بر اساس اعلام سازمان تجارت جهانی حجم گردش تجاری منسوجات و پوشاک در جهان، سالانه بالغ بر 1500میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و سهم ارزآوری این محصولات از کل تجارت کشورهای صاحب نام این صنعت همچون چین، ترکیه، هند، اندونزی و ویتنام بالغ بر 20 درصد است. همچنین سهم ارزآوری این بخش برای کشورهایی همچون بنگلادش، سریلانکا، پاکستان و کامبوج هم بیش از 50 درصد و بعضاً تا 80 درصد از کل صادرات را شامل می‌شود.
به گزارش فارس در کشور ما نیز آن طوری که بانک مرکزی گزارش داده، سرانه مصرف پوشاک کشور حدود 3 تا 4 درصد هزینه مصرفی خانوار در سال است و طبق نظر انجمن نساجی و پوشاک: «بازار این صنعت 14 تا 15 میلیارد دلار ارزش دارد که حداکثر تعداد شاغلین آن، 500هزار نفر است و با این میزان نیروی کار، حدود 40درصد پوشاک کشور را تولید می‌کنیم»؛ این یعنی 60درصد این بازار خالی است و می‌توان این خلاء را عامل اصلی ورود پوشاک قاچاق به کشور قلمداد کرد.
*مقایسه صنعت نساجی ایران با برخی کشورها
به گزارش فارس، چین از سال 1991 تا 2008 بیش از 840میلیارد دلار آمریکا، جذب سرمایه مستقیم خارجی داشته که بیش از نصف این مقدار به بخش تولید، شامل نساجی و پوشاک سرازیر شده است. برای کشوری همچون پاکستان نیز صنعت نساجی، بیش از 40درصد اشتغال صنعتی و صادرات را به خود اختصاص داده و یا آنکه صادرات منسوجات و پوشاک تایوان، 48درصد صادراتش را شامل می‌شود.
مجموع صادرات منسوجات و پوشاک ترکیه هم در سال‌های 2011، 2012 و 2013 به ترتیب بالغ بر 25، 27 و 30میلیارد دلار بوده است و این یعنی آنکه نساجی و پوشاک سهمی در حدود 18درصد از کل صادرات کشور ترکیه در سال2013 را تصاحب کرده است. مهم‌ترین دلیل این موفقیت پایین بودن هزینه دستمزد در کشور ترکیه در مقایسه با اروپا است به طوریکه هزینه نیروی کار به ازای هر ساعت در کشور ترکیه بالغ بر 4.5 دلار و در کشورهای اسپانیا و فرانسه به ترتیب 26 و 40دلار است. این رقم برای کشور ما به حدود یک دلار می‌رسد.
همچنین بر اساس آمارها و نیز گفته‌های کارشناسان مربوطه، مصر کشوری است که نساجی ندارد اما با تولید پوشاک طی 5 سال اخیر توانسته که بیش از 600هزار شغل در این صنعت ایجاد کند و صربستان و گرجستان هم به همین ترتیب موفق بوده‌اند. در بنگلادش نیز با وجود آنکه صنعت نساجی وجود ندارد اما حدود 25 میلیون نفر در صنعت پوشاک مشغول به کار هستند و صادرات هم دارند.
در نمودار زیر وضعیت صنعت نساجی و پوشاک ایران با تعدادی از کشورها مقایسه شده است. طبق این نمودار، صنعت نساجی در کشورهایی مانند ترکیه و پاکستان سهم قابل توجهی از اقتصاد این کشورها را به خود اختصاص داده به گونه‌ای که به ترتیب 15تا25 درصد اقتصاد این کشورها مربوط به بخش نساجی است. در اقتصاد چین، ایتالیا و هند هم سهم بخش نساجی و پوشاک حدود 10درصد تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد.
*چرا 60درصد ظرفیت کارخانجات فعلی پوشاک کشور خالی است؟
به گزارش فارس، در حالیکه ترکیه هم مانند ایران 80میلیون جمعیت دارد اما به اذعان رضا تازیکی، مدیر طرح ملی توسعه کسب‌وکار، اشتغال پایدار «زنجیره صنعت پوشاک در ایران، 860هزار نفر شاغل دارد اما در ترکیه 9میلیون نفر در این صنعت مشغول به کار هستند». همچنین صادق نجفی، مدیر عامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران هم عنوان می‌کند که «سرانه صادرات پوشاک برای کشورهای ترکیه، چین و ایران به ترتیب برابر با 140دلار، 80دلار و 89سنت است». همچنین بر اساس آمار و گزارشات بنیاد نساجان ترکیه، این کشور دومین تولیدکننده بزرگ جهانی جوراب، سومین صادرکننده بزرگ لباس زیر و بزرگترین تولیدکننده پارچه جین است.
بنابراین اگرچه صنعت پوشاک ظرفیت زیادی برای گسترش و ایجاد اشتغال دارد و هزینه ایجاد شغل در این صنعت، 25 تا 30میلیون تومان یعنی یک‌چهارم متوسط صنایع پایین دستی است اما به گفته سعید جلالی قدیری، دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک، «50 تا 60 درصد ظرفیت کارخانجات فعلی صنعت پوشاک خالی است».
با این تفاسیر، صنعت نساجی و پوشاک کشور این توانایی را دارد که با حجم سرمایه‌گذاری بسیار پایین‌تر نسبت به سایر صنایع، اشتغال بیشتری ایجاد کند و این امر تأثیر بسزایی در رونق اقتصادی کشور و نیز کاهش بیکاری در پی خواهد داشت اما سوال اینجاست که با ادامه روند موجود، آیا می‌توان چشم‌انداز مثبتی برای صنعت پوشاک کشور متصور شد یا خیر؟ البته نباید فراموش کرد که ورود به فاز صنعتی شدن و توسعه‌یافتگی در تمامی کشورهای پیشرفته مانند آلمان، انگلیس، ژاپن، کره و غیره با این صنعت آغاز شده و همچنان نیز در اقتصاد و تجارت این کشورها نقش قابل توجهی را ایفا می‌کند اما به اذعان فعالان این حوزه، قاچاق پوشاک کشورمان، 2.6 تا 2.8میلیون دلار در سال است و متأسفانه اقدام موثری هم از سوی دولت برای کنترل قاچاق پوشاک صورت نمی‌گیرد.
