هر سال روزهای داغ مرداد، روزهای سردرگمی خانواده‌ها در مسیر خانه و مدرسه و منطقه برای ثبت نام فرزندانشان بود و امسال کرونا، این مسیر را ناهموار تر کرده است. آموزش و پرورش کوشید تقویم آموزشی اش علیرغم آموزش مجازی و شیوع کرونا به تعویق نیفتد. هر چقدر همه از ابتدا نگران تعویق یا عدم تعویق کنکور سراسری بودند و هستند اما آموزش و پرورش برای برگزاری سراسری امتحانات نهایی، بازگشایی غیراجباری مدارس در اردیبهشت برای رفع اشکال، برگزاری آزمون‌های ورودی مدارس متفاوت از جمله سمپاد، برگزاری آزمون‌های غربالگری و حضور گاه نگران کننده و با تجمع خانواده‌ها در مدارس برای ثبت نام فرزندانشان، تحت هیچ فشاری نبود. ۱۴ میلیون مخاطب مستقیم این شبکه آموزشی گسترده را با خانواده‌ها و معلمان که جمع بزنیم با مخاطبی قریب به ۲۵ تا ۳۰ میلیون رو به رو هستیم که در سطح کشور پراکنده اند. از جمعیت روستایی و عشایری تا مردمانی که روزگارشان در مناطق محروم و کم برخوردار می‌گذرد تا مردمان شهرنشین؛ از طبقه محروم تا مرفه مخاطب این دستگاه عریض و طویل آن هم به مدت حداقل ۱۲ سال هستند.
به گزارش مهر امسال ظاهراً ترتیبی اتخاذ شد تا دانش آموزان در میان پایه بدون دردسر ثبت نام کنند. هر چند مشکلات معیشتی و احتمال بالای جایگزینی آموزش مجازی به جای آموزش حضوری در بسیاری از روزهای سال تحصیلی پیش رو دو متغیری بود که باعث شد در میان پایه هم جا به جایی ها از سال‌های قبل بیشتر باشد. اما عمده مشکلات برای ثبت نام کلاس اولی‌ها، هفتمی‌ها و دهمی هاست. دانش آموزانی که باید مدرسه و سبک زندگی خود را تغییر دهند. این روزها بسیاری از خانواده‌ها منتظر روزهای پیش رو ماندند تا برای غربالگری فرزندانشان در مدارس ثبت نام کنند یا نه و هنوز هم عده‌ای مردد هستند. اینکه آیا فرزندشان را امسال به مدرسه بفرستند یا یکسال دیرتر نیز از گزینه‌های در ذهن بسیاری از والدین است. اینکه معلمان خصوصی بگیرند و… نیز مطرح است.
با توجه به موج جدید کرونا در کشور در تیر و مرداد آزمون مدارس سمپاد به تعویق افتاد و همین برای شماری از پایه هفتمی‌ها مشکل ساز شد. آنها باید مدرسه‌ای ثبت نام را انجام می‌دادند و بعد از امتحانات سمپاد و نتیجه در صورت قبولی به مدرسه مورد نظر بروند و این یعنی یک ماجرای پیچیده ثبت نامی در کشور. هر چند شمار غایبان این آزمون امسال قابل اعتنا بود اما باز هم از چالش ماجرا کم نکرد.
خارج از محدوده؛ داخل محدوده
هدایت تحصیلی برای پایه دهمی ها یک داستان هفتاد من کاغذ است. از عدم انجام درست آزمون‌های رغبت سنج تا عدم امکان زمان مناسب برای ترمیم نمرات و برگه هدایت تحصیلی قبل از شروع سال تحصیلی جدید تا همان مشکلات همیشگی هدایت تحصیلی که ناگهان والدین با برگه دانش آموزی رو به رو می‌شوند که در برگه هدایت تحصیلی آنها تنها گزینه امکان پذیر به طور مثال رشته کشاورزی است و حالا به جز آنکه هیچ رغبتی به انتخاب این رشته نیست باید بدوند دنبال هنرستانی با مسافتی دور از منزل برای یک هنرستان که دانش اموز را بپذیرد! حتی دانش آموزانی هستند که با کمی اختلاف نمره علیرغم میل به انتخاب رشته‌ای مجبور به ثبت نام در رشته دیگری هستند و والدین نگران میان منطقه و مدرسه سرگردان.
