به گزارش صراط به نقل ازتسنیم، «علیرضا مجیدی»، کارشناس مسائل غرب آسیا در ویدئویی تحلیلی برای خبرگزاری تسنیم به تشریح جزئیات ترکیب گروه های شبه نظامی سوری حاضر و غایب در دیدار با «ابومحمد الجولانی»، سرکرده تحریرالشام در کاخ ریاست جمهوری دمشق پرداخته است.
غایبان نشست گروهک‌های مسلح با الجولانی
مجیدی پس از معرفی 6 جریان کلیدی گروه‌های مسلح در تحولات اخیر سوریه در بخش نخست این ویدئوی تحلیلی، در ویدئوی حاضر با تشریح جزئیات دیدار الجولانی با سرکردگان این گروهک‌های مسلح به معرفی 5 جریان غایب در نشست با سرکرده تحریرالشام پرداخت.
1. جمیل الصالح
نخستین گروه از غائبین این جلسه سردار «جمیل صالح»، فرمانده «جیش العزه» بود. جمیل صالح در ادلب زندگی می‌کرد. وی در زمان حکمرانی جیش الفتح، احرار الشام و بعدها تحریرالشام بر ادلب، همکاری خود با آنها را آغاز کرد. او در زمره موسسان اتاق عملیات فتح المبین بود و در دوره فعالیت‌های الجولانی علیه نظام بشار اسد، همسویی کاملی با وی نشان داد و حتی این همکاری به الگویی ممتاز برای سایر گروهک‌های مسلح فعال در مناطق مختلف سوریه مبدل شد.
جمیل صالح تا زمانیکه الجولانی دمشق را فتح کرد متحد او بود، اما در نشست اخیر گروه‌های مسلح با الجولانی حضور نداشت تا گمانه زنی‌های رسانه‌ای حول اختلافات احتمالی وی با الجولانی بیش از پیش تقویت شود. گفته می شود جمیل صالح معتقد است اصل همکاری طرفین بر برکناری بشار اسد از قدرت در دمشق استوار بود نه اینکه تحریر الشام پس از آن بر سوریه سیطره یابد و حکومت را در دست گیرد.
2. نیروهای مشترک
دومین غایب بزرگ این نشست، سران اتاق عملیات موسوم به «نیروهای مشترک» (القوه المشترکه) بودند. این نیروها بخشی از شبه نظامیان موسوم به ارتش آزاد (جیش الوطنی) بودند که در عملیات «فجر الحریه» حضور داشتند. پس از انتشار بیانیه فجر الحریه علیه تحریرالشام، شبه نظامیان القوه المشترکه با انتشار بیانیه‌ای مجزا ضمن حمایت از تحریرالشام از فجرالحریه منشعب شدند. همزمان با ورود نیروهای عملیات ردع العدوان به حماه، نیروهای القوه المشترکه نیز وارد حما شدند و به سمت استان حمص حرکت کردند.
نیروهای موسوم به القوه المشترکه در حقیقت به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: یکی گردان «سلیمان شاه» به فرماندهی «سیف بولات ابوبکر» و دیگری «فرقه الحمزه» به رهبری «ابو عمشه». این دو گروه در میان نیروهای موسوم به ارتش آزاد (جیش الوطنی) در زمره نزدیک‌ترین متحدین الجولانی در دو سال اخیر به شمار می‌رفتند، اما در خلال دیدار هفته گذشته خود با الجولانی به توافق نرسیدند و در نتیجه در نشست سرکردگان گروه‌های مسلح با سرکرده التحریرالشام نیز غایب بودند.
3. اتاق عملیات فتح دمشق
سومین غایب بزرگ، اعضای اتاق عملیات فتح دمشق بودند. این جریان نیز با وجود ضعف آشکار خود به لحاظ خاستگاه و قدرت نظامی در مقایسه با تحریرالشام پس از آنکه در دیدار خصوصی با الجولانی به توافق نرسیدند، از شرکت در این نشست نیز خودداری کردند.
4. اتاق عملیات جنوب
چهارمین غایب بزرگ این نشست، اعضای اتاق عملیات جنوب بودند. چهره شناخته شده و سرآمد این جریان «احمد العوده»، فرمانده تیپ 8 سپاه پنجم ارتش سوریه در اواخر دوران بشار اسد یعنی از سال 2018 به بعد است. احمد العوده هفته گذشته با الجولانی دیدار داشت، اما در نشست مشترک اعضای گروهک‌های مسلح با التحریرالشام حاضر نشد.
5. گروه های مسلح در استان سویدا
پنجمین غایب بزرگ این نشست، گروه های مسلح استان سویداء بودند.
