کم‌تر از دو ماه به یکی از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی کشورمان باقی مانده؛ انتخابات ریاستجمهوری سیزدهم در پیش است. با نزدیک‌شدن به این رویداد، هر روز گمانه‌زنی‌ها درباره حضور افراد مختلف برای رسیدن به پاستور بیشتر و بیشتر می‌شود.
باشگاه خبرنگاران جوان در راستای کمک به شناخت فضای انتخاباتی و انتخاب فرد اصلح، با نامزدهای احتمالی ریاستجمهوری یا افرادی که رسماً نامزدی خود را اعلام کرده‌اند و یا تحلیلگران مسائل سیاسی گفت‌وگوهایی انجام داده که در قالب سلسله گفت‌وگوهایی با عنوان «سیاست‌نامه» منتشر می‌شود.
در نهمین گفت‌وگو از سلسله گفت‌وگوهای سیاست‌نامه به سراغ مسعود پزشکیان نماینده مجلس شورای اسلامی؛ وزیر دولت اصلاحات و داوطلب این روزهای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم رفته است.
مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
این روزهای مسعود پزشکیان به چه صورتی می‌گذرد و در این ایام مشغول چه کاری هستید؟
پزشکیان: اگر مجلس فعالیت داشته باشد به مجلس می‌رویم در جلسات آنجا شرکت می‌کنیم و به روند عادی مجلس می‌پردازیم. بعد از رسیدگی به جلسات و برنامه‌های مجلس برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری با افراد و شخصیت‌های مختلف جلسه می‌گذاریم و با آنها مشورت می‌کنیم.
مهم‌ترین مسئله و مشکل حال حاضر کشور را چه چیزی می‌دانید؟ چه چیزی باعث شده که شما وارد این عرصه شوید؟
پزشکیان: بیکاری، تبعیض، فقر، رانت، فساد که به هیچ وجه با باور‌های ما هم‌خوانی ندارد و بی عدالتی که همه جا با آن مواجه هستیم.
با توجه به این موضوعاتی که مطرح کردید؛ دولت مسعود پزشکیان چه ویژگی‌هایی دارد که دولت‌های قبلی تاکنون آن را نداشته اند؟
پزشکیان: در تئوری خیلی از ماها مدعی خوب بودن و مبارزه با فساد هستیم، اما ویژگی‌های دولت بعد به این مربوط می‌شود که در گذشته چه اتفاقاتی افتاده است و در آینده قرار است چه اتفاقاتی بیفتد. وقتی می‌گوییم عدالت و انصاف قصد شعار دادن نداریم، باید به آن عمل کنیم؛ عدالت یعنی از بین بردن فقر، تبعیض و فساد که همیشه از آن حرف زدیم، ولی هیچ گاه به آن عمل نکردیم.
شعار دولت شما چه چیزی است و حل کدام مشکل شما در اولویت شما قرار خواهد گرفت؟
پزشکیان: عدالت و انصاف یک موضوع کلی و حلال مشکلات کشور مانند یک پازل است؛ اگر بخواهیم یک مشکل را در کشور حل کنیم و به مشکلات دیگر توجه نکنیم، از طرف دیگر آن مشکلات خودشان را در کشور نشان خواهند داد.
اگر قرار است کاری کنیم و اتفاقی رخ بدهد در قدم اول باید به شفافیت سیستم اداره کشور بپردازیم که مردم از آن ناراضی هستند.
فسادی که امروز در کشور نشان داده می‌شود، کوه یخی است که ما فقط قله آن را می‌بینیم؛ تا زمانی که فساد، تبعیض و ظلم از بین نرود، هر برنامه‌ای هم که چیده شود به جایی نمی‌رسد؛ بعد از ریشه کن کردن فساد، نوبت به رسیدگی به زندگی مردم می‌رسد؛ اگر بتوانیم آنها را حل کنیم زندگی مردم خود به خود بهبود پیدا می‌کند؛ البته به تنهایی نمی‌شود این راه را طی کرد و باید با کارشناسان و نخبگان این مسیر را رفت.
برنامه عملیاتی شما برای ریشه کن کردن فساد و تبعیض چیست؟
پزشکیان: به زبان ساده می‌توان FATF داخلی را برای مبارزه با فساد و تبعیض در داخل کشور مثال زد. اگر بتوانیم ساختاری درست کنیم که همه چیز در آن جا شفاف باشد، می‌توانیم FATF داخلی را اجرایی کنیم.
FATF روند حرکت پول و دارایی را نشان می‌دهد و اگر بتوانیم ساختاری درست کنیم که این روند در جریان باشد و سیستم داده‌های کشور را راه اندازی کنیم می‌توانیم جلوی بخش زیادی از فساد را بگیریم؛ بخش زیادی از مشکلات کشور به این خاطر است که این سیستم درست در کشور پیاده نشده است.
