صنعت فولاد یکی از مهم‌ترین صنایع تحت تحریم آمریکاست که به دلیل ارزش‌افزوده بالای این صنعت برای اقتصاد کشور و ماهیت استراتژیک آن در امر تأمین نیازهای داخلی و ارز آوری، فشارهای تحریم کنندگان برای مسدود ساختن چرخه تجارت آن و جلوگیری از واردات تجهیزات مرتبط با تولید این محصول، بیش از سایر صنایع است.
به گزارش فارس بر همین اساس، در مرداد ماه امسال، صنعت فولاد ایران پیش از سایر صنایع و حتی نفت، در فهرست تحریمی آمریکا قرار گرفت و پس از آن نیز، نام فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین فولادساز خاورمیانه به فهرست به روز شده اشخاص و شرکت‌های تحریمی اضافه شد؛ با این تصور که با تحریم این شرکت، روند صادرات فولاد ایران نیز قطع شده و فولاد مبارکه در ادامه حیات خود دچار مشکل می‌شود.
پیشتازی تولید و صادرات فولادی‌ها در زمان تحریم
اما وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم خورد و با وجود تشدید تحریم‌ها، روند صادرات فولاد کشور و همچنین فولاد مبارکه هنوز ادامه داشته و بر اساس آمارهای اعلام شده، در 9 ماهه ابتدایی امسال، میزان تولید و صادرات محصولات فولادی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به ترتیب 9 و 100 درصد رشد را نشان می‌دهد.
بر اساس اعلام انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، میزان تولید فولاد کشور تا پایان آذر ماهه 97 به 15 میلیون و 928 هزار تن رسیده که این عدد برای مدت مشابه سال قبل برابر با 14 میلیون و 631 هزار تن بوده است. میزان صادرات نیز با وجود همه فشارهای تحریمی و قطع شدن موقتی صادرات به عراق و افغانستان (به دلیل بخشنامه بانک مرکزی)، از یک میلیون و 75 هزار تن سال گذشته به 2 میلیون و 148 هزارت تن رسیده است.
در این بین، بیشترین رشد تولید در میلگرد و برابر با 23 درصد ثبت شده است و بیشترین کاهش تولید در ورق‌های پوشش‌دار با 8 درصد افت قابل مشاهده است و ورق گرم که مهم‌ترین محصول فولاد مبارکه است، در 9 ماهه امسال، 5 درصد رشد را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده و به 6 میلیون و 64 هزار تن رسیده است.
جایگزینی محصولات فولاد مبارکه با فولاد وارداتی
در بخش واردات، نوسانات ارزی موجب شده تا صرفه واردات کاهش یابد و تمایل مصرف‌کنندگان به استفاده از محصولات وارداتی کمتر شود و بر همین اساس، میزان واردات 9 ماهه امسال، نسبت به مدت مشابه سال قبل، افت 56 درصدی را نشان می‌دهد و بیشترین افت واردات نیز در ورق گرم با 74 درصد کاهش ثبت شده است؛ در معنایی دیگر، در 9 ماهه امسال، تمرکز فولاد مبارکه بر تأمین نیاز داخل افزایش یافته و تولیدات این شرکت، جایگزین محصولات خارجی شده است و حدود 400 هزار تن از تولیدات این شرکت بیش از دوره قبل به بازار تزریق شده است.
صادرات ورق سرد 3.3 برابر شد
در بخش صادرات، با وجود همه مشکلات تحریم و فشارهای غرب، روندی کاملاً مثبت را می‌توان مشاهده کرد که برآیند آن منجر به دو برابر شدن این سرفصل شده است. بیشترین میزان رشد صادرات در ورق سرد با 238 درصد رشد ثبت شده و کمترین میزان رشد نیز متعلق به تیرآهن با 52 درصد رشد است.
این در حالی است که در مدت مذکور، بازار به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط دولت در قیمت‌گذاری دلار 4 هزار و 200 تومانی، کنترل بازار فولاد و ممنوعیت صادرات این محصول، دچار چالش‌های جدی بود و از این رو، در حالت عادی، ظرفیت رشد صادرات فولادی کشور بیش از این بود.
سایه رکود بر سر بازار
نوسانات شدید قیمتی در سال جاری، وضعیت بازار فولاد را پس از جهش شدید قیمت‌ها به رکودی عمیق فرو برد و در کنار آن رشد قیمت ملک نیز مزید بر علت شد تا تقاضا محصولات طویل فولادی نظیر تیرآهن و میلگرد به شدت افت کند. اثرات این رکود در بررسی سرفصل «مصرف ظاهری فولاد» کشور کاملاً هویداست و بر این اساس، میزان مصرف ظاهری محصولات فولادی کشور در 9 ماهه امسال با 5 درصد کاهش به 14 میلیون و 510 هزار تن رسیده است و بیشترین افت نیز در ورق پوشش‌دار و تیرآهن به ترتیب با 19 و 18 درصد ثبت شده است.