علاوه بر پنج غایب بزرگ یاد شده، گروه‌های مسلح التنف نیز در نشست با الجولانی حاضر نشدند. در همین راستا فرمانده نیروهای موسوم به تکاوران انقلاب (مغاویر الثوره) نیز در مصاحبه@ای اعلام کرد از آنها برای حضور در این جلسه دعوتی به عمل نیامده است اما در صورت دریافت هرگونه دعوت‌نامه‌ای به خاطر آینده سوریه حاضر خواهیم شد و مذاکره خواهیم کرد.
برخی ناظران معتقدند الجولانی در رابطه با گروه‌های مسلح غایب در جلسه اخیر، ابتکار عمل مجزایی را مدنظر دارد. در همین راستا به نظر می‌رسد سرکرده تحریرالشام در ابتدا قصد دارد تا در ابتدا با گروه‌های معارض سوری به توافقاتی پشت پرده دست یابد و سپس از موضع قدرت با مهم‌ترین حامی آنها یعنی واشنگتن وارد مذاکره شود.
جریان های حاضر در نشست گروه های مسلح با الجولانی
اما در کنار جریان های غایب در جلسه، ترکیب گروهک‌های مسلح حاضر در این جلسه نیز از اهمیت مضاعفی برخوردار هستند. فضای کلی این جلسه به اینصورت بود که برخی گروه‌ها با ارائه پیش‌شرط‌هایی برای کنار گذاشتن سلاح خود و الحاق به وزارت دفاع سوریه اعلام آمادگی کرده بودند.
1. الجبهه الشامیه
دسته نخست «الجبهه الشامیه» به فرماندهی «ابو العز السراقب» است که استانداری حلب را در دست گرفته و در اتاق عملیات فتح‌المبین نیز عضویت دارد.
2. گردان های نورالدین الزنکی
گردان‌های نورالدین الزنکی هم دومین گروهی بودند که علاوه بر عضویت در اتاق عملیات فتح‌المبین برای ادغام در ساختار وزارت دفاع اعلام آمادگی کرده بودند. این گردان‌ها در زمره موسسین تحریرالشام به شمار می‌رفتند اما بعدها با الجولانی دچار مشکل شدند، تا جایی که سرکرده تحریرالشام با حمله به این گروه آنان را خلع سلاح کرد. همین رخداد سبب شد تا «توفیق شهاب‌الدین»، رهبر نورالدین الزنکی شبانه به عفرین فرار کند، اما حتی این گروه نیز در مقطع حاضر برای همکاری با الجولانی اعلام آمادگی کرده است.
3. احرار الشام
احرار الشام به سه دسته تبدیل شده‌اند که در راس آنها احمد الصوفان قرار دارد که مسئولیت استانداری لاذقیه را بر عهده گرفته است. «احمد الدالاتی» یکی از معاونان اصلی «احمد الصوفان»، در حال حاضر معاون وزیر دفاع است. هر سه طیف احرار الشام به رغم اختلافات در نشست گروه‌های مسلح با الجولانی شرکت کردند و برای ادغام در وزارت دفاع اعلام آمادگی کرد.
البته احرار الشام به طور همزمان با این نشست‌ها، فراخوان‌هایی را جهت جذب نیرو نیز صادر کرده است. چنین رویکردی از سوی احرار الشام نشان می‌دهد که این گروهک در حال حاضر در عمل تصمیمی برای اعلام انحلال ندارد بلکه در پی تصدی مناصبی در وزارت دفاع است. لذا احرار الشام عملا با قبول ادغام شبه‌نظامیان مسلح خود نقشی کلیدی را در ساختار وزارت دفاع حکومت خودخوانده الجولانی پذیرا شده است.
4. جیش النصر
چهارمین گروه مشارکت‌کننده در نشست با الجولانی گروهک «جیش النصر» از زیرمجموعه‌های گروه‌های مسلح موسوم به ارتش آزاد (الجیش‌الوطنی) است که خاستگاه آنها در ادلب بود. این گروهک به رغم فضای سکولار حاکم بر آن در میان حیرت و تعجب ناظران قبول کرده است تا در ساختار وزارت دفاع الجولانی مشارکت کند.
5. جیش الاسلام
پنجمین گروه کلیدی حاضر در نشست با الجولانی، «جیش الاسلام» است. پیشینه اختلافات جیش الاسلام با جبهه النصره به سال 2014 باز می‌گردد. در حقیقت این گروهک در طول 10 سال اخیر بیشترین اختلافات را با الجولانی داشت اما «عصام البویضانی»، رهبر جیش‌الاسلام در چرخشی معنادار ضمن حضور در این نشست با سرکرده تحریرالشام عکس یادگاری گرفت و اعلام کرد که فصل نوینی در روابط طرفین آغاز شده است.
