چهار دهه مهاجرت برای مهاجران افغانستانی ساکن در ایران و فرازونشیب‌های مهاجرت، ذره‌ای بر تلاش و سخت‌کوشی جامعه نخبگانی افغانستان تأثیرگذار نبوده و هر سال که می‌گذرد شاهد افزایش چشمگیر موفقیت‌های مهاجران افغان در صحنه‌های علمی و آکادمیک هستیم. کسب موفقیت‌های پیاپی در جشنواره‌های پژوهشی، اختراعات، مقاله‌نویسی و کنکورهای مقاطع مختلف تحصیلات تکمیلی، همه گویای ریشه‌هایی عمیق از خستگی‌ناپذیری در وجود جوانان مهاجر است که مهاجرت با وجود محدودیت‌های خود، مانعی برای رکود آنها نبوده و نیست؛ چه آن زمانی که «مجتبی نیکزاد»، نخبه مهاجر، رتبه یک کنکور ارشد سال 90 و دو سال بعد رتبه پنج مقطع دکترا را در رشته اقتصاد به خود اختصاص داد و چه زمانی که سال 95، «مهدی احمدی» رتبه یک، «مهدی امیری» رتبه دو و «علی محقی» رتبه هفت کنکور کارشناسی ارشد ایران را از آن خود کردند.
به گزارش شرق سال گذشته نیز «مهدی جعفری»، «مهدی غلامی»، «ستاره قربانی»، «حسین عطایی» و «صادق بربری» دانشجویان تک و دورقمی افغانستانی بودند که در آزمون کارشناسی ارشد ایران افتخارآفرین شدند. امسال نیز این اتفاق مبارک علمی در آزمون کارشناسی ارشد 97 تکرار شد و دانشجویان افغانستانی در رشته‌های مختلف حائز رتبه‌های تک‌رقمی شدند. تعداد زیادی از دانشجویان افغان نیز موفق به کسب رتبه دورقمی شدند.
زینب حسینی رتبه یک رشته زمین‌شناسی از دانشگاه خوارزمی تهران، مرتضی شفاهی رتبه یک کنکور کارشناسی ارشد در رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه حکیم سبزواری و عزیزالله موحدی رتبه یک کنکور کارشناسی ارشد در رشته تاریخ از دانشگاه فردوسی مشهد، سه دانشجوی نخبه افغانستانی هستند که رتبه یک را به خود اختصاص داده‌اند.
مرتضی شفاهی در گفت‌وگویی اظهار کرد: من مطالعات خود را از شش ماه قبل کنکور آغاز کردم. اوایل سخت بود و شاید روزانه دو، سه ساعت مطالعه می‌کردم، اما به‌مرور راحت‌تر شد و ماه‌های آخر من روزانه 15 ساعت مطالعه می‌کردم. دانشگاه حکیم سبزواری یکی از دانشگاه‌هایی است که هر سال در کنکور ارشد رتبه می‌آورد و من هم از همان اوایل هدفم اول‌شدن بود. شفاهی با بیان اینکه من در سال‌های تحصیل همیشه در حال کار‌کردن در کنار تحصیل بودم، خاطرنشان کرد: در تمام سال‌های تحصیل، به‌عنوان فروشنده در مکان‌های مختلف مشغول کار بودم و سعی می‌کردم خرج و مخارج تحصیل را خودم بپردازم. بسیاری از دانشجویان مهاجر با همین وضعیت روبه‌رو هستند و اکثرا در کنار تحصیل دانشگاهی، کاری هم انجام می‌دهند.
او در پاسخ به اینکه آیا قصد رفتن از ایران به کشورهای اروپایی را داری یا نه، اظهار کرد: برادر و خواهرم که هر دو تحصیل‌کرده بودند، به کشورهای مختلف مهاجرت کردند و زمینه مهاجرت من هم بود، اما من بیشتر به سمت افغانستان تمایل داشتم تا رفتن به اروپا و آمریکا.
مرتضی شفاهی در بخش دیگر سخنانش گفت: دوره کارشناسی را در شهر سبزوار تحصیل کردم. سبزوار یک شهر کوچک نزدیک به مشهد بود و مهاجران زیادی در آن وجود نداشت و بالطبع مشکل زیادی برای ما وجود نداشت. فقط در زمینه گرفتن پاسپورت تحصیلی و رفتن به افغانستان برخی بن‌بست‌ها وجود داشت، ولی در مجموع با تمام تلخی‌ها و شیرینی‌ها دوره کارشناسی، دوره بدی نبود. این دانشجوی نخبه گفت: بسیاری از دانشجویان وضعیت مالی خوبی ندارند، آنها هم کار می‌کنند و هم درس می‌خوانند.
باید توجه داشت این دانشجویان خیلی وقت‌ها به دلیل مسائل مالی، قید درس را می‌زنند. من به‌عنوان کسی که در تمام دوران تحصیل خود هم درس خوانده و هم کار کرده، می‌توانم درک کنم که دانشجویان مهاجر با چه مشکلاتی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. پرداخت شهریه، کار در حین تحصیل، گرفتن پاسپورت تحصیلی و رفتن به افغانستان تنها بخشی از مشکلات دانشجویان است. ما هفت خواهر و برادریم که شش نفر از لیسانس به بالا تحصیل کرده‌ایم و همه اینها به دلیل داشتن پدری است که علم را دوست دارد و از ما حمایت کرده است.
عزیزالله موحدی، دانشجوی رشته تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی که رتبه یک رشته تاریخ را در کنکور کارشناسی ارشد کسب کرده است، در‌اين‌باره گفت: وقت زیادی برای کنکور نگذاشتم، اما مطالعات پراکنده زیادی در حوزه تاریخ ایران اسلامی داشتم. او خطاب به دانشجویان مهاجر گفت: مشکلاتی برای تحصیل دانشجویان وجود دارد، اگر از پس این مشکلات برآیند و در برابر آنها تسلیم نشوند، روزهای خوبی در انتظارشان است؛ تنها توصیه من به دانشجویان همین است.