در مدت ۶ ماه الی ۱ سال می‌توان همه داده‌ها را جمع آوری کرد و می‌توان کاری کرد که اگر کسی دزد هم باشد نتواند به راحتی دزدی کند. اینکه گفته می‌شود نماینده باید شفاف حرف بزند این طور نیست، نماینده باید شفاف عمل کند؛ در غیر این صورت منافق تربیت می‌کنیم.
عملکرد شفاف یعنی هیچ کسی در هیچ حالتی نتواند پول اضافه از کسی بگیرد یا رانت به کسی بدهد. ۴ سالی که نائب رئیس بودم به دنبال بررسی این موضوع بودم و به این نتیجه رسیدم که شدنی است و از نظر قانونی خیلی راحت می‌توان آن را اجرایی و عملیاتی کرد.
زمینه مبارزه با فساد قوه قضائیه هم اصلاحاتی را در دستور کار خود داده، نظر شما در آن خصوص چیست؟
پزشکیان: فساد در تمام ساختار اداری ریشه دوانده است و در قوه قضائیه برخی مراکزی که به دنبال فساد هستند، خود عامل فساد شده اند. اگر از خود قوه قضائیه بپرسید که چه تعداد از افراد درون قوه دارای پرونده فساد هستند با عدد کمی مواجه نمی‌شوید.
اگر سیستم شفافیت درست راه اندازی شود خیلی از افراد باید دستگیر شوند و کسی حق کوچک‌ترین خطا را ندارد.
شما مدت زیادی است که در عرصه سیاست حاضر هستید، آیا خودتان تاکنون اقدامی در راستای شفافیت انجام داده اید؟
پزشکیان: من جراح قلب هستم، ولی نه مطب دارم و نه سهمی در جایی دارم؛ بارها اعلام کردم که حاضرم زندگی خود را به نمایش بگذارم، اما با این که من بگویم چه دارم و چه هستم کار درست نمی‌شود.
این سیستم است که مشکل دارد؛ قانون در این خصوص وجود دارد، ولی اجرا نمی‌شود. قانون ۱۶۹ مالیات‌های مکرر و کاداستر قانون‌هایی است که مدت‌ها در این خصوص مطرح شده اند تا نگذارند کسی از زیر بار اعلام اموال خود فرار کند.
در یک روستا با گول زدن یک پیرزن، کد بازرگانی گرفتند و چندین میلیارد ماشین و جنس وارد کشور کرده اند؛ سوال اینجاست که آیا اگر سیستم وجود داشت آن افراد می‌توانستند به اسم آن پیرزن کد بازرگانی بگیرند و اینقدر کالا وارد کشور کنند؟
راهکار به وقوع پیوستن چنین اتفاقاتی اجرای قانون است؛ چرا وزارت دارایی به دنبال اموال افراد نبوده است؟ اگر کاداستر در کشور اجرا شود هیچ کس نمی‌تواند در کشور زمین خواری کند؛ اگر هم زمین خواری انجام دهد نمی‌تواند برای ساختمان خود خدمات دریافت کند؛ اینکه ساختمانی ساخته شود و بعد تخریب شود راه درستی برای مبارزه با زمین خواری نیست.
صحبت از شفافیت کردید، در جایی گفته بودید که با قانون شفافیت آرای مجلس مخالف هستید؛ مشکل از قانون بود یا نظر شما عوض شده است؟
پزشکیان: شفافیت آرای مجلس در گفتار است و نتیجه‌ای جز منافق پروری ندارد؛ ولی شفافیت داده در رفتار نشان داده می‌شود. اینکه حرف چیز دیگری باشد، ولی خودم هزار کار دیگر انجام دهم درست نیست، چون این رفتار است که سخن می‌گوید.
مجلس در شفافیت آرا به دنبال این است که بداند با چه کسی چه طور برخورد کند و به چه کسی نباید پست و مقام بدهد. شفافیت دست و پای من است که چه کاری کردم؛ در زبان نمی‌توان موافق شفافیت بود. اساسا رانت و رشوه بدون پشتوانه سیاسی قدرت‌ها امکان پذیر نیست؛ کم نیستند افرادی که چنین کار‌هایی می‌کنند، ولی یقه‌ها را بسته اند و صف اول نماز جماعت هم می‌نشینند.
نفوذ از طرف کسی نمی‌شود که صادقانه حرف هایش را می‌زند، نفوذ از طرف کسی انجام می‌شود که حرفی را که ما می‌خواهیم می‌زند.
