دکتر سامان حیدری گوران بااشاره به اتمام فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره‌ای باوه یوان کرمانشاه، اظهار کرد: این فصل از کاوش از هفتم مهر شروع شد و به مدت ۲۳ روز ادامه پیدا کرد.
به گزارش ایسنا، وی افزود: این فصل از کاوش به منظور تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی باوه یوان صورت گرفت، چراکه طی ۱۰ سال اخیر انجام برخی فعالیت‌های عمرانی آسیب‌های زیادی به این محوطه وارد کرده است.
این باستان شناس کرمانشاهی تصریح کرد: در این فصل از کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره‌ای باوه یوان حدود ۱۲ گمانه زمین شناسی را در شعاع قابل توجهی از محوطه ایجاد کردیم که نتایج خوبی به همراه داشت.
وی با بیان اینکه در این فصل از کاوش محوطه باستانی باوه یوان حدود دو هزار قطعه ابزار سنگی از لایه‌های مختلف کشف شد، افزود: طی سه فصل اول کاوش‌ها نیز حدود ۱۰ هزار و ۶۰۰ قطعه ابزار سنگی و استخوان کشف شده بود.
حیدری گوران در ادامه درخصوص دستاورد کاوش‌های اخیر در مجموعه غار و پناهگاه صخره‌ای باوه یوان گفت: پژوهش‌های باوه یوان افق‌های جدیدی را در رابطه با زندگی انسان نئاندرتال پیش روی ما ترسیم می‌کند و به جرات می‌گویم که محوطه باوه یوان می‌تواند در آینده به عنوان یک محوطه مرجع در کوهستان زاگرس، فلات ایران و حتی خاورمیانه باشد.
وی با بیان اینکه بخش‌هایی از کشفیاتی که در فصل چهارم کاوش بدست آمده بسیار بارز و مهم است، گفت: باتوجه به اینکه باید ابتدا روی نتایج کار مطالعاتی صورت گیرد و در میراث فرهنگی مطرح شود، فعلا جزییات این کاوش‌ها را منتشر نخواهیم کرد و بصورت کلی نتایج حاصل شده اعلام می‌شود.
این باستان شناس پارینه سنگی ادامه داد: در این مرحله از کاوش ها، مطالعات عمیق تری در خصوص محوطه باستانی باوه یوان صورت گرفت و زوایایی دیگر از استقرار انسان نئاندرتال در این محوطه و کرمانشاه بدست آمد که نیاز به کار کارشناسی و مطالعات دارد.
وی گفت: در فصل چهارم اطلاعاتی از جوامع انسان نئاندرتال بدست آوردیم و مشخص شد با یک محدوده طبیعی وسیع در باوه یوان روبرو هستیم که شبیه یک حصار طبیعی است که انسان‌ها بویژه انسان نئاندرتال در داخل این حصار زندگی می‌کردند. شرایط این حصار بگونه‌ای است که یک سمت آن دیواره طبیعی صخره‌ای حدود ۵۰ متری است و ظاهرا در زمان‌های دور صخره‌هایی بزرگ از این دیواره جدا شده و با سقوط در دامنه، حصاری طبیعی را شکل داده اند. باتوجه به اینکه این دیواره مقداری پیشانی دارد برای همین صخره‌هایی که از دیواره جدا شده بودند پس از برخورد با پیشانی دیواره مقداری دورتر در جلوتر پرتاب شده و صخره‌های دیگر در کناره بدون برخوردی به پایین افتاده اند که این رخداد یک حیاط طبیعی نیم دایره را شکل داده است.
حیدری گوران با بیان اینکه این حیاط طبیعی برای مدت زیادی محل استقرار انسان‌ها بوده، افزود: مطمئن هستیم از حداقل ۷۰ تا ۷۵ هزار سال پیش این محوطه و دشت کرمانشاه محل استقرار انسان‌ها بوده است. زمانی که در این محوطه دندان انسان نئاندرتال پیدا شد، متوجه شدیم که جزو آخرین نسل از نئاندرتال‌ها بوده و حدودا ۴۲ تا ۴۳ هزار سال قبل در این محوطه زندگی می‌کرده است.