سرگردانی جزئی از سبک زندگی والدین ایرانی است؛ خصوصاً در ماه‌های داغ سال! کافی است مرزبندی منطقه به گونه‌ای باشد که شما دو قدم از محدوده یک مدرسه بیرون باشید، دیگر امکان ثبت نام فرزندتان در آن مدرسه نیست حتی اگر مدرسه‌ای که شامل حال شما شده به مراتب دورتر از مدرسه خارج از محدوده شما باشد. کمبود مدارس دولتی خوب در هر منطقه، تراکم بالای دانش آموزان، کمبود معلم، مشکلات اقتصادی که امسال تأثیر بسیاری در انتخاب مدارس غیردولتی برای والدین داشته همگی چالش‌های عجیبی هستند که آموزش و پرورش در این سال‌ها راه حلی برای آنها پیدا نکرده و این کشتی هر سال سرگردان‌تر در این دریا پیش می‌رود.
به همه اینها اضافه کنید عدم شفافیت درباره نحوه برگزاری سال تحصیلی جدید که با توجه به وضعیت بلاتکلیف کرونا البته قابل درک است و وضعیت پیش دبستانی‌ها که با توجه به اجباری نبودن خیلی از خانواده‌ها از آن صرف نظر کرده اند، تا نگرانی بابت کیفیت تحصیل دانش آموزان در سال بعد، مشکلات شبکه شاد که قرار است بستر اصلی آموزش مجازی باشد تا شفاف نبودن پروتکل‌های بهداشتی مدارس در صورت بازگشایی مدارس و....
در انبوه این بلاتکلیفی‌ها که شمار زیادی از والدین را شامل می‌شود، تکلیف شهریه مدارس غیردولتی مشخص نیست، مدارس دولتی علیرغم تأکیدات مسئولان همچنان ثبت نام دانش آموزان را منوط به دریافت شهریه می‌کنند و حتی علیرغم تأکیدات برای اجباری نبودن تهیه فرم مدرسه به جز پایه‌های ورودی، برخی مدارس در این زمینه هم به خانواده‌ها فشار می‌آوردند.
حالا قرار است کمتر از یک ماه دیگر سال تحصیلی جدید آغاز شود، بسیاری از والدین در پیچ اول ثبت نام هستند. ثبت نام کتاب‌های درسی کامل نشده و زمانش تمدید شده است. کرونا یکه تازی می‌کند و مشکلات معیشتی نیز دامن گیر خانواده هاست. اما از سوی دیگر برای خانواده‌های ایرانی همیشه تحصیل فرزندان از نان شب هم واجب تر بوده است و شاید همین نقطه امید آموزش و پرورش است که آنها با سیستم آموزشی حداکثر همراهی را داشته باشند.
نگرانی‌هایی برای دوره پیش دبستانی وجود دارد
رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش و مسئول ستاد ثبت نام این وزارتخانه در خصوص آخرین وضعیت ثبت نام‌ها با توجه به نزدیک شدن شروع سال تحصیلی جدید گفت: خوشبختانه ثبت نام‌ها به صورت طبیعی مراحل خودش را طی می‌کند و مشکل خاصی را شاهد نیستیم. در ثبت نام میان پایه‌ها که به صورت اتوماتیک ثبت نام‌ها صورت گرفت و در ورودی پایه‌ها نیز در پایه اول نوبت دهی غربالگری طبق گزارشی که سازمان امور استثنایی کشور داده است به خوبی انجام شده و در حال انجام است. در پایه هفتم و دهم نیز به دلیل تأخیر در برگزاری برخی آزمون‌های مدارس و همچنین هدایت تحصیلی، تاخیرهایی ایجاد شد که در حال جبران است.
بیشترین نگرانی ما برای ثبت نام پیش دبستانی هاست که در حال رصد وضعیت هستیم و چند نگرانی عمده در این خصوص داریم. جلسه‌ای که با وزیر رفاه در آموزش و پرورش تشکیل شد نیز در خصوص وضعیت مهدها نگرانی‌های خود را ابراز کردیم
وی ادامه داد: بیشترین نگرانی ما برای ثبت نام پیش دبستانی هاست که در حال رصد وضعیت هستیم و چند نگرانی عمده در این خصوص داریم. در جلسه‌ای که با وزیر رفاه در آموزش و پرورش تشکیل شد نیز در خصوص وضعیت مهدها نگرانی‌های خود را ابراز کردیم. در این خصوص یکی از نگرانی‌های مادران شاغل خصوصاً در بخش خصوصی هستند که روی مهدهای کودک و پیش دبستانی هم به لحاظ آموزش فرزندان شأن و هم نگهداری آنها حساب می‌کنند. کشورهای دیگر برای مشاغل حساسی مانند مهدهای کودک تمهیداتی را به کار گرفتند که امیدواریم این دغدغه در کشور ما نیز مرتفع شود.