شما در جایی گفته بودید برای شفافیت باید دست به دامن FATF شد؛ آیا در داخل راهکاری برای شفافیت وجود ندارد؟
پزشکیان: ما می‌توانیم همان FATF را در داخل کشور اجرا کنیم، ولی اطلاعات را به خارج از کشور ندهیم. در کشور ما پول‌ها راحت گم می‌شوند؛ ما بانکی را داشتیم که ۷۰ هزار میلیارد کسری بودجه داشت؛ بعد به سراغ دو نفر آدم می‌رویم که ۲ میلیارد دزدیده اند و آنها را محاکمه می‌کنیم؛ چرا دانه درشت‌ها را پیدا نمی‌کنند؟
از آن نترسید که شفاف حرف خود را می‌زند؛ از آن بترسید که تظاهر می‌کند، ولی در عمل کار دیگری انجام می‌دهد.
به صورت کلی و عمده تمرکز دولت شما بر چه مسئله‌ای خواهد بود؟ کدام موضوع را در اولویت حل کردن می گذارید؟
پزشکیان: راستی و صداقت و شفافیت است و بعد براساس اجرای چارچوب‌های قانونی برنامه‌های خود را پیش خواهیم برد.
برنامه جامعی برای پیشبرد اهداف دولتتان تدوین کرده‌اید؟
پزشکیان: برنامه کلی را در هر مرحله باید با کارشناسان پیش برد؛ سیاست‌های کلی مشخص است و باید مشخص کنیم که در هر مرحله تصمیم داریم به کجا برسیم. اینکه هر سازمان در چشم انداز آینده قرار است به کجا برسد و چه افقی را در پیش روی خود دارد باید توسط کارشناسان و متخصصان مرتبط با آن سازمان بررسی و برنامه ریزی شود و چگونگی به وقوع پیوستن جهت گیری باید توسط کارشناسان مشخص شود.
افراد و کابینه خود را هم برای اجرای برنامه هایتان انتخاب کرده‌اید؟ آیا حاضرید نام آنها را در همین روزهای پیش از انتخابات اعلام کنید؟
پزشکیان: افراد در جریان روند کار براساس شاخص‌های مرتبط با هر مرحله انتخاب می‌شوند و نمی‌توان از الان افراد را انتخاب کرد. آدم‌هایی که در برخی لیست‌ها مشخص می‌شود بیشتر جنبه سیاسی دارند، نه جنبه کارایی.
انتخاب افراد برای جایگاه‌های مختلف نیاز به برخی شاخص‌ها دارد؛ حضرت علی (ع) وقتی به مالک اشتر نامه می‌نویسد به او می‌گوید ببین کارگزاران خود را چطور انتخاب می‌کنی؟ با ارزیابی و جستجو این افراد را انتخاب کن و براساس دوستی با خود آنها را انتخاب نکن که این مصداق ظلم و خیانت است.
امیرالمومنین (ع) در ادامه می‌فرمایند که ای مالک افرادی که در سیستم پاک بودند و پشتوانه خانوادگی سالمی داشتند، انتخاب کن. من هم اگر انتخاب شدم این افراد را معرفی می‌کنم، قرار نیست من از الان کسی را انتخاب کنم. من شاخص‌ها را گفتم و هر کسی که این شاخص‌ها را داشته باشد، معرفی خواهد شد و براساس شاخص‌ها حق با هر کسی باشد برای آن کار انتخاب خواهد شد.
بالاخره مردم باید دولت شما را با شخصیت‌ها و جناح‌ها بشناسند یا نه؟ قرار نیست کسی از این شخصیت‌ها را معرفی کنید که از چه کسانی در دولت خود استفاده خواهید کرد؟
پزشکیان: تا الان کسی را برای کابینه انتخاب نکردم و مردم قرار است کابینه ما را بعد از انتخابات ریاست جمهوری و در آغاز کار هر وزارتخانه و معاونت بشناسند؛ قرار نیست از الان کسی را برای جایی منصوب کنیم.
شما حاضرید از وزرای دولت کنونی در دولت خود استفاده کنید؟
پزشکیان: براساس شاخص حق با هر کسی باشد از آن فرد استفاده خواهد شد؛ شاخص هم یعنی فرد در آن محل مربوطه کار کرده باشد و تجربه کافی برای اداره آن دستگاه را داشته باشد.
معیار شما برای انتخاب کابینه تان چیست؟
پزشکیان: معیار من برای انتخاب کابینه، تخصص افراد است؛ باید افراد متخصص را با توجه به شرایطی که وجود دارد انتخاب کنیم و در جایگاه‌های مختلف قرار دهیم.
