وارد دفتر ازدواج که می‌شوم جمعیتی حدود ۱۵ نفره در حالی که لباس مرتب در تن دارند، با لبخند و تبریک گویان در حال خروج از دفتر هستند، معلوم می‌شود که ازدواجی صورت گرفته باشد، در آن سو نیز خانواده‌ای دیگر به همراه دختر و پسر جوان که جعبه شیرینی نیز در کنار خود دارند منتظر هستند که عاقد آن‌ها را صدا بزند.
به گزارش فارس، کمی به فضای دفترخانه که ساختمان کوچک و قدیمی که در وسط شهر واقع شده نگاه می‌کنم، روی دیوار در حالی که به عروس‌ها و دامادها، ازدواج‌شان را تبریک گفته‌اند، نوشته که در این مکان پخش نقل و بیدمشک ممنوع است!
در همین حین منشی دفتر ازدواج که از آمدن بنده توسط عاقد به دفتر در جریان است با خوشرویی تمام به من خوشامد گفته و مرا دعوت به داخل دفتر می‌کند، حالا دیگر زوجین جوان به همراه خانواده‌هایشان رو‌به‌روی عاقد نشسته‌اند که صیغه عقد جاری شود.
پیش از آنکه نوبت مصاحبه فرا برسد، از منشی در رابطه با وضعیت ازدواج در ارومیه سوال می‌کنم، دفتر سورمه‌ای و بزرگ روی میزش را نشان می‌دهد و می‌گوید، در سالیان گذشته هر ماه یکی از این دفتر‌های ازدواج به طور کامل پر می‌شد در حالی که از پنج آبان سال گذشته تاکنون این دفتر پر نشده و ۲۰ ورق آن باقی مانده است.
سپس دفتر سورمه‌ای رنگ بزرگ دیگری را که در آن سوی میز قرار دارد نشان می‌دهد و می‌گوید این نیز دفتر طلاق است که با رشد بسیاری در حال پر شدن است.
نظرش را در مورد علل افزایش طلاق که می‌پرسم، در پاسخ، به گوشی موبایل خود اشاره می‌کند، می‌گویم منظورتان خیانت‌ها و دوستی‌های شبکه‌های اجتماعی است؟ که وی نیز آن را تایید می‌کند.
صدای عاقد را که چهره‌اش را هنوز ندیده‌ام می‌شونم که می‌گوید، برای بار سوم می‌پرسد، آیا وکیلم شما را به عقد دائم آقای... در بیاورم؟ عروس، بله را که می‌گوید صدای کف و شادی و سوت در فضا می‌پیچد.
چند دقیقه بعد پیرمردی خوش برخورد که از پشت تلفن فردی جدی و خشک به نظر می‌رسید، با دیدن من خوشامدگویی گرمی می‌کند و مرا دعوت به اتاق کارش می‌کند.
پس از چند دقیقه، گفتگو‌های روزمره معمولی نوبت به مصاحبه فرا می‌رسد.
در ابتدا خودتان را معرفی کنید؟
بهروزلک: هاشم بهروزلک هستم که سال ۱۳۴۱ ازدواج کردم و عقد مرا نیز مرحوم حجت الاسلام غلامرضا حسنی ثبت کرده و حجت الاسلام ناصحی نیز عقد شرعی من و همسرم را جاری ساخته است.
همچنین ۵۰ سال است که سردفتر ازدواج بوده و خود متولد ۱۳۱۹ هستم و پنج فرزند دختر و پسر دارم که تنها فرزند پسرم، روحانی و مدرس و استاد دانشگاه قم و یکی از دخترانم نیز پزشک فوق تخصص زنان و زایمان است.
خاطرتان هست که تاکنون چند صیغه عقد جاری کرده‌اید؟
بهروزلک: در حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر.
شنیده‌ایم که نصف صیغه عقد مردم شهر را شما جاری کرده‌اید!
بهروزلک: بله خوشبختانه خواهران و برادران و خانواده‌های ارومیه‌ای به بنده لطف و عنایت خاصی داشته و من نیز در خدمت همه هستم.
خاطرتان است برای چند نفر تاکنون صیغه طلاق جاری کرده‌اید؟
بهروزلک: بنده در گذشته تنها صیغه ازدواج جاری می‌کردم، اما پس از انقلاب اسلامی بنا به اقتضای زمانه، دفتر طلاق نیز به بنده واگذار شد و بنده در حدود دو هزار صیغه طلاق جاری کرده و امیدوارم تا کمتر شاهد طلاق در جامعه باشیم.