وی در پاسخ به این پرسش که در پیش دبستانی به دلیل اجباری بودن و شیوع کرونا خانواده‌ها اگر مجبور نباشند علاقه مند به ثبت نام فرزندان شأن نیستند، آیا در صورت عدم ثبت نام تعداد قابل توجهی از پیش دبستانی‌ها نگرانی برای پایه اول سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ دارید، گفت: ما به همکاران مان در تمام مناطق این توصیه را کرده ایم که تا جایی که ممکن است شرایطی فراهم کنند که فضاهای مازاد در مدارس دولتی را به پیش دبستانی اختصاص دهند تا مردم با کمترین هزینه بتوانند فرزندان شأن را ثبت نام کنند ما معتقدیم در پیش دبستانی نباید نگاه انتفاعی و درآمدزایی داشته باشیم خصوصاً در مناطق دو زبانه و محروم گذراندن دوره پیش دبستانی از نظر ما جزو موارد بسیار مهم است. اینکه دانش آموزی به دلیل هزینه‌ها از آموزش‌های پیش دبستانی محروم شود قابل جبران نیست. در حال حاضر در حال بررسی و گزارش گیری از استان‌ها هستیم تا ببینیم روند ثبت نام‌ها چطور بوده است البته همیشه تکمیل ثبت نام پیش دبستانی نسبت به کلاس اول با تأخیر انجام می شده است. رصد ما تا به امروز وضعیت هشدار در این زمینه را نشان می‌دهد و امیدواریم از آن عبور کنیم.
وی ادامه داد: تمام پژوهش‌های جهانی و داخلی نشان می‌دهد که گذراندن دوره پیش دبستانی باعث موفقیت چشمگیر دانش آموزان در مقاطع تحصیلی می‌شود، یک تیم در داخل کشور تحقیقی انجام دادند، بین بچه‌هایی که پیش دبستانی رفته بودند و نرفته بودند در پایه چهارم و هشتم که نتیجه این پژوهش فاصله نمره زیادی را نشان می‌دهد. جالب است همین تفاوت را در آمار جهانی نیز می‌توانید ببینید. در کنار بحث‌های تحصیلی کسب مهارت‌های اجتماعی در پیش دبستانی کلید می‌خورد اما با همه این احوال بیشترین نگرانی ما برای بچه‌ها در مناطق محروم و دوزبانه است که اگر پیش دبستانی را نگذرانند با خزانه لغات محدود و عدم کسب آمادگی‌های اجتماعی وارد پایه اول شوند.
توصیه به همراهی خانواده‌ها با سیستم آموزشی
وی در پاسخ به این پرسش که بسیاری از خانواده‌ها اعلام می‌کنند به دلیل شیوع کرونا ترجیح می‌دهند فرزندشان یک سال دیرتر به مدرسه برود و ممکن است برای سال تحصیلی جدید آنها را در مدرسه ثبت نام نکنند و اینکه آیا در بحث ثبت نام برای پایه اول همان انتظاری که از پیش بوده قابل مشاهده است، گفت: خوشبختانه در این زمینه نگرانی نداریم برخی استان‌ها پیگیری‌های بسیار خوبی دارند و نسبت به سال گذشته در ثبت نام پایه اول عقب نیستند امروز هم جلسه مشترکی با معاونان ابتدایی در سراسر کشور داریم تا گزارش آنها را بشنویم و با توجه به گزارش‌ها درباره راهکارها صحبت خواهیم کرد.
ثبت نام نکردن دانش آموزان توسط خانواده ها یک جور کم کاری است و حق دانش آموز است که به او اجازه دهند به مدرسه برود. عدم ثبت نام کمکی به خانواده ها نمی کند و این در حالی است که برخی از همین خانواده ها که در خصوص بازگشایی مدارس ابراز نگرانی می کنند فرزندان شأن را به مکان های شلوغ و پارک ها می برند. من خواهشم از خانواده ها این است که با نظام آموزشی همکاری کنند
حکیم زاده گفت: اما روی سخنم با خانواده هاست که این اطمینان را داشته باشند که سلامت دانش آموزان برای آموزش و پرورش در اولویت است. اگر قرار بر برقراری مدارس باشد تمام پروتکل‌ها رعایت می‌شود و ما با کوچک‌ترین نگرانی در خصوص شیوع بیماری به لحاظ فیزیکی، حضور را حذف خواهیم کرد. به نظر می‌رسد ثبت نام نکردن دانش آموزان توسط خانواده‌ها یک جور کم کاری است و حق دانش آموز است که به او اجازه دهند به مدرسه برود. عدم ثبت نام کمکی به خانواده‌ها نمی‌کند و این در حالی است که برخی از همین خانواده‌ها که در خصوص بازگشایی مدارس ابراز نگرانی می‌کنند فرزندان شأن را به مکان‌های شلوغ و پارک‌ها می‌برند. من خواهشم از خانواده‌ها این است که با نظام آموزشی همکاری کنند.
