از نیمه دوم سال گذشته موضوع گران شدن نرخ دلار برای دولت به یک بحران جدی تبدیل شد، چرا که قیمت دلار در بازار آزاد از مرز 6 هزار تومان گذشت و با پیش بینی دولت در بودجه سال 97 فاصله زیادی داشت.
به گزارش تسنیم بالارفتن نرخ دلار در بازار آزاد که تا ابتدای سال جدید هم ادامه داشت به محلی تبدیل شد تا سوداگران بازار ارز فرصت خوبی پیدا کنند تا به عرض اندام بپردازند. در این میان خبرهایی مبنی بر احتمال خروج آمریکا از توافق برجام نیز به محملی تبدیل شد تا به التهابات در این بازار دامن زده شود. تا اینکه دولت دوازدهم در جلسه ستاد اقتصادی روز 20 اردیبهشت تصمیم گرفت مقابل این شرایط بایستد و دلار را تک نرخی کند.
بعد از جلسه یادشده اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور خبر تک نرخی شدن دلار از روز 21 اردیبهشت را رسانه ای کرد. رسانه های اصلاح طلب از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را کردند و بر روی این خبر مانور شدیدی دادند. قصد این رسانه ها این بود که جهانگیری را به عنوان قهرمان ماجرای تک نرخی کردن ارز معرفی کنند تا شاید زمینه را برای معرفی کردن به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری در سال 1400 فراهم کنند.
* جهانگیری قهرمان یک روزه
در تیتر یک اغلب روزنامه های اصلاح طلب روز 21 اردیبهشت نام جهانگیری دیده می شود. روزنامه ای تیتر «بازگشت اسحاق» و دیگری «بازگشت جهانگیری» را کار کرده است. روزنامه کارگزاران نیز جهانگیری را با لباس سوپرمن به صفحه اول خود آورده است. روزنامه اعتماد هم در گزارش خود بازگشت جهانگیری را مصداقی بر پایان بخشیدن به حاشیه های کنار گذاشتن او در دولت قلمداد کرد.
در حالی که روزنامه های شاخص جریان اصلاح طلب و نزدیک به دولت صبح روز 22 اردیبهشت مشغول قهرمان سازی از شخصیت جهانگیری بودند که فقط یک تصمیم دولتی را اعلام کرده بود، روزنامه های دیگر این جریان که کمتر دیده می شوند مشغول تخریب تصمیم دولت برای تک نرخی کردن ارز بودند. در این خصوص می توان به یکی از تیتر روزنامه همدلی اشاره کرد با عنوان «آقای جهانگیری؛ این تک نرخی کردن واقعی نیست» اشاره کرد. در این تیتر هرچند ردپای قهرمان سازی از جهانگیری ادامه دارد، اما به موضوع تک نرخی شدن ارز حمله شده است.
در بخشی از مقاله روزنامه همدلی به قلم اصغر سمیعی آمده است: «وقتی خبر اعلان تک نرخی دستوری را از زبان آقای جهانگیری شنیدم، خیلی متأسف شدم، برای دولتی که مردم به تدبیرش امید بسته بودند، چون این نوع تک نرخی کردن نتیجه‌ای جز گسترش رانت و فساد و عدم شفافیت و زیر زمینی کردن مبادلات ارزی، نخواهد داشت».
* حرکتی هماهنگ برای تخریب دلار 4200 تومانی
شاید در نگاه اول اقدام روزنامه همدلی برای تخریب سیاست تک نرخی کردن ارز یک استثنا قلمداد شود، به طوری که یک روزنامه در مورد موضوعی خاص خارج از رویه دیگر ارگان های رسانه ای هم حزبش عمل کرده است. اما نگاهی به تیترها، مقالات و گزارش های روزنامه های جریان اصلاح طلب و خبرگزاری ها و سایت های خبری همراه آنها نشان می دهد چنین موضوعی صحت ندارد. بلکه روند تخریب سیاست دولتی تک نرخی کردن ارز موضوعی دنباله دار است و فقط در این میان قرار بوده در روز 22 اردیبهشت از جهانگیری یک قهرمان سازی هدفمند صورت بگیرد. اما اصلاح طلبان در این مدت هیچ گاه با این سیاست دولت همراهی نکردند و خودشان را آماده چنین اقدامی نکردند.
روزنامه قانون 5 روز قبل از اعلام سیاست تک نرخی کردن ارز گزارشی را با عنوان «دلار تک نرخی؛ رویایی بر باد رفته» منتشر کرد و در آن ابتدا به طرح پیش فروش مدت دار سکه حمله کرد. این طرح دیگر برنامه دولت برای مدیریت نوسان در نرخ ارز و طلا است که به مذاق این روزنامه خوش نیامده و اعلام پرشدن ظرفیت ثبت نام کوتاه مدت یک ماه و شش ماه این طرح توسط بانک ملی به عنوان شکست برنامه دولت معرفی شده است. این روزنامه در ادامه قیمتی که دولت برای دلار اعلام می کند را غیر واقعی دانسته و ملاک قیمت گذاری دلالان در آن مقطع را درست خوانده است.