از طرف حزب خاصی وارد انتخابات می‌شوید یا به صورت مستقل؟ انتظار حمایت از جانب طیف خاصی را دارید؟
پزشکیان: وابسته به هیچ حزب و دسته‌ای نیستم، ولی به اصلاحات معتقدم؛ یعنی نگاه من نگاه اصلاحات است و اعتقادم این است حتی اگر کسی اصولگرا باشد هم باید اصلاحات کند، چون رشدی صورت نمی‌گیرد مگر اینکه اصلاحی صورت بپذیرد.
چقدر به اصلاحات در وجهه سیاسی و جریان سیاسی بودن اعتقاد دارید؟
پزشکیان: اصلاحات را از منظر علمی قبول دارم، نه تنها جایگاه سیاسی. اصلاحات ۴ شاخص هزینه اثربخشی، کارایی، کیفیت و عدالت است.
جریان اصلاحات که امروز در بخشی از کشور حاکم است را چقدر قبول دارید؟
پزشکیان: در جریان اصلاحات حدود ۳۰ الی ۶۰ جریان مختلف وجود دارد و هر جریانی در جهت اصلاح گرایی گام بردارد مورد حمایت است.
نقش خاتمی در انتخاب نامزدهای جریان اصلاحات چیست؟
پزشکیان: خاتمی یک قدرت فردی و مورد قبول در دیدگاه سیاسی برخی افراد است؛ در نتیجه به مقدار حضوری که دارد می‌تواند تاثیرگذار باشد.
آیا با او مشورتی داشته اید؟
پزشکیان: خیر مشورتی با او نداشتم.
به نظر شما آیا سید محمد خاتمی برای تبلیغ یک نامزد دوباره به میدان می‌آید؟ آیا دوباره با پروژه تَکرار مواجه خواهیم بود؟
پزشکیان: حضور خاتمی به عنوان یک شخصیت پرقدرت سیاسی می‌تواند در مشارکت موثر باشد و عده‌ای از افراد او را باور دارند؛ ما هم باید کاری کنیم که مردم پای صندوق‌های رای بیایند و از گزینه خود حمایت کنند.
می‌خواهید به عنوان چهره اصلاح طلب وارد انتخابات شوید؟
پزشکیان: من اصلاح طلب هستم و بارها هم گفتم از اینکه نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان من را بپذیرند، اطلاعی ندارم و این نهاد کار خود را انجام می‌دهد. معتقدم براساس اصول باید اصلاحات انجام شود، نمی‌شود اصلاحات نکرد و اصول را نگه داشت.
به نظر شما اصلاح طلبان هنوز طرفداران خودشان را در جامعه دارند؟ با توجه به اینکه در این ۸ سال دولت در دست اصلاح طلبان بود.
پزشکیان: هر کسی سهمی دارد. اتفاقا فضای داخل کشور چنگی به دل نمی‌زند و گا‌ها با دروغ، تهمت و افترا همراه است. در کشور ما دعوای قدرت وجود دارد؛ هر گروه و جناح تلاش می‌کند که گروه دیگر را از میدان بیرون کند.
همین حالا اجازه نمی‌دهند برجام به نتیجه برسد و از پشت تریبون هایشان می‌گویند که برجام برای موفقیتشان در انتخابات است، این حرف به این معنی است که برجام نباید پیروز شود تا بگویند اصلاح طلبان بی عرضه هستند، یکی از دلایل فشار‌هایی که به مردم وارد می‌شود همین جناح‌های سیاسی هستند.
چرا نزدیک انتخابات این درگیری‌های بین جناح‌های سیاسی شروع می‌شود؟
پزشکیان: همیشه این درگیری‌ها هست و فقط مربوط به انتخابات نیست. وقتی این فایل صوتی که از آقای ظریف منتشر شده است گوش می‌کنیم دلمان می‌گیرد، افرادی برای این مملکت برای مذاکره تلاش کردند، اما یک عده‌ای نمی‌خواهند این موضوع حل شود و مذاکرات نتیجه داشته باشد تا بگویند مذاکره کردید نتیجه نداشت.
از یک طرف فشار آمریکایی داریم و از طرف دیگر فشار داخلی. افرادی را که می‌فرستیم مذاکره کنند، بعد برایشان در داخل پرونده درست می‌کنند و حکم دادگاه و زندان می‌گیرند در مجلس هم امضا می‌کنند که ظریف و رئیس دولت را محاکمه کنند.
به عنوان یک اصلاح طلب اگر باز هم به سال ۹۲ برگردید به آقای روحانی رای می‌دهید؟
پزشکیان: اگر روندی که همان موقع صحبت اش شده بود مطرح شود باز هم رای خواهم داد. در همان زمان هم می‌دانستم آقای روحانی عیب‌ها و نواقصی دارد، همان موقع هم این نواقص را گفتم. یک نگاه تمامیت خواهی است و آقای روحانی همان موقع قول داد که ایران برای همه است و هر دو جناح باید حضور داشته باشند، نسبت به هیچ کس نباید ظلم کنیم؛ اینکه امروز نخبگان از کشور می‌روند به دلیل رفتار‌های من است و نتیجه رفتار ماست.
