پیام‌رسان تلگرام در یک ماه اخیر، دوران پر تلاطم و آشوبی را گذراند. دقیقا در مرحله‌ای که داشت، برای عرضه رسمی ارز دیجیتالی «گرام» و سیستم رمزنگاری TON مبتنی بر بلوک‌چین، سرمایه جمع‌آوری می‌کرد؛ ابتدا در روسیه فیلتر شد، بعد سرورهایش برای چندین ساعت از دسترس خارج شدند و در نهایت در ایران فیلتر شد.
به گزارش تابناک، پرسش اینجاست که این اتفاقات چه تأثیری روی آمار کاربران تلگرام گذاشته و آیا اهداف و بلندپروازی‌های آینده این پیام‌رسان را به چالش نمی‌کشاند؟
تنها ۷ درصد از کل کاربران تلگرام در خاک روسیه هستند. سهم کم روسی‌ها در استفاده از این پیام‌رسان باعث شده مدیران تلگرام چندان نگران فیلترینگ آن و افت کاربران نباشند. البته، گزارش‌های رسیده نشان می‌دهد فیلتر تلگرام در روسیه نتوانسته ریزش بسیار زیادی در کاربران این پیام‌رسان ایجاد کند.
اما در ایران اوضاع متفاوت است. عزم جدی مسئولان برای عدم استفاده از تلگرام و تحریم آن در کنار تقویت پیام‌رسان‌های داخلی و کوچ همه کانال‌های نهادهای دولتی و حکومتی از تلگرام به پیام‌رسان‌های داخلی به طور طبیعی ریزش‌ها و کاهش کاربر را در پی داشته است.
آمار تلگرام پس از فیلترینگ در ایران
یک نماینده مجلس در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده است تلگرام در ایران پس از فیلترینگ، یک میلیون نفر کاهش داشته است. همین‌طور، تولید محتوا ۴۰ درصد و بازدید از سایت‌ها ۵۰ درصد کاهش داشتند.
«رسول سراییان»، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز به طور ضمنی چنین آماری را تایید کرده است و می‌گوید برآورد می‌شود نزدیک به یک میلیون نفر برنامه تلگرام را پاک یا ترک کرده باشند. به علاوه، میزان پست‌های ارسالی در کانال های تلگرام کاهش ۴۰ درصدی را نمایش می‌دهد. میزان بازدید از پست‌های تلگرامی مجموعا کاهشی ۷۰ درصدی از زمان آغاز مهاجرت داشته که ۵۰ درصد آن مربوط به زمان فیلتر شدن این پیام‌رسان است.
گفته می‌شود، میزان بازدید پست‌های کانال‌های تلگرامی، روزانه ٢.٢ میلیارد بازدید بوده که پس از فیلتر، به یک میلیارد بازدید کاهش یافته‌اند.
یک نکته بسیار قابل تأمل در این آمار، مربوط به کاربران اینترنت ADSL خانگی است. تلگرام روی اینترنت ADSL از ابتدا فیلتر نشد و پس از چند روز، دسترسی کاربران ADSL به تلگرام نیز قطع گردید؛ بنابراین، احتمالا در روزهای آینده شاهد اعلام آمارهای کاهش کاربر بیشتری روی تلگرام هستیم.
یکی از دلایل محبوبیت تلگرام در ایران، سرعت بالای آن و وجود سرورهای CDN بود که دیگر برداشته شدند و به طور طبیعی حتا اگر کاربران فیلترینگ را هم دور بزنند، تلگرام دیگر سرعت و لذت سابق را برایشان ندارد.
شاید جوان‌ترها و افرادی که کسب‌وکارشان روی این پیام‌رسان است؛ به این تلاش برای باقی ماندن در تلگرام ادامه بدهند ولی به طور یقین افراد مسن، افراد دارای سواد کم دیجیتالی، نوجوانان و طیف‌هایی مانند خانم‌های خانه‌دار دنبال جایگزینی برای تلگرام خواهند بود.
البته از آن سو، مردم کم‌کم دارند ترفندهای جدیدی برای اتصال به تلگرام یا استفاده از نرم‌افزارهای آیینه‌ای تلگرام یاد می‌گیرند و پیش‌بینی کارشناسان این است که مثلا پس از یک ماه، دوباره بخشی از کاربران به تلگرام دسترسی پیدا کنند و شاهد کوچ معکوس باشیم.
سهم کاربران ایرانی از تلگرام اصلا قابل مقایسه با روسیه نیست. ایران نزدیک به ۵۰ میلیون کاربر تلگرام تا پیش از فیلترینگ داشت که نزدیک به ۴۰ درصد کل کاربران را تشکیل می‌داد و رتبه اول در میان کشورهای جهان بود.
واکنش تلگرام؟
مطمئنا کاهش قابل توجه کاربران ایرانی تلگرام می‌تواند پیامدها و تهدیدات جدی برای این پیام‌رسان باشد. تلگرام خیز بلندی برای عرضه ارز دیجیتالی برداشته و بیش از ۱.۷ میلیارد دلار سرمایه جذب کرد به این امید که بتواند کاربران خودش را به سوی استفاده از «گرام» سوق دهد.
تلگرام روی کاربران ایرانی در بحث ارزهای دیجیتالی حساب ویژه‌ای باز کرده بود. در ایران هنوز هیچ ارز دیجیتالی سراسری عرضه نشده و تلگرام می‌خواست اولین ارز دیجیتالی در دسترس ساده کاربران ایرانی را عرضه کند.
ایران جزو کشورهایی است که احتمال استفاده کاربرانش از پول دیجیتالی تلگرام بسیار بالا ارزیابی می‌شود. تلگرام بستر سریع و ساده‌ای برای تبادل مالی، خرید و فروش کالا، فرارهای مالیاتی و پول‌شویی، بازارهای جدید کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری و فواید دیگر فراهم می‌کرد. یکی از دلایل مخالفت ایران با تلگرام و فیلترینگ آن نیز تهدیدهای جدی اقتصادی بود که در آینده متحمل نشان می‌داد.
شاید اگر بخواهیم واقع‌بینانه به مدل تجاری تلگرام در آینده نگاه کنیم، فیلترینگ تلگرام ضربه مهلکی برایش خواهد بود. جز اینکه شرایط در آینده تغییر کند و دوباره کاربران ایرانی راهی برای استفاده عمومی و ساده از تلگرام بیابند یا این پیام‌رسان بتواند کاربران بیشتری از کشورهای دیگر عضوگیری کند.
هنوز تلگرام و پاول دوروف به فیلترینگ این پیام‌رسان در ایران واکنش نشان ندادند. در ماجرای فیلترینگ روسیه، مدیر تلگرام چندین بار با توییت‌های احساسی و هیجانی خود سعی کرد جنگ روانی به راه بیندازد و از سوی دیگر تلاش می‌کرد این فیلترینگ را خنثا کند ولی در فیلترینگ ایران سکوت عجیب و معناداری را شاهد هستیم که مطمئنا برایش دلیلی وجود خواهد داشت.
بی‌شک پاول و همکاران‌اش به راحتی از کنار ۵۰ میلیون کاربر ایرانی عبور نمی‌کنند و طرح‌هایی برای آینده دارند که هنوز کسی ازشان خبر ندارد.
