صراط: برزیل پس از شکست هفت بر یک از تیم آلمان سنگین ترین شکست جام جهانی را از سال 1950 متحمل شد این شکست وقتی گرانبارتر شد که تیم ملی آلمان جامی را که برزیلی های میزبان، مدعی اول دریافت آن بودند،فاتحانه به کشورش منتقل کرد.
مسابقات فیفا امسال که با اعتراضات زیادی از سال گذشته همراه بود به دلیل عدم شفافیت، فساد و سطح هزینه نامتناسب با نیازهای این کشور در حال توسعه در خدمات اساسی مورد انتقاد قرار گرفته است.
چنین اختلافاتی بر اقدامات زیست محیطی که از سوی سران فیفا و برزیل انجام شده نیز سایه افکنده است؛ از جمله این اقدامات می توان به برنامه هایی برای خرید اعتبار کربن از هفت سال پیش زمانی که برزیل به عنوان کشور میزبان انتخاب شد، اشاره کرد. این اعتبار کربن برای جبران 27.5میلیون تن گاز گلخانه ای بود که پیش بینی می شد در جریان مسابقات جام جهانی 2014 منتشر شود.
***اختلاف نظر
نه تنها مردم برزیل بلکه بسیاری از رسانه ها از دولت های محلی و فدرال این کشور برای هزینه بسیار بالای 3.6 میلیارد دلاری ساخت و تجهیز استادیوم ها درحالی که بسیاری از مردم این کشور هنوز زیر خط فقر زندگی می کنند، انتقاد تندی کردند.
براساس گزارش ناظران این بازی ها بیش از 200 هزار نفر از اهالی شهر های میزبان برگزاری مسابقات جام جهانی 2014 در برزیل به طرز ناباورانه ای مجبور به جا به جایی شدند تا زیربنایی برای استقبال از حدود 3.5 میلیون گردشگر ورزشی خارجی و برزیلی فراهم شود.
عدم شفافیت 13.6 میلیارد دلاری که برای زیربناها و امنیت این بازی ها هزینه شد یک نقطه کلیدی مهم است که مورد انتقاد قرار گرفته است.
از دیگر مسائل مورد نقدرسانه های برزیلی و خارجی، این است که برخی از 50 پروژه زیربنای حمل و نقل شهری که وعده داده شد برای جام جهانی آماده می شوند، سر وقت آماده نبودند.
به عنوان نمونه می توان به اتصال بزرگراه ارتباطی فرودگاه «بلو هوریزونته» (Belo Horizonte ) اشاره کرد که هنوز از سوی شرکت ساختمانی خصوصی «کوان» در دست ساخت قرار دارد.
در جریان این ساخت و سازها، یک پل ناتمام که بر روی اتوبان در دست احداث بود بر روی یک اتوبوس و دو کامیون واژگون شد و منجر به قتل دو نفر و مجروح شدن 10 تن دیگر شد.
مرگ کارگران و کشف کارگر برده در برخی پروژه ها، برزیل و فیفا را هدف و سیبل بسیاری از فعالان زیست محیطی و حقوق بشری کرد.
هشت کارگر هنگام ساخت استادیوم 68 هزار صندلی São Paulo Arena کشته شدند و یک کارگر نیز حین ساخت خط مونوریل که دولت وعده داده بود برای کمک به حمل و نقل طرفداران ورزشکاران احداث می شود ، کشته شدند. با وجودی که پرچم جام 2014 پایین آمده اما هنوز عملیات ساخت این خط مونوریل به اتمام نرسیده است.
فرناندو بلترام مدیر عامل شرکت مشاوره زیست محیطی Eccaplan، است در پایان بازی های جهانی گفت: مسافت هایی که تیم های فوتبال و هیات های نمایندگی آنها طی می کردند و همچنین سفرهای حامیان آنها بسیار زیاد بود و همین امر بسیاری از محیط زیست این کشور را درگیر یک اقدام ورزشی پرهیجان کرد که در بسیاری از نقاط با لطمه زدن به این اکو بوم همراه بود.
طبق محاسبه وی ،فقط 23 عضو تیم ملی آلمان، قهرمان جام2014 در مجموع 149 هزار مایل به پنج شهر میزبان سفر کردند که این سفر معادل 25 تن دی اکسید کربن تولید کرده است.
برزیل برای جبران انتشار گاز دی اکسید کربن ˈفن فستˈ
(FanFest) سائو پائولو ، برنامه «اکاپلان» (Eccaplan) را به کار گرفت.