متاسفانه آمار طلاق در جامعه افزایش یافته، به نظر شما دلیل آن چیست؟
بهروزلک: بیشتر علل طلاق این است که دختر و پسر در زمان ازدواج بدون تأمل و تحقیق و نیز بدون شناخت کافی، عجولانه و از روی هوی و هوس ازدواج می‌کنند، پس امری که با هوی و هوس انجام شود در پایان به مشکل برمی خورد.
ازدواج امری مستحب مؤکد است و پیامبر (ص) نیز توصیه به نکاح کرده و فرمود: نکاح سنت من است و خداوند نیز در سوره نور فرمود، پسران و دختران مجرد را به عقد هم درآورید و از این کار ترس نداشته باشید، چون اگر فقیر نیز باشند خداوند از قدرت و فضل خود آن‌ها را غنی می‌کند.
بی تردید یک نفر تا زمانی که ازدواج نکرده دارای شخصیت واقعی نیست، چون ازدواج به شخص عظمت می‌دهد و فرد در هر مقام و منصب و درجه و علمی که باشد، اما نکاح نکند شخصیت واقعی نمی‌یابد.
همچنین پیامبر (ص) فرمود: نکاح سنت من است، من به شما امت خود در روز قیامت افتخار می‌کنم ولو با فرزندی که از مادر سقط شده باشد، نکاح کنید، چون اگر به وسیله آن فرزندی حاصل شود که بر روی زمین ذکر"لا اله الا الله"بگوید، سنگینی زمین را افزایش می‌دهد.
علاوه بر آن براساس فرمایشات پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) بدترین مسلمانان عزب‌ها و مجرد‌ها هستند که ازدواج نکرده و بدترین مرده‌ها افرادی هستند که ازدواج نکرده، از دنیا بروند و همچنین حضرت محمد (ص) فرمود: هر کس ازدواج کند نصف دین خود را حفظ کرده و شیطان لعین نیز در موقع ازدواج ناله می‌کند و می‌گوید که این فرد چهار دانگ دین خود را با ازدواج حفظ کرده است.
همچنین براساس روایات اسلامی، دو رکعت نماز شخص متأهل برابر با ۷۰ رکعت نماز مجرد است و نیز در اسلام به ازدواج تاکید فراوان شده و بهترین منازل آن‌هایی هستند که در آن امر خیری انجام گرفته باشد، بنابراین باید ازدواج را آسان گرفت.
شما وقتی صیغه ازدواج دو نفر را جاری می‌کنید چه حسی دارید؟ و برعکس زمانی که صیغه طلاق را بین دو نفر جاری می‌کنید چه حسی به شما دست می‌دهد؟
بهروزلک: در ازدواج با توجه به اینکه امر و دستور الهی است، در زمان جاری کردن صیغه عقد، خوشحال می‌شوم، چون شادی آن در وصف آسمان و زمین نمی‌گنجد، اما زمانی که طلاقی صورت می‌گیرد به واقع غصه‌دار و ناراحت می‌شوم، چون عرش خداوند به لرزه درمی‌آید، اما چه باید کرد که طلاق یک واجب مکروه و ناپسند است.
تاکنون اتفاق افتاده که دو نفر برای طلاق و جدایی به شما مراجعه کنند و سپس از انجام آن پشیمان شوند یا شما آن‌ها را از این کار پشیمان کنید؟
بهروزلک: بار‌ها این اتفاق افتاده که بنده آن‌ها را نصیحت کردم و حتی اخیرا، صبح زود مردی به دفتر مراجعه کرد و گفت: ملک شخصی خود را فروخته و پولش را برای طلاق آورده، اما با خواهش و تمنا و نصیحت آن‌ها را راضی و از طلاق منصرف کردم، در گذشته نیز چنین اتفاقاتی رخ داده و بنابراین برای ما لازم است که امر به معروف و نهی از منکر کنیم، چون این امر از فروعات دین است.
هم اکنون میانگین و میزان مهریه‌هایی که زوجین تعیین می‌کنند چقدر است آیا افزایش داشته یا کاهش؟
بهروزلک: میزان مهریه‌ها متفاوت است همانطور که خانواده‌ها نیز با یکدیگر متفاوت هستند، اما بیشتر مواقع میزان مهریه‌ها معمولی و متعارف است برای مثال ۱۱۴ و یا ۱۴ سکه در نظر می‌گیرند و البته در برخی مواقع خواستار ثبت مهریه به تعداد تاریخ تولید و یا چند کیلو طلا هستند.
تاکنون کمترین و بیشترین میزان مهریه تعیینی زوجین چقدر بوده است؟
بهروزلک: کمترین مهریه مربوط به دختری بود که معلوم نیست پدر عروس با چه فکر و نیتی گفت که فقط با یک دانه خرما حاضر می‌شود دخترش به عقد داماد مورد نظر دربیاید و تاکید کرد که اگر به تعداد این دانه خرما اضافه شود، پای سند را امضاء نمی‌کند و بیشترین میزان مهریه نیز مربوط به روزی است به یک مراسمی دعوت شدم که مسئولان نیز حضور داشتند، زمانی که از خانواده عروس و داماد میزان مهریه را پرسیدم، گفتند ۵۰۰ هزار سکه بهار آزادی، البته این میزان مربوط به چندین سال گذشته است که این همه گرانی نیز در جامعه حاکم نبود.