برخی می‌گویند حجت‌الاسلام روحانی بعد از درگذشت آیت‌الله هاشمی تغییر مسیر داد، به نظر شما این حرف درست است؟
پزشکیان: نمی‌دانم. نمی‌دانم آقای روحانی قرار بود چه مسیری را رود که حالا تغییر داده است. اما آقای روحانی نباید نسبت به افرادی که برای پیروزی اش در انتخابات کمک کرده اند بی لطفی می‌کرد، رفتارش با مدیران و افرادی که با او کار می‌کنند عادلانه و با انصاف نبوده است و مشکلاتی هم از این محل برای او به وجود آمده است.
شما گفتید اگر به سال ۹۲ برگردید باز هم به حسن روحانی رای می‌دهید؛ در جای دیگری از صحبت هایتان هم گفته اید که نباید نگاه حزبی و جناحی داشت. آیا در گزینه‌هایی که در سال ۹۲ بودند کارآمد‌تر از حسن روحانی نبودند؟
پزشکیان: بله در سال ۹۲ در همان جوی که حاکم بود باز هم به آقای روحانی رای می‌دادم؛ کارآمدی تعریف دارد، این که یک عده‌ای حذف شوند و بعد بین خودشان با تبلیغ‌های رسانه‌ای ادعای کارآمدی می‌کنند که درست نیست، کارآمدی عدد و رقم، تجربه و گذشته مشخصی می‌خواهد.
حسن روحانی گذشته مشخصی که می‌گویید را داشت؟
پزشکیان: انتخاب فردی برای ریاست جمهوری یک نگاه سیاسی اجتماعی مهم است و دیگری سابقه مدیریتی و علمی. سابقه مدیریتی را نداشته است، اما در مسائل سیاسی و قانون گذاری از افراد تاثیر گذار در سیستم بوده و چندین سال رئیس شورای امنیت ملی بوده است، در مجلس نایب رئیس مجلس بوده و بر اساس سابقه‌ای که داشت برای ریاست جمهوری هم انتخاب شد، البته هیچ وقت سابقه اجرایی نداشته بود.
نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان تشکیل شد تا ائتلاف بین اصلاح طلبان را آسان‌تر کند، اما برخی از احزاب اصلاح طلب این مکانیزم را قبول ندارند، به نظر شما این نهاد به جای اجماع سازی در مسیر تشتت اصلاح طلبان نرفته است؟
پزشکیان: وقتی چندین حزب در اصلاح طلبان وجود دارد، یعنی تشتت هست، سلیقه‌های مختلفی وجود دارد و از قبل هم بوده است. حالا هر حزبی به دنبال این است که گزینه خود را مطرح کند و از طرف دیگر شورای نگهبان عده‌ای را رد کند و قدرت انتخاب در نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان پایین بیاید؛ اینکه اصلاح‌طلبان بتوانند به اجماع برسند کار سختی است و این تشتت از قبل بوده است.
شما از کاندیداهای جریان اصلاحات خبر دارید و برای حضور در انتخابات با آنها مشورت کرده اید؟ آیا حضور شما در انتخابات نوعی اعتراض به نهاد اجماع ساز نیست؟
پزشکیان: نه اطلاعی ندارم. با برخی از اعضای نهاد اجماع ساز صحبت کرده ام. من اعتراض ندارم آنها کار خود را انجام می‌دهند و از قبل هم گفته بودم که در انتخابات شرکت می‌کنم و اگر در نهایت در نهاد اجماع ساز فردی را که به نتیجه رسیده اند رای اش از من بالاتر باشد به نفع او کناره گیری خواهم کرد.
یک انتقادی که به نهاد اجماع ساز اصلاح‌طلبان وارد شده ریاست بهزاد نبوی است؛ چه قدر این انتقادات را درست می‌دانید و یا وی را مناسب برای ریاست این نهاد اجماع ساز می‌دانید؟
پزشکیان: نمی‌دانم چرا انتقاد می‌کنند، بالاخره افرادی جمع شدند و براساس رای فردی را رئیس کرده اند، رای است دیگر، همه ما عیب و نقص داریم، اما وقتی در جمعی قرار می‌گیریم بر اساس رای یکی رئیس می‌شود، یکی سخنگو و عیبی بر این مسئله وارد نیست.
