مسؤولان عالی دستگاه قضایی کشور امروز به رسم هر ساله به محضر حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رسیدند تا با ولی امر مسلمین تجدید بیت کرده و از رهنمودهای ایشان بهره‌مند شوند.
همچون سال‌های گذشته، رئیس قوه قضائیه، شرح مختصری از عملکرد دستگاه قضائی خدمت مقام معظم رهبری ارائه کرد و سپس نوبت به استماع بیانات معظم‌له رسید.
اما نکته‌ای که در این میان جالب توجه بود، حدیث حک‌شده در پشت سر مقام معظم رهبری بود که بر روی آن نوشته شده بود: «العَدلُ أحلَی مِنَ المَآءِ یُصیبُهُ الظَّمآن» کافی- جلد دوم -صفحه ۱۴۶-. در ترجمه این حدیث که از امام سجاد(ع) نقل شده، آمده است: «عدالت، شیرین تر از آب برای تشنگان است».
عدالت به چه معناست و جایگاه آن در جمهوری اسلامی کجاست؟
عدالت در لغت به معنای دادگری و انصاف‌داشتن است و عدالت اجتماعی، عدالتی است که همه افراد جامعه از آن برخوردار باشند و بر اساس آموزه‌های دینی، «عدل» اساس مملکت‌داری است.
این نکته را نباید فراموش کرد که «قضاوت» جزء شؤون حاکم شرع و ولی فقیه مبسوط‌الید است که درواقع در ساختار جمهوری اسلامی ایران و طبق قانون اساسی، طی حکمی از سوی ولی فقیه، به رئیس دستگاه قضائی تفویض می‌شود و بر این اساس است که عدالت به عنوان شرط قضاوت، در صدر ویژگی‌های رهبر جامعه اسلامی قرار می‌گیرد.و در اصل دهم قانون اساسی نیز پس از ویژگی فقاهت که شرط اصلی ولایت فقیه است، عدالت به عنوان اولین ویژگی رهبر ذکر شده است: «در زمان غیبت حضرت ولی عصر(عجل‌الله تعالی فرجه) در جمهوری اسلامی ایران، ولایت امر و امامت امت، بر عهده فقیه «عادل» و باتقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است.»
عدل در منظر امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام
یکی از معانی عدل از دیدگاه امام علی(ع) محق‌بودن هر فرد نسبت به حقی است که به طور مشروع دارد.
امام علی(ع) احقاق حق مردم را یک رویه عادلانه و از وظایف حاکم اسلامی می‌داند و در این رابطه می‌فرماید: «خوارترین افراد، نزد من عزیز است تا حق او را بازگردانده و فرد قوی در نزد من، پست و ناتوان است تا حق او را بازستانم.»
همچنین حضرت علی(ع)، معنا و مفهوم دیگری هم برای عدل در نظر داشته و آن را «انصاف» دانسته‌اند که انصاف به معنی رفتار درستکارانه و سازگار با اصول عدالت است. ایشان در این باره می‌فرماید: «خداوند به عدل و احسان فرمان می‌دهد که عدل، مراعات انصاف است و احسان، همان بخشش و تفضل است.»
اهمیت قوه قضائیه بر اقامه عدل است
حضرت آیت‌الله خامنه ای در دیدار امروز با مسؤولان دستگاه قضا بر موضوع «عدل» تأکید کرده و فرمودند: «اهمیت قوه قضائیه مبتنی بر وظیفه اصلی آن یعنی «اقامه عدل» است.»
ایشان افزودند: «قوه قضائیه در نظام جمهوری اسلامی همچون نهالی جدید روز به روز رشد کرده و در دوره های مختلف پیشرفت‌هایی داشته است که در دوره جدید نیز باید نسبت به دوره‌های قبل، پیشرفت و آورده جدیدی داشته باشد.»
ایشان با تأکید بر اینکه مهم‌ترین مأموریت قوه قضائیه در دوره جدید، «ایجاد تحول در چارچوب اصول اسلام و قرآن و قانون اساسی» است، خاطرنشان کردند: «تحول به معنای استفاده از شیوه‌های کارآمدتر و مؤثرتر و بهینه‌شدن شیوه‌های قبلی و همچنین رفع نقص‌ها، خلأها و اشکالات گذشته است.»
ایشان در ادامه با اشاره به وظایف گسترده قوه قضائیه در قانون اساسی و جایگاه بسیار مهم این قوه افزودند: «احیای حقوق عامه که گستره وسیعی از اقتصاد و امنیت تا عرصه بین‌المللی را در برمی‌گیرد»، «گسترش عدل و آزادی‌های مشروع»، «پیشگیری از وقوع جرم» و «نظارت بر حُسن اجرای قانون» از جمله این وظایف مهم است که اجرای آنها نیازمند شیوه های نو و ابتکاری و انسان‌های تواناست.»
گسترش عدل و احیاء حقوق عامه
این در حالی است که رهبر معظم انقلاب در متن حکم انتصاب آیت‌الله رئیسی به سمت رئیس قوه قضائیه هم موضوع عدالت و عدل را مورد توجه قرار داده بودند.
ایشان در بند چهارم حکم صادره فرموده بودند که گسترش عدل و احیاء حقوق عامه و آزادی‌های مشروع و نظارت بر اِعمال قانون را که در شمار هدف‌های قوه قضائیه در قانون اساسی است در رأس برنامه‌ها قرار دهید.
معظم‌له خطاب به آیت‌الله رئیسی عنوان کرده بودند: «این موجب اعتماد مردم و دلگرمی آنان به قوه قضائیه در حوادث و منازعات خواهد شد.»
و اما کلام آخر
مروری بر دیدارهای رهبر معظم انقلاب با مسؤولان مختلف کشوری و لشکری و حتی مهمانان خارجی حکایت از آن دارد که آیات، روایات و احادیثی که در پشت سر مقام معظم رهبری نگاشته می‌شود متناسب با اهمیت موضوع روز انتخاب می‌شود.
از این رو می‌توان این‌گونه برداشت کرد که مسئله برقراری عدل در اقدامات آتی دستگاه قضائی از اهمیت بالایی نسبت به سایر مسائل دستگاه قضائی برخوردار است.