معاون آموزش ابتدایی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص اینکه اگر طبق پیش بینی‌ها بیش از ۵۰ درصد روزهای آموزشی سال پیش رو قرار باشد در فضای مجازی برگزار شود خصوصاً برای دبستانی‌ها و پایه اول این نگرانی وجود ندارد که یادگیری به معنای واقعی اتفاق نیفتد، گفت: ما به طور کلی معتقدیم آموزش مجازی در بهترین شرایط هم نمی‌تواند جایگزین آموزش سر کلاس باشد. در دستورالعمل آغاز سال تحصیلی پیش بینی کرده ایم دانش آموزان کلاس اول به طور خاص با تعداد کم و به صورت ترتیبی سر کلاس حاضر باشند و ارتباط اولیه را با معلم برقرار کنند. یکی دیگر از موضوعات این است که ما به همراهی خانواده‌ها در بستر فضای مجازی بسیار نیازمند هستیم. آموزش تلویزیونی را برای سال تحصیلی بعد در کنار تمام تمهیدات آموزش مجازی خواهیم داشت. امیدواریم شرایط به گونه‌ای باشد که بتوانیم کلاس‌ها را برقرار کنیم اما در غیر این صورت هم آموزش و پرورش تمام تلاش خود را برای اینکه یادگیری اتفاق بیفتد انجام خواهد داد.
وی درباره اضافه کردن زمان آموزش تلویزیونی برای بچه‌های ابتدایی در سال تحصیلی جدید نیز گفت: ما در خصوص آموزش تلویزیونی می‌توانیم باکس‌ها را افزایش دهیم اما زمان آموزش یک استانداردی دارد که با توجه به آستانه تحمل بچه‌ها لحاظ می‌شود. آموزش مهارتی را نیز در این فضا دنبال خواهیم کرد.
وی درباره اینکه آیا برای آموزش معلمان ابتدایی که بتوانند به استاندارد آموزش مجازی دسترسی پیدا کنند، اقدامی صورت گرفته، گفت: ما در همین تابستان دوره‌های آموزشی را طراحی کرده ایم و در حال اجرای آن هستیم که حتی قصه گویی در فضای دیجیتال و نوع بازخورد و ارتباط در این فضا به همه معلمان آموزش داده شد. ما روی سه مهارت قبل از تدریس، حین تدریس و بعد از تدریس در فضای مجازی باکس‌های آموزشی تهیه کردیم که هم از شبکه آموزش در حال پخش است و هم از روش‌های دیگر آن را ارائه دادیم.
وی در پاسخ به پرسش دیگر در خصوص اینکه به نظر می‌رسد با توجه به آغاز زودهنگام سال تحصیلی جدید و بلاتکلیفی خانواده‌ها خصوصاً در ورودی پایه‌ها این امکان وجود دارد تا ۱۵ شهریور تکلیف همه دانش آموزان مشخص نشده باشد، گفت: شخصاً موافق نیستم از حالا بخواهیم پیش بینی در این خصوص داشته باشیم اما برنامه آموزش و پرورش به گونه‌ای طراحی شده که با توجه به اینکه در فضای شاد هم باید کلاس بندی ها صورت بگیرد و نه فقط حضور هر دانش آموز در هر مدرسه که حضور هر دانش آموز در هر کلاس باید مشخص باشد ما امیدواریم تا ۱۵ شهریور دانش آموزان تعیین تکلیف شده باشند. حتی به همه مناطق اعلام شده اگر لازم می‌دانند روزهای ثبت نام را افزایش دهند. البته این انتظار غیرواقع بینانه ای است که در این شرایط بخواهیم همه چیز طبق روال انجام شود اما همه ما موظفیم تلاش کنیم تا سال تحصیلی را با دغدغه کمتری آغاز کنیم.