روزنامه آرمان هم در همان روز مطلبی را با عنوان «ردپای کودتای ارزی؛ داخل یا خارج» منتشر کرد. در این گزارش پیرامون عوامل خارجی بحران ارزی موضوعاتی همچون خروج آمریکا از برجام با اهمیت شمرده شدند. اما این روزنامه نیم نگاهی هم به توئیت معروف حسام الدین آشنا انداخته است که در آن ردپای عوامل بحران آفرین ارزی در کشورهای منطقه دیده شد. با این حال آرمان مهم ترین عامل بحران ارزی را داخلی قلمداد کرده است و در حالی که مشخص نیست منظور این روزنامه از بحران آفرینان ارزی چه کسانی یا گروهی هستند از مخالفان دولت خواسته شده تا دولت را در اجرای سیاست های ارزی حمایت کنند.
همین روزنامه چند روز بعد از اجرای سیاست ارزی تک نرخی کردن دلار توسط دولت، جهانگیری را بازنده طرحی ناکام معرفی می کند. از نگاه روزنامه آرمان اجرای طرح تک نرخی کردن دلار هدفی جز تخریب جهانگیری در پی نداشته است. در بخشی از این گزارش آمده است:«با نگاه به بازی انجام شده در روزهای اخیر می توان گفت کسانی حتی از دولتی ها خیلی بدشان نمی آمد که او با مطرح کردن ارز تک نرخی به تنهایی هزینه بپردازد. آنها خیال می کردند که با این کار جهانگیری خراب می شود.»
در بخش دیگری از گزارش این روزنامه هم کارشکنی برخی در دولت برای اجرای طرح تک نرخی کردن دلار حاصل اختلافات داخلی دولت است و با این پیش فرض اجرای چنین طرحی از ابتدا اشتباه بوده است. جالب آن است که دیگر از نگاه آرمان مخالفان دولت نقشی در شکست این طرح ندارند بلکه در داخل دولت برخی مسبب شکست اجرای طرح تک نرخی کردن دلار معرفی می شوند.
* ناتوانی دولت پیش فرض اصلاح طلبان
در همان روز اجرای طرح تک نرخی کردن ارز، خبرگزاری ایلنا مصاحبه ای با یک فعال سیاسی اصلاح طلب انجام می دهد و برای این مطلب تیتر «فعال اصلاح‌طلب : دولت توان تک نرخی کردن ارز را ندارد» را انتخاب می کند. در این مطلب به نقل از عبدالله ناصری ضمن اینکه از دولت به خاطر آشفتگی بازار ارز انتقاد شده است، تهدیدات آمریکا علیه برجام به عنوان یکی از عوامل نابسامانی بازار ارز قلمداد شده است. با این حال به نقل از ناصری کشور آبستن یک سری حوادث دانسته شده است که بحران ارزی نتیجه آنها بوده است.
در ادامه این مصاحبه نیز این فعال اصلاح طلب دولت را ناتوان در اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز فرض کرده است و آمده است: «به نظر من دولت توان تک‌نرخی کردن آن را ندارد. تصمیم دولت مبنی بر نرخ 4200 تومانی دلار غیرعادلانه و غیرکارشناسانه بود. دولت به یکباره قیمتی از دلار را اعلام کرد که شاید روی کاغذ و از نظر علمی صحیح باشد اما بدون در نظر گرفتن حجم انبوه دلار در دست صرافان و مردم بود که با قیمت‌های قبلی که بیشتر از 4200 تومان بود، خریداری شده بودند. قطعا صرافان برای فروش دلارهایی که مدتی قبل با قیمت 5 الی 5200 خریداری کرده بودند از نرخ مورد نظر دولت استفاده نخواهند کرد و راه‌های پنهانی را به کار می‌گیرند تا بتوانند با قیمتی بیشتر دلارهای خود را بفروشند.»
این فعال اصلاح طلب در حالی تصمیم دولت در اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز را غیر عادلانه می خواند که در آن به حمایت از دلالانی پرداخته است که با نرخ های کذایی از ماه ها قبل دلار را معامله می کردند، اما در طی این ماه ها رئیس کل بانک مرکزی و دیگر مسئولان دولتی قیمت دلار را کاذب و حبابی اعلام می کردند.
* یک گزارش میدانی برای زدن حرف دل اصلاح طلبان
ایسنا هم به عنوان یکی دیگر از ارگان های اصلی رسانه ای جریان اصلاح طلب که اغلب همراهی بالایی با دولت نشان می دهد صبح روز 22 فروردین به کمک خبرنگاران خود گزارشی میدانی از وضعیت 4 راه استانبول ترتیب می دهد تا به بررسی وضعیت اجرای طرح دولت در تک نرخی کردن ارز بپردازد. علی رغم اینکه انتظار می رود در طول این گزارش سیاست های دولت در اجرای این طرح مورد حمایت قرار بگیرد، اما در بدنه این گزارش اجرای چنین طرح تک نرخی کردن ارز شکست خورده به نظر می رسد.