فن فست منطقه ای است که از سوی فیفا، مدیران شهری و حامیان جام جهانی تاسیس شده است و به طرفداران تیم ها اجازه می داد مسابقات را در یک صفحه نمایش بزرگ 800 فوت
/ حدود 244 متر/ مربع مشاهده کنند.
این فن فست که در مرکز سائوپائولو قرار داشت همزمان 25 هزار نفر را در یک زمان برای تماشای فوتبال دور هم می کرد.
طبق محاسبه کارشناسان، در جریان این مسابقات که بیش از 22 روز طول کشید حدود 197 تن گاز دی اکسید کربن بر اثر فعالیت هایی که در جریان این مسابقات انجام شد از جمله رفت وآمد مردم به محل مسابقات ، فن فست ها و بازیافت زباله ها تولید شده است.
اما سائو پائولو تنها یکی از 12 شهر میزبان است برای جبران گازهای گلخانه ای در جریان فن فست انتخاب شده بود.
این درحالی است که فیفا از جام جهانی 2006 آلمان، کاهش اثرات زیست محیطی را به عنوان هدف جام های جهانی معرفی کرده بود.
برزیل می خواست اقدامات بهتری از آفریقای جنوبی در سال 2010 و آلمان در سال 2006 انجام دهد و این موضوع در قراردادها برای 2018 و 2022 نهادینه شد اما بازهم در عمل محیط زیست قربانی بازی های این جام شد.
برخی از مهمترین اقدامات اساسی زیست محیطی جام جهانی 2014 به شرح ذیل است:
***بازیافت
دولت فدرال برزیل یک میلیون دلار را برای بازیافت زباله هایی که در فن فست ها ، استادیوم ها و مناطق اطراف آن تولید می شد به شهرهای میزبان اختصاص داد.با این حال برخی شهرها که به موقع برنامه بازیافت را ارائه ندادند نتوانستند این منبع مالی کسب کنند.
در مجموع طبق اعلام وزارت محیط زیست برزیل، بیش از 700 کارگر به همراه 800 هزار رفتگر در سراسر این کشور برای جمع آوری زباله های جام جهانی استخدام شدند.
طبق آمار ارائه شده تنها در سائو پائولو ، کارگران تا کنون 22 تن زباله جمع آوری کردند که 90 درصد آنها قوطی های آلومینیومی مواد آشامیدنی هستد که به بازیافت کنندگان فروخته می شوند.
*** بهره وری منابع و انرژی های تجدید پذیر
بر اساس توافق میان فیفا و دولت برزیل، همه 12 استادیوم ساخته و مرمت شده برای جام جهانی گواهینامه «رهبری طراحی انرژی و زیست محیطی» (LEED) کسب کردند. این گواهینامه
تاکنون برای شش ورزشگاه از جمله استادیوم 74 ساله Maracanã در ریو دو ژانیرو صادر شد.
البته طبق گزارش شورای ساختمان سازی سبز آمریکا، در برخی از ورزشگاه های برزیل 20 درصد از مواد ساخت و ساز بازیافت شده است، در برخی دیگر بیش از 90 درصد از کل مواد باقی مانده از ساخت و ساز بازیافت شد، مصرف آب نیز در این ورزشگاهها درمواردی تا 67 درصد کاهش یافت و مصرف سالانه برق نیز به دلیل استفاده از فناوری های جدید تا 13 درصد کاهش می یابد.
طبق این گزارش ،همچنین در استادیوم ها در شهرهای بلو هوریزونته، ریو دو ژانیرو، رسیف و برازیلیا صفحات خورشیدی فتوولتائیک، نصب شدند که پس از جام جهانی مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال در برخی از ورزشگاه ها به دلیل نبود وقت کافی حوزه اقدامات زیست محیطی آنها مانند استقرار صفحات خورشیدی کم بود.
***حمل و نقل شهری
گزارشهای اولیه حاکی از آن است که از 50 پروژه هدف حمل و نقل ( با 5.4 میلیارد دلار سرمایه گذاری اولیه) تنها 38 پروژه انجام شد و هفت پروژه دیگری که اثر مثبت کمتری دارند به آن اضافه شد.همچنین کل سرمایه در این حوزه به 3.6 میلیارد دلار کاهش یافت.