گفته می‌شود با توجه به شرایط کشور دولت سیزدهم باید بر مبنای گام دوم انقلاب شکل بگیرد، و باید دولتی جوان و جهادی باشد، معنای این جهادی بودن را چه می‌دانید؟
پزشکیان: ما در جهاد بودیم و جهاد کردیم، کسانی که در این کشور جهادی کار کردند حالا پول کرایه خانه خودشان راهم ندارند و حالا گم شده‌اند و کسی از آنها یاد نمی‌کند؛ وقتی کسانی که جهادی عمل کرده اند را فراموش می‌کنیم نمی‌توانیم الگو‌های جهادی جدید درست کنیم.
در وهله اول به کسانی که جهادی عمل کردند باید احترام و ارزش ویژه‌ای بگذاریم، جهادی عمل کردند یعنی بدون اضافه کاری شبانه روز برای حل مشکلات مملکت کار کردند، صادقانه برای خدا و مردم خدمت کردند، چنین باوری را در کشور خراب کرده ایم و نگذاشتیم باقی بماند حالا فقط حرفش را می‌توانیم بزنیم.
جهادی‌عمل‌کردن مانند چه کسی؟
پزشکیان: مهدی باکری، افرادی که خیلی از آنها شهید شدند.
ارزیابی شما در سیاست خارجی دولت حسن روحانی چیست؟ اگر رئیس جمهور شوید عملکرد خودتان در حوزه سیاست خارجی چه خواهد بود؟
پزشکیان: اعتقاد دارم ظریف موفق‌ترین دیپلماتی است که ما در کشور داریم، رهبری هم فرمودند که ایشان صادق، نترس و مسلمان معتقدی هستند؛ از نظر دیپلماسی هم فردی توانمند و با تجربه است، نظیر او را نداریم و کار‌هایی هم که انجام داده کار‌های بزرگی است، اما در داخل کشور برخی از تندرو‌ها در حق ظریف جفا می‌کنند.
ظریف در دیپلماسی جهادی عمل کرده، اگر آقای ظریف نباشد چه کسی می‌توانیم جای او بگذاریم، گاهی در پشت تریبون مجلس حرف‌هایی را می‌زنند که نه علمش را دارند و نه کارشناس آن حوزه هستند. به نا حق عملکرد فردی که ۴۰ سال در این حوزه فعال است، کارشناس است و درسش را خوانده زیر سوال می‌برند و به ظریف می‌گویند تو بلد نبودی فلان کار را انجام دهی، کسی می‌تواند از ظریف انتقاد کند که علمش را داشته باشد؛ نه اینکه خیلی راحت تهمت بزنیم و به دادگاه معرفی کنیم.
عملکردم در حوزه سیاست خارجی در همان چهارچوب سیاست‌های کلی که مقام معظم رهبری تعریف کرده اند پیش خواهد رفت، اما افرادی که بتوانند این سیاست ها را اجرا کنند باید انتخاب شوند.
رهبری در سیاست‌های خودشان گفته اند باید با تمام کشور‌ها با عزت و مصلحت برخورد کنیم، اما آیا چنین عملکردی داریم؟
دیدگاه شما درباره برجام منطقه‌ای و برجام موشکی چیست؟
پزشکیان: موشک قابل گفت‌وگو نیست، مقام معظم رهبری هم بارها گفته اند، اما برجام باید عمل شود، رهبری هم گفته اند که اگر طرف‌های دیگر به برجام برگردند ما هم قبول می‌کنیم.
ارزیابی شما از میزان تحقق وعده‌های برجام چگونه است؟
پزشکیان: از اول افرادی نمی‌خواستند که برجام موفق شود، یک عده در داخل و یک عده دیگر در خارج که آقای ظریف روسیه را مثال می‌زند که کاری کرد که برجام نتیجه نگیرد؛ چرا که برای روسیه ضرر داشت که ایران بتواند با کشور‌های اروپایی از تنش خارج شود، به نظر روسیه این درست است که ایران همیشه در تنش با اروپا باشد تا خودش بتواند با آنها مراوده داشته باشد.
