دو رسانه غربی مدعی شده‌اند کشورهای اروپایی قصد دارند ظرف روزهای آینده به منظور تسهیل تجارت میان اتحادیه اروپا و ایران، آغاز به کار یک خط اعتباری چند میلیون یورویی را اعلام کنند.
روزنامه انگلیسی «گاردین» این اقدام را آخرین تلاش اتحادیه اروپا برای جلوگیری از «خروج ایران» از توافق هسته‌ای توصیف کرده و مدعی شده که این تلاش احتمالاً ناکام خواهد ماند.
زمان اعلام خط اعتباری
طبق نوشته گاردین، راه‌اندازی این خط اعتباری در خلال نشست کمیسیون مشترک برجام در وین اعلام خواهد شد. ممکن است این موضوع از پنجشنبه همین هفته که ایران از سقف‌های مجاز در برجام برای ذخائر اورانیوم عبور می‌کند، اعلام شود.
گاردین نوشته انتظار می‌رود ایران روز ۷ جولای گام‌های جدی‌تری برای کاستن از تعهداتش در برجام بردارد. تهران وعده داده از این تاریخ سطح غنی‌سازی خود را به بالاتر از محدوده ۳.۶۷ درصد مشخص‌شده در برجام ارتقا خواهد داد.
ایران قبلاً اعلام کرده که این اقدامات نقض توافق هسته‌ای محسوب نمی‌شوند، زیرا در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام تصریح شده در صورتی که تحریم‌ها جزئاً یا کلاً اعمال شوند، تهران می‌تواند این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق برجام قلمداد کند.
گاردین نوشته کشورهای اروپایی احتمالاً استدلال خواهند کرد که اتحادیه اروپا ذیل برجام هیچ تعهدی برای برداشتن گام‌هایی جهت جبران آثار تحریم‌های آمریکا علیه ایران ندارد.
اتحادیه اروپا مضاف بر این، این استدلال را مطرح خواهد کرد که تهران بایستی راه‌اندازی این خط اعتباری را نشانه نیت اروپا برای افتتاح ساز و کاری ببیند که تمرکزش را در مراحل اولیه روی مبادله اقلام بشردوستانه قرار داده است.
گاردین نوشته اتحادیه اروپا فعلاً در وضعیتی نیست که انجام مبادلات خاصی را ذیل این ساز و کار اعلام کند، اما مقام‌های اروپایی مکرراً گفته‌اند که برخی معاملات در روزهای آینده اعلام خواهند شد. اتحادیه اروپا ممکن است از بیم تحریم‌های خزانه‌داری آمریکا از علنی کردن برخی از مبادلات خاص خودداری کند.
نظر ایران درباره خط اعتباری
ایران گفته این خط اعتباری که جزئیات فنی آن در جریان گفت‌وگوهایی مفصل در هفته گذشته در تهران تشریح شده را نمی‌توان نشان‌دهنده جدیت لازم از سوی اروپایی‌ها برای ماندن در برجام قلمداد کرد.
جزئیات وال‌استریت‌ژورنال از این خط اعتباری
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال هم بامداد پنجشنبه در خبری مشابه گزارش داده دولت‌های اروپایی قصد دارند با راه‌اندازی این خط اعتباری به ساز و کار ویژه خود برای تسهیل تجارت با ایران کمک کنند مسیری برای تجارت میان ایران و غرب باز کند.
این روزنامه آمریکایی مدعی شده اروپایی‌ها در روزهای گذشته در پرتو تهدیدهای ایران مبنی بر عبور از سقف‌های ذخائر اورانیوم تلاش‌های خود برای حفظ تجارت با ایران را مضاعف کرده‌اند.
به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، محور تلاش‌های فرانسه، انگلیس و آلمان را شرکتی به نام «اینستکس» تشکیل می‌دهد که قرار است امکان مبادله شرکت‌ها با ایران بدون نیاز به گردش‌های مستقیم مالی را فراهم کند.
سه کشور اروپایی تشکیل اینستکس را در ماه ژانویه (بهمن‌ماه) اعلام کردند، اما این ساز و کار هنوز عملیاتی نشده و هیچ مبادله‌ای توسط آن انجام نداشته است.
آغاز به کار اینستکس به روایت وال‌استریت‌ژورنال
«فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سه‌شنبه یک بار دیگر وعده داد که اینستکس آماده آغاز به کار است. منابع آگاه به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند انتظار می‌رود ظرف روزهای آینده آغاز به کار این شرکت اعلام شود.
رسانه آمریکایی نوشته فرانسه انگلیس و آلمان روز جمعه به منظور مجهز کردن اینستکس به یک خط اعتباری و شتاب بخشیدن به مبادلات اولیه ذیل آن تزریق سرمایه‌ای چند میلیون یورویی به این کانال را اعلام خواهند کرد.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته انتظار می‌رود اولین مبادلات ذیل اینستکس ظرف چند هفته آینده انجام شود.
کشورهای اروپایی بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام وعده داده‌اند با تضمین منافع اقتصادی ایران، این توافق را حفظ کنند. این کشورها، علی‌رغم ایستادگی‌های لفظی و سیاسی در برابر اقدام آمریکا تا کنون هیچ اقدام عملی برای محقق کردن وعده‌هایشان صورت نداده‌اند.
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی دوشنبه ۲۷ خرداد در نشستی خبری در محل تاسیسات آب سنگین اراک (خنداب) گفته بود که با شتاب گرفتن روند تولید اورانیوم غنی‌شده ۳.۶۷ درصد، ذخایر اورانیوم غنی‌شده کشور نهایتا تا ششم تیر از سقف ۳۰۰ کیلو عبور خواهد کرد.
ادعای رسانه آمریکایی از واکنش احتمالی اروپا به کاهش تعهدات برجامی ایران
وال‌استریت‌ژورنال نوشته انتظار نمی‌رود دولت‌های اروپایی به این اقدامات ایران واکنش فوری نشان دهند، اما برخی مقام‌های گفته‌اند اگر ایران به توافق پایبند نباشد، ممکن است تلاش‌های خود روی اینستکس را متوقف کنند.
این مقام‌ها همچنین گفته‌اند در صورتی که ایران اقدامات جدی‌تری برای کاستن از پایبندی به برجام صورت دهد، فرانسه، آلمان و انگلیس ممکن است ظرف هفته‌های آینده رسماً رجوع به «ساز و کار حل اختلاف» در بند ۳۶ توافق هسته‌ای را کلید بزنند که در نهایت به لغو کامل توافق منجر خواهد شد.