وی ادامه داد: از حدود یک تا دو هزار سال قبل از انقراض انسان نئاندرتال شاهد سکونت انسان مدرن نیز در این منطقه هستیم که تا حدود ۱۳ هزار و ۴۰۰ سال قبل ادامه داشته است؛ بنابراین مطمئنیم که جوامع نوسنگی هم از این محوطه استفاده کرده اند، چون جسته و گریخته شواهدی از آن‌ها وجود دارد و احتمالا بعد‌ها استقرار انسانی از این محوطه به آنسوی جاده‌ای که کنار محوطه است منتقل شده که اکنون به شکل یک تپه باستانی است و نیاز است که روی آن هم مطالعات و کاوش‌هایی صورت گیرد.
این باستان شناس از احتمال برخورد انسان نئاندرتال و انسان امروزی در این منطقه خبر داد و گفت: مطمئنم کرمانشاه در دگرگشت نئاندرتال ها؛ جوامع انسانی منقرض شده‌ای که از بیش از ۳۵۰ هزار سال قبل در اوراسیا زندگی می‌کرده اند، نقش ایفا کرده و آخرین نسل از این جوامع در کرمانشاه زندگی می‌کرده است و این مهمترین دستاورد ما از کاوش در باوه یوان است.
وی ادامه داد: براساس مطالعات ما انسان‌های مدرن از حدود ۴۱ هزار سال قبل در کرمانشاه زندگی می‌کرده اند، یعنی همان زمان که نئاندرتال‌ها هم بوده اند، بنابراین با استناد به اطلاعاتی که داریم معتقدیم در این دوره احتمالا در کرمانشاه یکدیگر را دیده اند.
حیدری گوران متذکر شد: اگر این اتفاق افتاده باشد و از سوی دیگر این مسئله را در نظر بگیریم که علم ثابت کرده ژنوم انسان مدرن در جوامع کنونی - غیر از جوامع آفریقایی- حدود ۱.۵ تا چهار درصد از ژن انسان نئاندرتال را حامل هستند، در نتیجه کرمانشاه بایستی در جریان این برخورد نقش ایفا کرده و این دو در کرمانشاه امتزاج خویشاوندی داشته اند و دارای فرزند شده اند.
وی با تاکید براینکه ادامه مطالعات در این زمینه می‌تواند به نتایجی منجر شود که بازتاب خوبی خواهد داشت، گفت: اگر بتوانیم فصل پنجم کاوش‌ها را در خرداد ۱۴۰۱ پیگیر باشیم، مدارک بیشتری جمع آوری خواهیم کرد و سعی می‌کنیم مقداری کاوش هایمان را گسترده‌تر کنیم.
سرپرست فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره‌ای باوه یوان کرمانشاه در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه پروژه گذار از پارینه سنگی میانی به نوین در حال وسیع شدن است، گفت: خوشبختانه دانشجویان زیادی تاکنون به این پروژه ملحق شده اند و در حال حاضر دامنه دارترین و متمرکز‌ترین پژوهش‌های پارینه سنگی ایران در کرمانشاه در حال رخ دادن است و می‌توان این ادعا را کاملا با مدرک و سند ارائه کرد.
حیدری گوران عنوان کرد: در حال حاضر چهار دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد و یک دانشجوی مقطع دکتری پایان نامه‌های خود را با موضوع باوه یوان قرار داده اند و در فصل چهارم با درخواست ما از میراث فرهنگی این دانشجویان هم برای انجام مطالعات خود حضور داشتند.
حیدری گوران افزود: هم اکنون گروه‌های باستان شناسی دیگری در اراک، سمنان و جسته و گریخته در فارس مشغول به کار هستند، اما با همکاری میراث فرهنگی و همکارانم پروژه "منشا انسان در ایران" در کرمانشاه فرم و چارچوب بسیار خوبی به خود گرفته و دانشجویان علاقمند و فعالی جذب آن شده اند که امیدواریم با اتمام پایان نامه‌های آن‌ها کرمانشاه به شکل بهتری از آن چیزی که هست به دنیا معرفی شود و به نوعی الگویی برای استان‌های دیگر باشد.
وی با بیان اینکه طی دو سال گذشته چهار مقاله در مجلات و نشریات معتبر بین المللی در خصوص کرمانشاه منتشر شده و یک کتاب هم در حال انتشار است، گفت: یکی از این مقالات درخصوص مجموعه غار و پناهگاه صخره‌ای باوه یوان است.
این باستان شناس افزود: طی بررسی‌هایی که در سال‌های گذشته در کرمانشاه انجام دادیم حدود ۲۶۰ غار و پناهگاه صخره‌ای کشف شد و بعد‌ها با تحلیل‌هایی که انجام گرفت، متوجه شدیم که دره "ناو درون" که غار و پناهگاه صخره‌ای باوه یوان در آن قرار گرفته، بهترین محل برای کاوش است که با همکاری خوب میراث فرهنگی این کار انجام شد.