برجام امضا کردیم و خسارت زیادی دادیم و هسته ای ما تعطیل شد شما حالا با ارجاع به صحبت های آقای ظریف می گویید عوامل داخلی و روسیه باعث خروج آمریکا از برجام شد و هیچ اشاره ای به سیاست های آمریکا و ترامپ و بدعهدی طرف آمریکایی نمی کنید، یعنی هیچ یک از سیاست های آمریکا تاثیر در برجام نداشت؟
پزشکیان: وقتی خواستند برجام را امضا کنند بنده در مجلس جزو گروهی بودم که مسئولیت بررسی برجام را برعهده داشت، اینکه می گویند برجام در ۲۰ دقیقه در مجلس تصویب شد حرف درستی نیست؛ ۶ ماه قبل از امضای برجام بر روی آن کار شد، آقای زاکانی، ترابی، نوزری، منصوری و... هم در این تیم بودند و آقای زاکانی هم رئیس این کمیسیون شدند، روز اول به این آقایان گفتند که روش بررسی شما چیست؟ بررسی در دنیا روش دارد، گفتند روش چیه؟ همینطوری صحبت می کنيم، روش ارزیابی را اعلام نکردند، رفتند در جلسات با افراد مختلف صحبت کردند در یکی از جلسات آقای جلیلی بود که من از آقای جلیلی یک سوال کردم، گفتم ما اگر برجام را نپذیریم برنامه ما برای ادامه زندگی کجاست؟ نقشه ما چیست؟ از نظر جامعه شناسی وقتی چیزی را رد می کنیم و چیزی را جایگزین نمی کنیم، هرج و مرج می شود، فقط می گوییم هسته ای داشته باشیم، وقتی قرار نیست به شما سوخت و تکنولوژی دهند وقتی کسی حاضر به معامله با ایران نیست وقتی قطعنامه های سازمان ملل همه راه های معامله با ایران را بسته است، چه کار می شود، آقای جلیلی جوابی نداشت بگوید. برجام راهی است که مزایا و معایب دارد وقتی از برجام بیرون آمدیم نان سفره مردم را بهتر می کنیم یا بدتر می کنیم؟ دائم می گویند برجام بد است راه خوب کدام است، اصلا هسته ای هم داشتیم وقتی دنیا حاضر به معامله با ما نیست.
به نظر شما رفتار و کردار ما به تنهایی باعث شد برجام به این وضعیت برسد؟
پزشکیان: هیچ چیز مطلق نیست؛ در دنیا همه روابط با گفت‌وگو و مذاکره است، نمی‌شود گفت حق با طرف خاصی است هر دولتی برای منافع کشور خود مذاکره می‌کند و هر کس سهم خود را برمی دارد، تصور اینکه طرفی سهم خود را نخواهد داد و سهم طرف دیگر را خواهد گرفت، تصور درستی نیست در دنیای سیاست، اقتصاد و... باید دو طرف برنده باشند؛ اینکه فکر کنیم طرف مقابل باید بازنده شود و ما برنده شویم درست نیست.
هر مملکتی به دنبال منافع خودش است. ما تمامیت خواه هستیم، وقتی فایل صوتی آقای ظریف را گوش کنیم متوجه می‌شوید، آقای ظریف در آن مصاحبه گفته اند وقتی از تیرماه برجام مصوب شد و دی ماه خواستیم برجام را اجرا کنیم، به سفارت عربستان حمله شد، نیرو‌های آمریکایی را گرفتند، موشک‌ها هوا کردند و خلاصه همه چیز باعث شد برجام نتیجه نگیرد.
یعنی این عوامل باعث شد که آمریکا از برجام خارج شود؟
پزشکیان: خیر. همه این عوامل دلیل خروج آمریکا از برجام نیست، عوامل داخلی تاثیرگذار این عوامل است که گفته شد. وقتی خواستند برجام را امضا کنند بنده در مجلس جزو گروهی بودم که مسئولیت بررسی برجام را بر عهده داشت، اینکه می‌گویند برجام در ۲۰ دقیقه در مجلس تصویب شد حرف درستی نیست؛ چون ۶ ماه قبل از امضای برجام بر روی آن کار شد.
یه عده از همان اول کارشکنی کردند و نگذاشتند برجام نتیجه بگیرد، رفتند به سفارت عربستان حمله کردند، موشک هوا کردند و... تمام این کار‌ها کارشکنی بود تا برجام نتیجه نگیرد و بگویند دیدید این‌ها نتوانستند. نمی‌توان گفت که عوامل داخلی عامل بی نتیجه ماندن برجام شد، اما عوامل داخلی از عوامل تاثیرگذار است، قدرت نظامی، قانون گذاری و قضائی در کشور باعث خروج آمریکا از برجام شد.
یعنی شما می‌گویید عوامل داخلی باعث شد ترامپ عصبانی شود و از برجام خارج شود؟
پزشکیان: خیر. آقای ترامپ از این مسائل عصبانی شد، طرف آمریکایی و دولت ترامپ احساس کرد که در برجام ضرر کرده است و خارج شد. همان کسانی که در داخل مخالف برجام هستند باید بگویند که با ترامپ چه فرقی دارند؟ ترامپ برجام را پاره کرد، این‌ها هم می‌خواستند پاره کنند. در داخل عده‌ای راه آمریکا را رفتند و نگذاشتند که برجام موفق شود، حالا هم می‌گویند این‌ها اگر می‌خواهند برجام را به نتیجه برسانند برای انتخابات است. در این مملکت خیلی‌ها حرفِ آمریکا و رژیم صهیونیستی را می‌زنند، اما حق با آنهاست، اما به کسانی که رفتند برجام را امضا کردند می‌گویند، باطل هستند.