با وجود طراحی سامانه های حمل و نقل سریع اتوبوسی (بی.آر.تی) و دو ارتباط مونوریلی برای تسهیل رفت و آمد در جریان مسابقات جام 2014 تمامی این طرح ها به موقع به اتمام نرسید.
با تامین مالی از سوی دولت فدرال، این طرح ها احتمالا قویترین میراث زیست محیطی جام جهانی بوده است زیرا آنها باعث تقویت خدمات کم کیفیت حمل و نقل عمومی در شهرهای برزیل شدند.
برخی از مسوولان برگزارکنندگان جام جهانی نیز گفتند: 2.5 میلیارد دلار برای گسترش فرودگاه ها در 12 شهر میزبان سرمایه گذاری شده است.
در «سالوادور» در شمال برزیل، Brazilian bank Itaú و شورای شهر برنامه ای برای ارائه دوچرخه به میهمانان در نظر گرفتند که آنها در پارکینگی با ظرفیت 600 دوچرخه در بیرون از ورزشگاه بودند.
در جنوب شهر کوریتیبا، خودروهای برقی، مورد آزمایش قرار گرفتند اما طبق برنامه از پیش تعیین شده قرار بود با استفاده از این فناوری یک ناوگان تاکسی رانی ساخته شود که این کار انجام نشد.
***انتشار کربن
بر اساس برآوردهای فیفا، جام جهانی و اقدامات تدراکی آن، در مجموع 27.5 میلیون تن گاز دی اکسید کربن در اتمسفر منتشر کرد.
گازهای گلخانه ای منتشر شده به طور عمده ناشی از سفرهای بین المللی (50 درصد) و سفرهای داخلی (33 درصد) بود.
کمتر از 10 درصد انتشار گازهای گلخانه ای به ورزشگاه های برگزاری مسابقات و حدود شش درصد آن به محل های اقامت بازیکنان و حامیان آنها ارتباط داشت.
دولت فدرال برزیل یک برنامه اهدای اعتبار دی اکسید کربن از شرکت های خصوصی ایجاد کرد تا تولید 394 تن گاز دی اکسید کربن جبران شود.
فیفا هم اعلام کرد که انتشار 247 هزار تن گاز دی اکسید کربنی را که مستقیما مسوول آن است، جبران می کند و برای 79 هزار تن گاز دی اکسید کربنی که توسط هواداران تیم ها منتشر شده نیز، اعتبارات کربن خریداری می کند.
مسابقات فیفا امسال که با اعتراضات زیادی از سال گذشته همراه بود به دلیل عدم شفافیت، فساد و سطح هزینه نامتناسب با نیازهای این کشور در حال توسعه در خدمات اساسی مورد انتقاد قرار گرفته است.
چنین اختلافاتی بر اقدامات زیست محیطی که از سوی سران فیفا و برزیل انجام شده نیز سایه افکنده است؛ از جمله این اقدامات می توان به برنامه هایی برای خرید اعتبار کربن از هفت سال پیش زمانی که برزیل به عنوان کشور میزبان انتخاب شد، اشاره کرد. این اعتبار کربن برای جبران 27.5میلیون تن گاز گلخانه ای بود که پیش بینی می شد در جریان مسابقات جام جهانی 2014 منتشر شود.
***اختلاف نظر
نه تنها مردم برزیل بلکه بسیاری از رسانه ها از دولت های محلی و فدرال این کشور برای هزینه بسیار بالای 3.6 میلیارد دلاری ساخت و تجهیز استادیوم ها درحالی که بسیاری از مردم این کشور هنوز زیر خط فقر زندگی می کنند، انتقاد تندی کردند.
براساس گزارش ناظران این بازی ها بیش از 200 هزار نفر از اهالی شهر های میزبان برگزاری مسابقات جام جهانی 2014 در برزیل به طرز ناباورانه ای مجبور به جا به جایی شدند تا زیربنایی برای استقبال از حدود 3.5 میلیون گردشگر ورزشی خارجی و برزیلی فراهم شود.
عدم شفافیت 13.6 میلیارد دلاری که برای زیربناها و امنیت این بازی ها هزینه شد یک نقطه کلیدی مهم است که مورد انتقاد قرار گرفته است.
از دیگر مسائل مورد نقدرسانه های برزیلی و خارجی، این است که برخی از 50 پروژه زیربنای حمل و نقل شهری که وعده داده شد برای جام جهانی آماده می شوند، سر وقت آماده نبودند.
