سال‌هاست که واسطه‌گری در صنعت طیور بر نظام تولید، توزیع و بازار مرغ سایه انداخته و هیچ سازمان نظارتی برای جمع‌آوری این بساط «دلالی» اقدامی نکرده است. بعد از گرانی قیمت مرغ در ۱۰روز گذشته و افزایش قیمت آن به ۳۵ هزار تومان، مرغداران از تخلف آشکار کشتارگاه‌ها و عدم تحویل مرغ استاندارد با وزن ۲کیلو ۲۰۰گرم خبر می‌دهند و می‌گویند: کشتارگاه‌ها مرغ با وزن سه کیلو و بیشتر را فقط کشتار می‌کنند.
این روزها نه تنها قیمت مصوب مرغ رعایت نمی‌شود، بلکه برخی کشتارگاه‌ها نیز با سوءاستفاده از فضای آشفته فعلی و عدم نظارت تعزیرات و سازمان حمایت بر بازار، از تحویل مرغ با وزن استاندارد خودداری می‌کنند. داستان از این قرار است که فعالیت دلالان پیش از تحویل مرغ‌ها به کشتارگاه افزایش یافته و مرغ‌ها قبل از رسیدن به کشتارگاه یک‌بار از سوی دلالان خرید و فروش می‌شود. در بازی جدیدی که آن‌ها به تازگی به راه انداخته‌اند، فقط به دنبال مرغ‌های درشت با وزن بالای دو کیلو و۷٠٠ تا سه کیلو و حتی بیشتر هستند و مرغ‌های با وزن دو کیلو تا دو کیلو و ۲۰۰ گرم اجازه ورود به کشتارگاه‌ها را ندارند.
مرغدارها علت این کار واسطه‌ها را سود بیشتر عنوان می‌کنند. سایز مرغ با وزن استاندارد دو کیلو و ۲٠٠ گرم است و مرغ غیرسایز یا درشت مرغ با وزن دو کیلو ۷٠٠ تا سه کیلوگرم و یا بیشتر است. حالا مرغدارها باید ۱۵روز صبر کنند تا مرغ‌ها به سن ۵٠ تا ۵۵ روز برسند و همین صبر تازه شروع دردسرهای جدید آنهاست.
ضرر ۳۰۰میلیون تومانی مرغدار به خاطر تولید مرغ چاق‌تر!
برای رسیدن به وزن سه کیلوگرمی در این ۱۵روز اضافه هر قطعه‌مرغ دو کیلو و ۵٠٠ گرم دان بیشتری مصرف می‌کند که حدود ۳٠٠میلیون تومان برای تولیدکننده هزینه دارد. در این مدت مرغ دو کیلو دان می‌خورد تا یک کیلو گوشت می‌دهد و بقیه تبدیل به چربی می‌شود. یعنی مرغ به جای گوشت و پروتئین ۳/۵برابر پوست و چربی بیشتری تولید می‌کند. به طوری که دورریز مرغ سایز ۱۸٠گرم و مرغ غیرساز ۶۱٠گرم است. از طرفی در این ۱۵روز اضافه احتمال درگیری طیور با بیماری‌ها، مصرف دارو و واکسن افزایش می‌یابد و یک مرغدار گفته در روزهای اضافه پرورش ۵٠ تا ۶٠میلیون هزینه دارو می‌شود.
مرغ درشت سه کیلویی با لاشه دو کیلو و ۶٠٠- ۷٠٠ گرم افت یا بازده ۲۲تا ۲۳درصد دارد، اما مرغ سایز دو کیلو و ۲٠٠ گرمی با لاشه یک کیلو و ۵٠٠- ۶٠٠ گرم افت یا بازده ۲۵ تا ۲۷ درصد دارد. این سود با سوداگری حاصل
زد و بند بین کشتارگاه و دلال‌هایی است که بدون هیچ زحمتی و فقط با یک خط تلفن نصیب‌شان می‌شود و در چرخه اقتصاد کشور اختلال ایجاد می‌کنند. واسطه‌ها یا دلال‌هایی که به دنبال این سود هستند ذائقه مردم را علت این سوداگری می‌دانند. تا اینجای کار دود این دلالی به چشم تولیدکننده و مصرف‌کننده رفته، اما با این شیوه تولید علاوه بر زیان به تولید داخل بازارهای صادراتی را هم از دست خواهیم داد، زیرا سلیقه و ذائقه مردم اکثر کشورها مصرف مرغ سایز با وزن استاندارد است.