تخریب ۷۰ درصد محوطه باوه یوان/همه ما مقصریم
وی در بخش دیگری از سخنانش بااشاره به تخریب بخش‌هایی از محوطه باستانی باوه یوان در یک دهه اخیر، اظهار کرد: همه ما در این حادثه مقصر هستیم و نباید تقصیر را به گردن کسی دیگر انداخت.
حیدری گوران افزود: سال ۱۳۹۸ برای اولین بار بصورت رسمی به همراه تیمم از این محوطه دیدن کردیم که در آنجا مشاهده شد فیبر نوری شماره یک از آنجا گذر کرده و حدود ۳۰ درصد از محوطه را تخریب کرده است.
وی با تاکید براینکه دستگاه‌های اجرایی باید برای فعالیت‌های عمرانی خود از میراث فرهنگی استعلام بگیرند، عنوان کرد: اگر قرار است پروژه‌ای عمرانی اجرا شود، همانند تمام کشور‌های دنیا باید نقشه کار به میراث فرهنگی داده شود و استعلام بگیرند که محوطه‌ای باستانی در مسیر آن نباشد، اما این کار در کرمانشاه اتفاق نمی‌افتد و همین مسئله چنین اتفاقی را برای باوه یوان رقم می‌زند.
این باستان شناس کرمانشاهی خاطرنشان کرد: پس از بازدیدی که اواخر دهه هشتاد از این محوطه داشتیم و داده‌های باستانی همچون استخوان و ابزار سنگی در آن مشاهده شد، در قالب یک نامه آن را به سازمان میراث فرهنگی گزارش کردم، اما از آنجایی که حجم محوطه‌های باستانی در کشور زیاد است و سازمان میراث فرهنگی و پژوهشگاه نمی‌توانند همه آن‌ها را کنترل کنند، نامه به بایگانی رفت.
وی متذکر شد: به نظر من وظیفه آگاه سازی در خصوص لزوم حفاظت از میراث فرهنگی فقط بر عهده میراث فرهنگی نیست و باید صدا و سیما، رسانه ها، مدارس و دانشگاه‌ها نیز به آن ورود کنند، اما متاسفانه نوعی بی خیالی و بی توجهی در همه ما وجود دارد.
حیدری گوران ادامه داد: سال ۱۳۹۵ برای کاوش در این محوطه به پژوهشگاه میراث فرهنگی درخواست دادم و کاوش انجام گرفت و بصورت علنی و رسمی اعلام کردیم که اینجا محوطه‌ای باستانی و مهم است و داده‌هایی دقیق و درست دارد. در آن زمان احداث باند جدید جاده کرمانشاه به کامیاران در پایین دست محوطه شروع شده بود و ماشین‌های سنگین مشغول به کار بودند، بنابراین با توجه به نگرانی که داشتم با مهندسین راه سازی صحبت کردم و آن‌ها اطمینان دادند که آسیبی به محوطه نخواهند رساند و در این راستا نامه نگاری‌هایی را هم با سازمان داشتیم که باوه یوان محوطه مهمی است که باید از آن محافظت شود.
وی گفت: سال ۱۳۹۶ برای فصل بعدی کاوش به محوطه رفتیم که مشکل جدیدی برایش پیش نیامده بود و ما کاوش هایمان را انجام دادیم و طی این کاوش‌ها بقایای انسان نئاندرتال را در آنجا کشف کردیم و مستندسازی‌هایی انجام دادیم.
این باستان شناس کرمانشاهی افزود: سال بعد برای فصل سوم کاوش به محوطه آمدیم که متاسفانه متوجه شدیم فیبر نوری شماره دو توسط یک ارگان دیگر از آنجا رد شده و خسارت زیادی را هم به محوطه وارد کرده است و نوار باریکی از داده‌های باستانی کنار صخره باقی مانده بود. با این وجود راه سازی آسیبی به محوطه وارد نکرده بود.
وی با بیان اینکه فصل چهارم این کاوش در راستای تعیین عرصه و حریم برای جلوگیری از تعرض به این محوطه صورت گرفته، عنوان کرد: امیدواریم پس از تعیین عرصه و حریم محوطه دیگر شاهد تخریب آن از سوی هیچ ارگانی نباشیم.