در ابتدای این گزارش، خبر کوتاهی از جلسه شب 21 اردیبهشت ستاد اقتصادی دولت آمده است و اینکه دولت مصمم است عرضه دلار با نرخ بیش از 4200 تومان را متوقف کند. اما بلافاصله در پاراگراف بعد توصیف خبرنگار ایسنا از حال و هوای میدان فردوسی حکایت از شکست دولت دارد. به طوری که امیدی به موفقیت دولت در اجرای طرح دیده نمی شود و آینده طرح مبهم فرض شده است. بعد از آن هم به نقل از یک مشتری در صف ایستاده مقابل یک صرافی نیمه تعطیل اجرای این طرح بیش از دو روز دوام نمی آورد و بعد از آن همه چیز به روال سابق باز خواهد گشت.
ایسنا از زمان اجرای طرح تک نرخی کردن دلار توسط دولت همواره تهیه گزارش ها و مطالبی را در مذمت اجرای این طرح در دستور کار خود قرار داده است. در این خصوص هم حتی به سراغ فعالان صنفی خرد در شهرستان نیز رفته است. در یکی از مصاحبه های این خبرگزاری با یک فعال صنفی در اهواز با تیتر « هنوز دلار 4200 تومانی به کسی داده نشده است»، موضوع بحران ارزی ادامه دار دیده شده است به طوری که هیچ امیدی به ادامه طرح تک نرخی کردن ارز دیده نشده است.
نظرخواهی اصلاح طلبان از یک مخالف دولت
سایت خبری رویداد 24 به سراغ ابراهیم رزاقی رفت. این در حالی است که این استاد بازنشسته اقتصاد همواره مواضعی صریح و انتقادی نسبت به دولت روحانی داشته است و از همین جهت سایت های اصلاح طلب و همراه دولت تمایلی به مصاحبه با وی ندارند. اما تلاش برای انتقاد کردن به سیاست تک نرخی کردن ارز موجب شد سایت یاد شده مصاحبه ای با رزاقی ترتیب دهد و سایر رسانه های اصلاح طلب هم به بازنشر این مصاحبه بپردازند.
تیتر این مصاحبه «دلار 4200 تومانی به دست چه کسانی می رسد؟» انتخاب شده است. در مقدمه این مطلب و پیش از آغاز مصاحبه این طور آمده است «نوسان‌های ارزی همچنان در بازار ایران ادامه دارد. دولت دلار را تک نرخی کرد، دلالان بازداشت شدند، صراف‌ها از خرید و فروش ارز محروم شدند، اما ثبات به بازار ارزی کشور برنگشت.»
* مشروعیت بخشی به حضور قاچاقچیان ارز
شاه بیت مخالفت اصلاح طلبان با اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز را باید در میان یکی از مصاحبه های سعید لیلاز، کارشناس اقتصاد و فعال اصلاح طلب جست و جو کرد. در این مصاحبه با خبرگزاری ایلنا با تیتر «دلار 4200 تومانی؛ می ماند یا می رود؟»، لیلاز هر چند از آمادگی همکاری اصلاح طلبان با دولت صحبت کرده است، اما در مقدمه می گوید، قیمت دلار می بایست نزدیک به 5 هزار تومان انتخاب می شد و با قیمت 4200 تومان مخالفت می کند. سپس او به طرح این موضوع می پردازد که نمی بایست همه مصارف ارزی بر اساس قیمت 4200 تعیین شود، چرا که این روش به شکست طرح خواهد انجامید.
لیلاز در این مصاحبه می خواهد بگوید که با دلار تک نرخی موافق نیست، اما به صراحت چنین موضوعی را عنوان نمی کند. البته می گوید با دلار دو نرخی مشکلی ندارد. اما در باز کردن بسته پیشنهادی خود از طرح سه نرخی ارز رونمایی می کند. به این معنی که می گوید ، دولت برای برخی مصارف ارزی و گشایش ال.سی دلار 4200 تومانی ارائه دهد. برای برخی مصارف ارزی دلار 4900 تومان بدهد که این نرخ دلخواه او هم هست و برای سایر مصارف غیر ضرور به نرخ گذاری در بازار آزاد توجه شود.
لیلاز در نهایت بعد از اینکه از طرح سه نرخی ارز خود دفاع می کند، تصریح می کند که قاچاق دانستن نرخ دلار در بازار آزاد طرحی شکست خورده است و به این ترتیب از قیمت گذاری های نجومی دلار در بازار آزاد دفاع می کند و آن را ملاک عرضه و تقاضا می داند.