خروج ۲۵٠میلیون دلار ارز ازکشور با تولید مرغ درشت
برومند چهارآیین، کارشناس طیور حضور واسطه‌ها و دلالان را یکی از مشکلات صنعت طیور دانسته و در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: واسطه‌ها در هر مرحله (از تولید تا توزیع و بازار) نفوذ کرده و به سودهای نجومی دست یافته‌اند. تفاوت بین افت لاشه یا بازده مرغ سایز و مرغ سنگین ۳ تا ۶ درصد است که اگر این تفاوت را به طور متوسط ۴ درصد در نظر بگیریم ۲هزار و ۵٠٠ میلیارد تومان سود به جیب دلال‌ها می‌رود.
وی می‌افزاید: با تولید مرغ غیرسایز ۲۵٠ میلیون دلار معادل هزار میلیارد تومان با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی ارز از کشور خارج می‌شود.
به گفته صفرعلی ماکنعلی، رئیس سازمان دامپزشکی کشور تولید مرغ درشت به زمان توزیع مرغ کوپنی در دوره جنگ برمی‌گردد که براساس وزن بین مردم توزیع می‌شد و به مرور مصرف مرغ درشت فرهنگسازی شد.
وی می‌افزاید: در سال‌های اخیر سازمان دامپزشکی و معاونت دام وزارت جهاد کشاورزی دستورالعمل تولید مرغ سایز را تهیه و ابلاغ کردند، اما به دلیل نبود فرهنگسازی در جامعه مصرفی و اعمال مدیریت سنی و نظارت بر انجام آن این دستورالعمل اجرایی نشد. در لاشه مرغ بعد از سن ۳۸روزگی چربی تجمع می‌کند که ارزش غذایی آن را پایین می‌آورد.
ماکنعلی تصریح می‌کند: با اجرای برنامه ملی مدیریت سنی پرورش طیور گوشتی ضریب تبدیل خوراک بهبود یافته و استفاده از واکسن کاهش خواهد یافت، به طوری که سالانه یک میلیارد دز در واردات واکسن طیور صرفه‌جویی خواهیم داشت.
وی می‌گوید: طبق برنامه ملی مدیریت سنی پرورش طیور گوشتی اگر پرورش‌دهنده مرغ را ۳۸ تا ۴۲روز نگهداری کند، امتیازاتی به او داده می‌شود. مثلاً به جای چهار دوره جوجه‌ریزی، اجازه پنج دوره جوجه‌ریزی خواهد داشت. در عین حال مرغ سایز میزان پروتئین بالاتر و میزان چربی کمتری دارد. حجم گوشت مرغ کاهش یافته، اما گوشت سالم‌تر و مغذی‌تر است.
مرغ‌های درشت آفت بازار اقلام اساسی
مرتضی رضایی، معاون وزیر کشاورزی در امور دام با بیان اینکه موضوع مرغ سایز یا با اندازه مناسب مدتی است که از جنبه‌های مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است، می‌گوید: تولید مرغ درشت به اقتصاد ملی، تولیدکننده و خانوار ضربه می‌زند. سالانه بیش از ۷٠٠هزار تن نهاده طیور برای تولیدمرغ درشت وارد کشور می‌شود که با پرورش مرغ سایز در واردت این میزان نهاده صرفه‌جویی خواهد شد.
رضایی با اشاره به اهمیت فرهنگسازی مصرف مرغ سایز تأکید می‌کند: مرغ درشت جذابیتی برای بسیاری از کشورها ندارد. تولید مرغ با وزن استاندارد علاوه بر کمک به اقتصاد ملی و خانوار دروازه صادرات را به روی تولیدات ایرانی باز خواهد کرد.