شما تاکنون با درخواست مهریه‌های عجیبی و غریب سروکار داشته اید؟ البته آن یک دانه خرما در نوع خود عجیب بود، اما شما از آن هم عجیب‌تر دیده اید؟ مثلا در برخی جا‌ها چند کیلو بال مگس را مهر می‌کنند...
بهروزلک: بال مگس را پیشنهاد کرده‌اند، اما بنده این خرافات را قبول نمی‌کنم، چون چنین چیزی در دین اسلام وجود ندارد و باید چیزی را برای مهریه انتخاب کرد که بتوان به طرف مقابل تحویل داد.
حتی برخی زوج‌های جوان، کل پرنده‌های آسمان و یا کل ماهی‌های دریا را برای مهریه پیشنهاد می‌کنند در حالی که نمی‌توان چنین چیزی را مهر کرد، چون باید چیزی قابل تحویل باشد، بنابراین بنده آن‌ها را هدایت و ارشاد می‌کنم که چیز بهتری انتخاب کنند.
شما خاطره خاصی از ازدواج‌ها و طلاق‌ها در این چند ساله فعالیت دارید؟
بهروزلک: البته همه ازدواج‌ها و طلاق‌ها خاطره و برای خود کتابی هستند برای مثال روزی یک آقا و خانم جوان به بنده برای ازدواج مراجعه کرده تا آن‌ها را به خانه بهداشت معرفی کنم، در لحظاتی عروس خانم دستش را روی میز گذاشت و بعد آقا نیز دستش را روی دست وی گذاشت.
بنده به داماد گفتم هنوز شما به هم محرم نشده و باید دستت را برداری، پس از چند سال آن مرد نزد من آمد و پرسید مرا می‌شناسی؟ گفتم خیر، گفت: من همانی هستم که دستم را روی دست زنم گذاشتم و شما از این عمل نهی کرده بودید؛ بنابراین با یک عقد ازدواج، دو نفر به هم محرم شده و حجاب‌ها میان آن دو برداشته می‌شود، اما تا زمانی که دو نفر به هم محرم نشوند باید خط قرمز‌ها میان دو رعایت شود و حتی اگر قرار باشد چند لحظه و یا چند دقیقه پس از آن با یکدیگر محرم شوند باز هم با یکدیگر نامحرم بوده و باید رعایت کنند.
تاکنون اتفاق جالب یا خنده‌داری چه در ازدواج و چه طلاق رخ داده است؟
بهروزلک: بله روزی یک زن و مرد برای ازدواج به نزد من آمده که بسیار نسبت به یکدیگر با محبت بودند، پرسدم شما نسبت به هم شرط و شروطی دارید؟ گفتند بله و مرد گفت، شرطم این است که اگر من زودتر بمیرم زنم شوهر نکند و زن هم اگر زودتر فوت کند، من ازدواج نمی‌کنم.
بنده هم گفتم این شرط مورد قبول نیست، چون در دین اسلام چنین چیزی وجود ندارد و درست است که شما محبت بسیاری نسبت به هم دارید، اما در اسلام تاکید شده که مجرد نمانید، چون تجرد در دین اسلام نقص محسوب شده و مذموم است.
آیا کوتاهترین ازدواجی که ثبت کرده اید در خاطر دارید؟ با توجه به اینکه هم اکنون عمر ازدواج‌ها کوتاه شده و زوجین پس از مدت کوتاهی از هم جدا می‌شوند.
بهروزلک: بله اتفاق افتاده که عقد ازدواج میان دو نفر جاری شده، اما پیش از اینکه این دو به زیر یک سقف بروند عنوان می‌کنند که از ازدواج خود پشیمان شده که دلیل آن عدم تعقل و تدبیر در ازدواج است، حتی اتفاق افتاده که زوجی پس از یک یا دو روز پس از ازدواج، مراجعه کرده و اظهار پشیمانی می‌کنند.
شما به طور میانگین روزانه چند صیغه ازدواج و طلاق جاری می‌کنید؟
بهروزلک: ازدواج در زمان حاضر کاهش یافته، چون پیش از این در مدت دو -سه روز یک بار و یا دو روز در میان، ازدواج صورت می‌گرفت در حالی که در چند سال گذشته ازدواج بیشتر بود و بنده ماهانه ۱۲۰ تا ۱۳۰ مورد خطبه عقد می‌خواندم.
