رسانه های زرد درحالی به حوزه دیجیتال راه پیدا کرده اند که کارشناسان اخبار آنها را تهدیدی برای امنیت روانی جامعه می دانند. این رسانه‌ها برای ورود به زندگی شخصی هنرمندان و فوتبالیستها هیچ محدودیتی ندارند و هدف آنها تنها جذب مخاطب است. برخی از آنها حتی قابل ردیابی نبوده و با بزرگ نمایی حوادث عمده فعالیت آنها است.
ماجرای پارتی شبانه خانم بازیگر، پاسخ منفی خانم "م. الف" به خواستگارش، قتل هولناک زن تنها در خانه اش، تجاوز پدری به دو دخترش ، عکس های فلان فوتبالیست در ویلای شمال ، آخرین اخبار فروش خدمت سربازی ، عکس استخر مختلط در قلب پایتخت و دهها خبر از این دست را با نگاهی به برخی سایت ها، به عنوان خبرهای پر بیننده می بینید. پیش از این این تیترها را بر روی مجلات زرد و در دکه های روزنامه فروشی می دیدیم اما حالا فعالیت سایت های زرد از این نشریات بیشتر شده است.پیدایش مطبوعات زرد در اصل به قرن نوزدهم میلادی و جامعه امریکا بازمی گردد بنجامین دی در سال 1833 با انتشار اولین نشریه "تابلوئیدی" نشان داد که با قیمت پائین و چاپ مطالب مهیج و عامه پسند می توان به حداکثر تیراژدست یافت .
یک پژوهش که برروی مخاطبان سایت ها و نشریات زرد صورت گرفته، نشان می دهد، 60 درصد مخاطبان اخبار زرد زنان بوده که 80 درصد آنها زنان خانه دار هستند. تا چند سال قبل نشریات زرد به چند مجله محدود می شد که با درشت نمایی حوادث و انتخاب تیترهای غیر واقعی سعی در جذب مخاطب داشتند. حوادثی نظیر قتل های هولناک، تجاوز به عنف و پرداختن به مسائلی مانند زندگی خصوصی بازیگران و هنرپیشه ها ازجمله شگردهای این گروه از نشریات برای جذب مخاطب است. این نشریات گاهی تیترهایی را برای صفحه اول انتخاب می کنند که غیر واقعی بوده و خواننده پس از خواندن مطلب متوجه می شود اصل ماجرا با تیتر آن تفاوت دارد.
همزمان با رونق گرفتن کار نشریات زرد در جامعه برخی سایت های خبری نیز به این سو کشیده شده و برای جذب مخاطب خود از اخبار و تیترهای زرد استفاده می کنند. این گروه از سایت ها که اغلب مطالب آنها بدون منبع بوده، اگر چه نتوانسته اند در عالم اطلاع رسانی اعتباری کسب کنند اما مخاطب بسیاری را به خود اختصاص داده اند.
بررسی ها نشان می دهد بیشتر بازدید کنندگان این سایت ها کاربران خانگی هستند که برای وبگردی و گذراندن اوقات بیکاری خود به این سایت ها سر می زنند.
نبود نظارت کافی بر روی فعالیت این سایت ها باعث شده آنها برای جذب مخاطب بیشتر به سوی اخباری بروند که مربوط به سوء استفاده های جنسی و نگاه ابزاری به زنان است. تیترهای این سایت ها نیز بیشتر مربوط به تجاوزات جنسی و زندگی شخصی بازیگران و ورزشکاران است.
آزادی این سایت ها در انتشار مطالبشان تا حدی است که عکس هایی از استخری مختلط را در تهران منتشر می کنند. عکس هایی که انتشار آن حتی به صورت شطرنجی اشاعه دهنده فساد در جامعه است. البته زمانی که عکس ها باز می شود هیچ دلیلی برای اینکه نشان دهد این استخر درتهران است، وجود ندارد.
این سایت ها درحالی فعالیت می کنند که روزنامه ها و خبرگزاری ها به دلیل انتشار اخبار و حوادث، آن هم با ریشه های وقوع حادثه محکوم به سیاه نمایی می شوند.
دکتر داوود صفایی – استاد روزنامه نگاری- می گوید: رسانه ها در ایران هویت خاصی دارند. رادیو، تلویزیون، مطبوعات و رسانه ها دیجیتال در ایران مخاطبان خاص خود را دارند ومطالبی که از سوی آنها منتشر می شود کیفیت و محتوای آنها را تعیین می کنند.
وی افزود: رقابت در دنیای رسانه وجود دارد و هر رسانه در تلاش است تعداد مخاطب خود را افزایش دهد. در این میان برخی سایت ها نیز فعالیت خود را آغاز کرده اند که در کنار خبرگزاری ها و مطبوعات به دنبال جذب مخاطب هستند. برخی از این سایتها برای جذب مخاطب به اخبار زرد رو آورده اند که از این طریق مخاطبانی را به دست آورده اند.