آیا شما خوشبین به رفع تحریم‌ها هستید؟
پزشکیان: بستگی به عوامل داخلی دارد که حل می‌شود یا خیر؛ یک عده‌ای نمی‌خواهند که این اتفاق بیفتد، وحدت و انسجام در داخل کشور مهم است، اما داریم این وحدت را به خاطر تمامیت خواهی بر هم می‌زنیم. مردم باید اولویت باشند، اما در کشور ما قدرت اولویت است، اگر کارشکنی‌ها داخلی نباشد مذاکرات این روز‌ها نتیجه خواهد گرفت.
یک جمع بندی از فرمایشات شما کنیم، آقای پزشکیان در دولت آتی خود به دنبال FATF داخلی است، به دنبال قانون یکپارچه سازی داده‌های کشور را احیا کند و خود را جز, هیچ حزبی نمی‌داند، اما برچسب اصلاح طلبی را سال هاست دارد، به دنبال رفع تبعیض، بیکاری و... است، در تاریخ ۹۹/۹/۹ رئیس جمهور سیستم یکپارچه داده‌های کشور را مطرح کرد و گفت که از این تاریخ اجرا می‌شود. امروز در کشور شاهد هستیم تحولاتی که شما در ذهنتان دارید انجام نشده است، ولی با این موضوع کاری ندارم، اگر آقای پزشکیان همین FATF داخلی و چیز‌هایی که در ذهنش وجود دارد را قبل از اینکه در جایگاه داوطلب ریاست جمهوری مطرح کند، در ساختار یک حزب سیاسی اجرایی می‌کرد، فکر نمی‌کند نتیجه بهتری می‌گرفتند؟
پزشکیان: در هیچ حزبی چنین ساختاری نداشته ایم، حاکمیت است که باید این داده‌ها را رصد کند و چارچوب تعیین کند، در حزب که نمی‌شود کاری کرد.
تجربه تاریخی و جهانی احزاب نشان می‌دهد که حزب جایی برای آزمون و خطا و اقدام عملی برای زمانی است که جریان صاحب قدرت می‌شود، مثل دولت‌های در سایه که تجربه جهانی دارند، در حزب خودتان هدف گذاری برای منظومه‌ای که در ذهنتان دارید انجام داده اید که بعد از اینکه به قدرت رسیدید اجرا کنید؟
پزشکیان: این برنامه‌هایی که در ذهنم دارم، بر اساس تجربه‌های بین المللی است، گاهی تجربه کاری را نداریم و قرار است برای اولین بار تصمیم گیری شود که در گروهی بررسی می‌کنیم که اگر موفق بود در کشور اجرا کنیم.
روندی که در دنیا جا افتاده است و عمل می‌شود این است که در اروپا فرار مالیاتی و قاچاق وجود ندارد، مرزی وجود ندارد، اما قاچاقی هم انجام نمی‌شود، وقتی کشور‌های اروپایی در این زمینه‌ها تجربه کرده اند و موفق هم بوده اند لازم نیست من مجدد به صورت پایلوت اجرا کنم، باید از کاری که انجام شده استفاده کنیم.
چگونگی استقرار این تجربه یک بحث است و اینکه این راهی که کشور‌های اروپایی رفته اند درست است یا خیر یک بحث. اول باید راه و تجربه آنها را بپذیریم که درست است؛ بعد از آن برای چگونگی اجرای آن تصمیم گیری شود، در یک کشور اروپایی رئیس جمهور از تلفن دفتر خود برای کار شخصی استفاده کرد، به او گفتند حق انجام چنین کاری را نداری، اما در ایران با رانت هرکاری می‌خواهند می‌کنند و هیچی به هیچی، نماز شب هم می‌خوانند و ریش هم می‌گذارند، راه آنها درست است و باید از تجربه آنها استفاده کنیم.
سیستم یکپارچه داده‌ها جواب نداده است، راه شما چه طور خواهد بود؟
پزشکیان: عزم و اراده مقام ارشد باید وجود داشته باشد؛ وقتی فردی که در راس است متمرکز نشده که این کار باید اتفاق بیفتد نتیجه هم گرفته نمی‌شود. اگر مدیران ارشد بر این موضوع متمرکز شوند که نباید فساد، تبعیض و... باشد، قطعا می‌توان این مشکل را حل کرد، اما اگر مدیر ارشد نخواهد هیچ نتیجه‌ای گرفته نمی‌شود.