علاوه بر آن در مناسبت‌های خاصی از سال مثل اعیاد، عقد و ازدواج بسیاری صورت می‌گرفت، اما هم اکنون این آمار کاهش یافته و امید است با عنایت خداوند متعال، ازدواج افزایش یابد، چون هر اندازه بیشتر باشد، آبادی مملکت و پاکی و آرامش جامعه را به دنبال دارد و بنابراین آرامش نیز زمانی امکان‌پذیر است که دو نفر با هم ازدواج کنند.
بی شک اگر تمام قدرت دنیا در اختیار مرد و یا یک زن و یا کلید‌ها و خزانه‌های طلا و جواهر جهان در دستان آن‌ها باشد، اما تا زمانی که همسر مناسبی نداشته باشند یعنی چیزی ندارند.
کم سن و سال‌ترین فردی که صیغه عقد برایشان خوانده‌اید چند ساله بودند؟
بهروزلک: در زمان ازدواج، قانون و شرع را ملاک می‌دانیم و در این رابطه، پس از انقلاب اسلامی بخشنامه و دستورالعمل‌هایی ابلاغ شد.
البته سن نکاح در زمان پیش از انقلاب ۱۸ سال برای مردان و ۱۵ سال برای بانوان بود و اگر این میزان در زمان ازدواج کمتر بود باید از دادگاه شرط سن گذاشته می‌شد.
پس از انقلاب اسلامی نیز دستور آمد که سن ازدواج همان سن بلوغ باشد و حتی در بخشنامه آمده که نکاح پیش از بلوغ ممنوع است، اما براساس تبصره، اگر با اجازه پدر باشد اشکالی ندارد.
برای مثال پیش از انقلاب اسلامی یک پسر ۱۲ ساله به همراه دختر ۹ یا ۱۰ ساله به بنده مراجعه کرده و من نیز براساس بخشنامه، آن‌ها را صیغه کردم و سپس آن‌ها کمتر از یک سال بعد صاحب فرزند پسر شدند و زمانی که برای گرفتن شناسنامه برای کودک خود به اداره ثبت احوال مراجعه کردند، این اداره از دادن شناسنامه خودداری کرد.
حتی رئیس ثبت احوال آن زمان به بنده زنگ زد و پرسید این چه کاری است که انجام داده ای؟ و من هم گفتم نکاح پیش از بلوغ ممنوع است و بلوغ نیز ۱۵ سال شرعی برای آقایان و ۹ سال شرعی را برای بانوان در نظر گرفته، پس با اینکه پسر به سن بلوغ نرسیده، اما در تبصره آمده که ازدواج با اجازه، ولی صحیح است و خلاصه در نهایت آن‌ها راضی شده و شناسنامه برای فرزند آن‌ها صادر شد.
هم اکنون شرط سن ازدواج چیست؟
بهروزلک: با توجه به تصویب مجلس شورای اسلامی، دختران کمتر از ۱۳ سال تمام و پسران کمتر از ۱۵ سال تمام، حق ازدواج ندارند.
تاکنون اتفاق افتاده که دختری را به زور برای ازدواج به دفتر بیاورند؟
بهروزلک: بله، اما کمتر رخ داده، چون ما از دختر اقرار رضایت می‌گیریم و اگر بله و رضایت ندهد، به پدر دختر توصیه کرده‌ایم که هر زمان دخترت را راضی کردی بیا، بنابراین آن‌ها نیز جلسه را ترک کرده‌اند، هر چند که این اتفاق در چند هزار ازدواج، یک مورد رخ می‌دهد.
در تعیین مهریه تاکنون دعوا نیز شده است؟
بهروزلک: هم اکنون دستورالعملی آمده که هر زمانی که زن مهریه را درخواست کند، باید از سوی مرد پرداخت شود، در حالی که برخی از آقایان می‌گوید هر وقت داشته باشم این مهریه را پرداخت می‌کنم و همین خود باعث شده که خود عروس خانم یا پدر دختر این شرط را قبول نکنند.
هزینه ثبت ازدواج و طلاق هم اکنون چقدر است؟
بهروزلک: برای ازدواج ۳۰۰ هزار و طلاق بیش از ۴۰۰ هزار تومان است.
شما برای زوجینی که استطاعت مالی ضعیفی داشته باشند، تخفیفی نیز در نظر می‌گیرید؟
بهروزلک: در این رابطه برخی زوجین اصلا هیچ مبلغی پرداخت نمی‌کنند و ما در عمل انجام شده قرار می‌گیریم! و برخی نیز درخواست می‌کنند که مبلغ را بعدا بیاورند که آن‌ها نیز برخی پرداخت می‌کنند و برخی این کار را انجام نمی‌دهند.