با این حال ماه عسل روابط دوستانه تحریرالشام و جیش الاسلام دیری نپایید و منابع رسانه‌ای نزدیک به جیش الاسلام روز بعد اعلام کردند که این گروهک خواستار ریاست بر دانشگاه افسری وزارت دفاع در ادلب هستند. جیش الاسلام بنا دارد تا ریاست این دانشگاه را به عنوان امتیاز از الجولانی دریافت کند.
6. احرار الشرقیه
دسته آخر، «احرار الشرقیه»،گروهی عشیره ای ساکن در استان دیرالزور است. این گروه بدون طرح پیش شرط خاصی در نشست با الجولانی ضمن اعلام همراهی با سرکرده تحریرالشام از تشکیلات اصلی خود یعنی جنبش التحریر و البناء منشعب شدند. این احتمال وجود دارد که این جریان مسلح به دنبال اخذ امتیاز بزرگی در دیرالزور همچون تخصیص کرسی استانداری دیرالزور به سود خود باشند.
احرار الشرقیه اگرچه یک جریان مذهبی به شمار می رود اما از لحاظ گفتمانی جریانی سکولار به شمار می‌رود. در سال 2013 که تمامی استان دیرالزور به جز شهر دیرالزور به تصرف معارضین درآمده بود، «ابو زینب الهاشمی» که موسس احرار الشرقیه به شمار می‌رود علیه گروه‌های اسلام‌گرا اعلام جنگ کرد و افزود: اجازه نمی‌دهیم دیرالزور به «تورا بورا» (مناطق تحت نفوذ القاعده در جنوب افغانستان) تبدیل شود. با این حال حتی این گروهک نیز با گذشت 11 سال از قبول خلع سلاح نیروهای خود و ادغام در وزارت دفاع سوریه سخن می‌گوید.
حضور مشروط گروه‌های مسلح در دیدار با الجولانی
علاوه بر غایبین و حاضرین در نشست الجولانی دسته سومی از گروه‌ها نیز وجود داشتند که شروطی را برای همکاری با ابومحمد الجولانی و تحویل سلاح خود به وزارت دفاع بر روی میز قرار داده‌اند. از جمله شروط گروه‌های حاضر در دسته سوم می‌توان به این موارد اشاره کرد: اول اینکه باید دولت فراگیر تشکیل شود؛ دوم آنکه کشورها، دولت جدید سوریه را به رسمیت بشناسند و سوم استقرار و آغاز به کار دولت مزبور است.
1. تجمع دمشق
از جمله مهم‌ترین گروه‌هایی که چنین شروطی برای الجولانی مطرح ساخته‌اند می‌توان به «تجمع دمشق» اشاره کرد. این گروه به عنوان تنها عضو حاضر در اتاق عملیات دمشق در این جلسه حضور پیدا کرد.
2. گردان دوم
گروه بعدی «گردان دوم» (الفرقه الثانیه) است که یکی از مهم‌ترین اجزاء ارتش موسوم به ارتش آزاد (جیش الوطنی) به شمار می‌رود.
3. جنبش التحریر و البناء
جریان سوم جنبش التحریر و البناء است که اعلام کردند فقط در صورت تامین شروط سه‌گانه سلاح‌های خود به وزارت دفاع حکومت الجولانی تحویل خواهند داد. جریان مزبور همچنین بر ضرورت کنار رفتن الجولانی از قدرت پس از سرنگونی نظام بشار اسد تاکید دارند.
4. لشکر الشام
در نهایت چهارمین جریان «لشکر الشام» (فیلق الشام) از جریان مشارکت‌کننده در اتاق عملیات فتح المبین است که اصرار دارد تا با اخذ کرسی اداره رکن دو، معادل حفاظت اطلاعات، سلاح خود را به وزارت دفاع حکومت دمشق تحویل دهد.
فیلق الشام نزدیک‌ترین گروه به ترکیه در استان ادلب به شمار می‌رود. این جریان در میان گروهک‌های مسلح سوری بیش از سایرین از گفتمان اسلامی اخوان المسلمین تاثیر پذیرفته است که همین مسئله نشان می‌دهد آنکارا در نظر دارد از نزدیک‌ترین متحد خود بر تسلط و سیطره بر ساختار حفاظت اطلاعات حکومت جدید سوریه حمایت کند.