به عنوان نمونه می توان به اتصال بزرگراه ارتباطی فرودگاه «بلو هوریزونته» (Belo Horizonte ) اشاره کرد که هنوز از سوی شرکت ساختمانی خصوصی «کوان» در دست ساخت قرار دارد.
در جریان این ساخت و سازها، یک پل ناتمام که بر روی اتوبان در دست احداث بود بر روی یک اتوبوس و دو کامیون واژگون شد و منجر به قتل دو نفر و مجروح شدن 10 تن دیگر شد.
مرگ کارگران و کشف کارگر برده در برخی پروژه ها، برزیل و فیفا را هدف و سیبل بسیاری از فعالان زیست محیطی و حقوق بشری کرد.
هشت کارگر هنگام ساخت استادیوم 68 هزار صندلی São Paulo Arena کشته شدند و یک کارگر نیز حین ساخت خط مونوریل که دولت وعده داده بود برای کمک به حمل و نقل طرفداران ورزشکاران احداث می شود ، کشته شدند. با وجودی که پرچم جام 2014 پایین آمده اما هنوز عملیات ساخت این خط مونوریل به اتمام نرسیده است.
فرناندو بلترام مدیر عامل شرکت مشاوره زیست محیطی Eccaplan، است در پایان بازی های جهانی گفت: مسافت هایی که تیم های فوتبال و هیات های نمایندگی آنها طی می کردند و همچنین سفرهای حامیان آنها بسیار زیاد بود و همین امر بسیاری از محیط زیست این کشور را درگیر یک اقدام ورزشی پرهیجان کرد که در بسیاری از نقاط با لطمه زدن به این اکو بوم همراه بود.
طبق محاسبه وی ،فقط 23 عضو تیم ملی آلمان، قهرمان جام2014 در مجموع 149 هزار مایل به پنج شهر میزبان سفر کردند که این سفر معادل 25 تن دی اکسید کربن تولید کرده است.
برزیل برای جبران انتشار گاز دی اکسید کربن ˈفن فستˈ
(FanFest) سائو پائولو ، برنامه «اکاپلان» (Eccaplan) را به کار گرفت.
فن فست منطقه ای است که از سوی فیفا، مدیران شهری و حامیان جام جهانی تاسیس شده است و به طرفداران تیم ها اجازه می داد مسابقات را در یک صفحه نمایش بزرگ 800 فوت
/ حدود 244 متر/ مربع مشاهده کنند.
این فن فست که در مرکز سائوپائولو قرار داشت همزمان 25 هزار نفر را در یک زمان برای تماشای فوتبال دور هم می کرد.
طبق محاسبه کارشناسان، در جریان این مسابقات که بیش از 22 روز طول کشید حدود 197 تن گاز دی اکسید کربن بر اثر فعالیت هایی که در جریان این مسابقات انجام شد از جمله رفت وآمد مردم به محل مسابقات ، فن فست ها و بازیافت زباله ها تولید شده است.
اما سائو پائولو تنها یکی از 12 شهر میزبان است برای جبران گازهای گلخانه ای در جریان فن فست انتخاب شده بود.
این درحالی است که فیفا از جام جهانی 2006 آلمان، کاهش اثرات زیست محیطی را به عنوان هدف جام های جهانی معرفی کرده بود.
برزیل می خواست اقدامات بهتری از آفریقای جنوبی در سال 2010 و آلمان در سال 2006 انجام دهد و این موضوع در قراردادها برای 2018 و 2022 نهادینه شد اما بازهم در عمل محیط زیست قربانی بازی های این جام شد.
برخی از مهمترین اقدامات اساسی زیست محیطی جام جهانی 2014 به شرح ذیل است:
***بازیافت
دولت فدرال برزیل یک میلیون دلار را برای بازیافت زباله هایی که در فن فست ها ، استادیوم ها و مناطق اطراف آن تولید می شد به شهرهای میزبان اختصاص داد.با این حال برخی شهرها که به موقع برنامه بازیافت را ارائه ندادند نتوانستند این منبع مالی کسب کنند.
در مجموع طبق اعلام وزارت محیط زیست برزیل، بیش از 700 کارگر به همراه 800 هزار رفتگر در سراسر این کشور برای جمع آوری زباله های جام جهانی استخدام شدند.
طبق آمار ارائه شده تنها در سائو پائولو ، کارگران تا کنون 22 تن زباله جمع آوری کردند که 90 درصد آنها قوطی های آلومینیومی مواد آشامیدنی هستد که به بازیافت کنندگان فروخته می شوند.