این روزنامه نگار با تجربه ادامه داد: در این میان تاثیرگذاری مخاطب رسانه بسیار مهم است. این سایت ها شاید توانسته اند مخاطب بالایی را جذب کنند اما مخاطبان آنها تاثیر گذار نیستند. تجربه نشان داده مخاطبان رسانه های رسمی و اخبار آنها درجامعه تاثیر گذارتر هستند. تعداد کلیک دراین سایت های زرد نشانه جذب مخاطب نیست زیرا این مخاطبان پایدار نمی مانند. وقتی بازدید کننده سایت متوجه غیر واقعی بودن تیتر اخبار این سایت ها می شوند، دیگر سراغ اخبار این سایت ها نمی روند و این رسانه با مرور زمان اعتبار خود را ازدست می دهد.
وی ادامه داد: مشاهده مطالب در رسانه های اینترنتی دلیل بر مورد اعتماد بودن اخبار آن سایت نیست. در ایران رسانه های زرد با تیراژ بالا و مخاطب زیاد فعالیت دارند که هیچ تاثیر گذاری در جامعه ندارند. از سوی دیگر برخی رسانه ها با تعداد کم مخاطب تاثیرگذاری بالایی دارند.
دکتر صفایی خود کنترلی را یکی از مهمترین راههای مقابله با این رسانه های زرد اعلام کرد و افزود: در رسانه های دیجیتالی به دلیل امکاناتی که دراختیار مردم قرار می دهند کنترل را محدود می کند. همچنین زمانی که رسانه ها تحت نظارت و کنترل منتشر می شوند وسخت گیری زیاد می شود، آن رسانه هایی که کمتر تحت کنترل هستند دست بازتری برای انتشار مطالب دارند و در جذب مخاطب راحت تر عمل می کنند. در این میان خود کنترلی یکی از راههای مقابله با این سایت های زرد است. خانواده ها باید برروی فرزندان نظارت داشته باشند و دستگاههای مسئول به خصوص آموزش و پرورش در این زمینه آگاه سازی کنند. این سایت ها سطح انتظار و آگاهی جامعه را از واقعیت ها پایین می آورند. این سایت ها به مخاطب خوراک خبری نمی دهند.
یکی دیگر از شگردهای این سایت ها استفاده از عکس های خصوصی افراد مشهور جامعه به خصوص بازیگران و ورزشکاران جامعه است. عکس هایی که هنرمندان و ورزشکاران راضی به انتشار آن نیستند. حال آنکه انتشار این تصاویر در رسانه های رسمی با برخورد قضایی روبروی می شود وبرای آن رسانه به اتهام استفاده ابزاری از تصاویر زنان یا مردان اعلام جرم می شود.
عل اکبر کسائیان- عضو هیات منصفه مطبوعات- در این باره می گوید: استفاه ابزاری از تصاویر در رسانه ها جرم محسوب می شود و دراستفاده از تصویر زن یا مرد تفاوتی وجود ندارد. در برخی نشریات و سایت های مربوط به بدن سازی شاهد هستیم ازعکس های بدن مردانی استفاده می شود که زشت و زننده هستند. بر اساس قانون مطبوعات در این مواقع مدعی العموم می تواند علیه آن رسانه اعلام جرم کند.در این زمینه پرونده های بسیاری در دادگاه مطبوعات مورد رسیدگی قرار گرفته است.
آسیب شناسان معتقدند، ویژگی های حرفه ای رسانه ها زرد، درشت نمایی حوادث کم اهمیت با ادبیات کم مایه و ضعیف، تاکید بر ابعاد هیجانی حوادث و ماجراها، نادیده گرفتن چرایی ها، سلب فکر و اندیشه از مخاطب و نهایت مبتذل نویسی است.
ناصر حسینی - آسیب شناس اجتماعی - با اشاره به عواقب انتشار اخبار زرد در کشور گفت : اولین اثر مطالعه نشریات زرد احساس نا امنی روانی است و در مراحل بعدی نیز کاهش میزان اعتماد زنان به امنیت اجتماعی و ترس آنها از وقوع حوادث مشابه برای خود آنها را به دنبال دارد.تقویت حس بدبینی و سوء ظن درزنان ، احساس حس پرخاشجویی و انتقام جویی آنها و ایجاد تزلزل در روابط اجتماعی از دیگر عوارض مطالعه اخبار رسانه های زرد است.
وی افزود : در زمینه رسانه های زرد دو دیدگاه وجود دارد. گروه اول موافق این رسانه ها هستند ومی گویند اگر این رسانه ها مخرب هستند چرا با استقبال بالای مخاطبان روبرو می شوند. گروه دوم هم مخالف این رسانه ها بوده و آن را تهدیدی برای امنیت روانی جامعه می دانند.
دراین میان به نظر می رسد دستگاههای مسئولی مانند وزارت ارشاد، دستگاه قضایی، پلیس و... باید نظارت بیشتری بر روی این رسانه ها داشته باشند. رسانه هایی که بدون درنظر گرفتن اصول اطلاع رسانی برای جذب مخاطب امنیت روانی جامعه را هدف قرار داده اند.
