صراط: سیستم مالی جاری تاثیر زیادی بر توزیع قدرت و ثروت دارد و به بدتر شدن نابرابری اقتصادی کمک می کند. بر این اساس در سال های جاری، بحث و سیاستگذاری در مورد نابرابری افزایش یافته و در این باب تمرکز سیاستگذاران بر روی توزیع پول و ثروت است. خلق پول و منشا ایجاد آن، مسئله مهمی است که در بحث توزیع درآمد و ثروت تا پیش از این، نادیده گرفته شده بود.
سیستم پولی جاری چگونه نابرابری را تشدید می کند
سیستم پولی جاری، بانک ها را قادر می سازد تا از طریق ایجاد اعتبار گسترده، در بازار دارایی ها فعالیت کنند و باعث رونق و ایجاد حباب در بازار دارایی ها گردند؛ بنابراین در طول رونق، بانک ها (سهامداران) سود عظیمی را به دست می آورند.
در نظام پولی کنونی بانک ها از لحاظ سیستماتیک بسیار مهم هستند و همچنین به اندازه کافی بزرگ هستند که اگر حباب بازار دارایی ها از بین رفت و آنها نتوانستند دارایی های خود را به قیمت مدنظر بفروشند، بخش بزرگی از دارایی های اقتصاد منجمد شده و منجر به شکست کل سیستم شود.
بنابراین در این موارد، معمولا بانک ها توسط دولت مورد حمایت قرار می گیرند و از سوی بانک مرکزی حمایت می شوند. این در حالی است که سرمایه گذاران خرد و کوچک در بازار دارایی ها با ضرر و زیان مواجهه شده و ورشکست خواهند شد.
همچنین رونق دارایی (به ویژه در بازار مسکن) در نهایت منجر به افزایش هزینه های اجاره دارایی (مانند مسکن) خواهد شد که به ضرر افرادی است که نمی توانند این دارایی ها را (مسکن) بخرند.
مزیت رقابتی برای شرکت های بزرگ
سیستم پولی جاری در راستای مزایا و منافع شرکت های بزرگ حرکت می کند، بنابراین تمرکز قدرت و ثروت را در دست ثروتمندان پشتیبانی می نماید.
همچنین وام های بزرگ برای کسب و کارها و شرکت های بزرگ به وام های اندک برای شرکت های کوچک، توسط سیستم پولی کنونی ترجیح داده می شوند.
در ضمن شرکت های بزرگ این توانایی را دارند که بانک خصوصی برای خود تاسیس کنند و یا سهام زیادی از یک بانک خصوصی را برای دستیابی به اهداف خود تصرف نمایند و به منابع ارزانتر، نسبت به شرکت های کوچک و متوسط، دسترسی داشته باشند.
این سیستم زمینه مناسبی را برای شرکت های بزرگ فراهم می کند تا به جذب و ادغام شرکتهای کوچک و متوسط اقدام نمایند؛ که منجر به انحصار و تمرکز بیشتر در بازار خواهد شد. بدین ترتیب ثروت و قدرت در دستان شرکت ها و کسب و کارهای بزرگ محصور خواهد ماند.
اعتبار بیشتر، تسهیلات بیشتر
علاوه بر موارد ذکر شده، سیستم پولی جاری، به طور کلی به نفع ثروتمندان است. زیرا ثروتمندان از اعتبار بیشتری برخوردارند.
افرادی که با داشتن دارایی و اعتبار زیاد و قابل اعتمادتر، امکان دریافت تسهیلات و نقدینگی بیشتری دارند، سرمایه گذاری با هزینه کمتر و سودآوری بیشتری برایشان فراهم می شود.
این در حالی است که افرادی که دارایی و اعتبار کافی ندارند، وام گرفتن برایشان دشوار و پرهزینه خواهد بود. در نتیجه ثروتمند، روز به روز ثروتمند تر خواهد شد.
هدایت نقدینگی به سمت بخش های کاذب
عرضه پول در اقتصاد، مدام در حال رشد است. در این میان خلق پول توسط بانک های تجاری، معمولا در بخش هایی از اقتصاد که سود بالایی برایشان دارد (معمولا بخش هایی غیر از بخش واقعی اقتصاد) عرضه می شود.
بنابراین بخش واقعی و مولد اقتصاد، که معمولا سود کمتری نسبت به بخش های غیرمولد دارد، از پول در گردش کمتری برخوردار است و کمبود نقدینگی در این بخش ها محسوس می باشد.
همچنین بخشی از پول توسط بانک ها پس انداز می شود (برای موارد سفته بازی در اقتصاد) که بر کمیابی نقدینگی در بخش واقعی اقتصاد شدت می دهد.
این در حالیست که پول و نقدینگی یکی از عوامل رشد و ایجاد اشتغال است؛ بنابراین کمبود پول در گردش در بخش واقعی اقتصاد، معمولا به بیکاری و رکود می انجامد.
خلق پول برای تامین سود سپرده های کلان در ایران
در حال حاضر در ایران، عمده خلق پول جدید در شبکه بانکی به منظور پرداخت سود به سپرده های کلان ایجاد می شود. یعنی بانک ها برای پرداخت سود به سپرده ها (کلان)، پول جدید خلق می کنند و در اختیار سپرده گذاران (کلان) قرار می دهند.
هم اکنون 99 درصد سپرده ها کمتر از 100 میلیون تومان موجودی دارند و این 99 درصد کمتر از نصف کل سپرده ها ارزش دارند. در حقیقت عمده خلق پول در اختیار 1 درصد سپرده ها (سپرده گذاران کلان) قرار می گیرد.
بنابراین خلق پول جدید به صورت مرتب نابرابری را افزایش می دهد و درحالیکه جامعه باید هزینه های افزایش این خلق پول را متحمل شود، تنها عده ای خاص (سپرده گذاران کلان) از منافع این خلق پول بهره مند می شوند.
بنابراین باید در مورد سیستم های پولی جایگزین، به مطالعه و تحقیق پرداخت تا علاوه براینکه معایب سیستم کنونی را برطرف می کند، پول متناسب با ظرفیت اقتصاد عرضه گشته و به سمت بخش های مولد و واقعی هدایت شود تا منافع جامعه به جای منافع عده ای خاص تامین گردد.