*** بهره وری منابع و انرژی های تجدید پذیر
بر اساس توافق میان فیفا و دولت برزیل، همه 12 استادیوم ساخته و مرمت شده برای جام جهانی گواهینامه «رهبری طراحی انرژی و زیست محیطی» (LEED) کسب کردند. این گواهینامه
تاکنون برای شش ورزشگاه از جمله استادیوم 74 ساله Maracanã در ریو دو ژانیرو صادر شد.
البته طبق گزارش شورای ساختمان سازی سبز آمریکا، در برخی از ورزشگاه های برزیل 20 درصد از مواد ساخت و ساز بازیافت شده است، در برخی دیگر بیش از 90 درصد از کل مواد باقی مانده از ساخت و ساز بازیافت شد، مصرف آب نیز در این ورزشگاهها درمواردی تا 67 درصد کاهش یافت و مصرف سالانه برق نیز به دلیل استفاده از فناوری های جدید تا 13 درصد کاهش می یابد.
طبق این گزارش ،همچنین در استادیوم ها در شهرهای بلو هوریزونته، ریو دو ژانیرو، رسیف و برازیلیا صفحات خورشیدی فتوولتائیک، نصب شدند که پس از جام جهانی مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال در برخی از ورزشگاه ها به دلیل نبود وقت کافی حوزه اقدامات زیست محیطی آنها مانند استقرار صفحات خورشیدی کم بود.
***حمل و نقل شهری
گزارشهای اولیه حاکی از آن است که از 50 پروژه هدف حمل و نقل ( با 5.4 میلیارد دلار سرمایه گذاری اولیه) تنها 38 پروژه انجام شد و هفت پروژه دیگری که اثر مثبت کمتری دارند به آن اضافه شد.همچنین کل سرمایه در این حوزه به 3.6 میلیارد دلار کاهش یافت.
با وجود طراحی سامانه های حمل و نقل سریع اتوبوسی (بی.آر.تی) و دو ارتباط مونوریلی برای تسهیل رفت و آمد در جریان مسابقات جام 2014 تمامی این طرح ها به موقع به اتمام نرسید.
با تامین مالی از سوی دولت فدرال، این طرح ها احتمالا قویترین میراث زیست محیطی جام جهانی بوده است زیرا آنها باعث تقویت خدمات کم کیفیت حمل و نقل عمومی در شهرهای برزیل شدند.
برخی از مسوولان برگزارکنندگان جام جهانی نیز گفتند: 2.5 میلیارد دلار برای گسترش فرودگاه ها در 12 شهر میزبان سرمایه گذاری شده است.
در «سالوادور» در شمال برزیل، Brazilian bank Itaú و شورای شهر برنامه ای برای ارائه دوچرخه به میهمانان در نظر گرفتند که آنها در پارکینگی با ظرفیت 600 دوچرخه در بیرون از ورزشگاه بودند.
در جنوب شهر کوریتیبا، خودروهای برقی، مورد آزمایش قرار گرفتند اما طبق برنامه از پیش تعیین شده قرار بود با استفاده از این فناوری یک ناوگان تاکسی رانی ساخته شود که این کار انجام نشد.
***انتشار کربن
بر اساس برآوردهای فیفا، جام جهانی و اقدامات تدراکی آن، در مجموع 27.5 میلیون تن گاز دی اکسید کربن در اتمسفر منتشر کرد.
گازهای گلخانه ای منتشر شده به طور عمده ناشی از سفرهای بین المللی (50 درصد) و سفرهای داخلی (33 درصد) بود.
کمتر از 10 درصد انتشار گازهای گلخانه ای به ورزشگاه های برگزاری مسابقات و حدود شش درصد آن به محل های اقامت بازیکنان و حامیان آنها ارتباط داشت.
دولت فدرال برزیل یک برنامه اهدای اعتبار دی اکسید کربن از شرکت های خصوصی ایجاد کرد تا تولید 394 تن گاز دی اکسید کربن جبران شود.
فیفا هم اعلام کرد که انتشار 247 هزار تن گاز دی اکسید کربنی را که مستقیما مسوول آن است، جبران می کند و برای 79 هزار تن گاز دی اکسید کربنی که توسط هواداران تیم ها منتشر شده نیز، اعتبارات کربن خریداری می کند.
