کمبود شغل یا بالا رفتن توقعات جوانان؟

گروه اجتماعی صراط: این روزها تقریبا در هر خانواده ای یک جوان بیکار یافت می شود، کافی است که به اطراف خود نگاه کنیم و آنگاه است که در مقابلمان جوانی جویای کار را مشاهده خواهیم کرد.

جوانانی که به این در و ان در میزنن تا برای خود شغلی دست و پا کنند و به زندگی خود سروسامان دهند، اما به راستی برای جوانان ما در جامعه کار کم است؟

یا سطح توقعات جوانان ما که حالا بسیاری از آنها تحصیلات عالی دارند افزایش یافته است. کمی به عقب بازگردیم، شغلهای متفاوتی را در جامعه می دیدیم که جوانان اشتیاق فراوانی به آنها داشتند، مشاغلی که هم اینک در میان جوانان ایرانی طرفداری ندارد و اتباع بیگانه بازار آنها را به دست گرفته اند.

به طور مثال اکنون اگر قصد بازسازی یا ساخت خانه داشته باشید، به ندرت گچ کار جوان هموطن پیدا می کنید، اگر هم پیدا شوند، ثیمت هایی به شما می دهند که با بودجه شما همخوانی ندارند. اما به راحتی می توانید گچ کار غیر ایرانی پیدا کنید. این موضوع برای مشاغلی از این دست که هم پرستیژ خوبی دارند و هم درآمد کافی، به علتی که به آن خواهیم پرداخت، بدون متقاضی مانده اند.

شغل های پردرآمد با متقاضی کم

در همین زمینه، پسری که مدرک کارشناسی ارشد دارد می گوید: من 4 سال دوره کارشناسی و بعد از آن 2 سال دوره کارشناسی ارشد را خوانده ام.

ناصر می گوید: مضحک نیست که من بروم و منشی بشوم؟ آیا برای جامعه مناسب هست، یک فرد تحصیل کرده مشغول شغل های سطح پایین باشد؟

محمد که مدرکش با ناصر یکی بود، در کنار او می گوید: در حال حاضر مدرک اکثر افراد جامعه کارشناسی است، آیا باید بگوییم تمام این افراد باید مشغول به شغل های سطح بالا باشند؟

او می گوید: اصلا شغل سطح بالا یعنی چه؟ من خودم راننده هستم و از درآمدم راضی هستم.

محمد ادامه داد: آیا افراد تحصیل کرده از درآمد برخی مشاغل که به ظاهر سطح پایینی دارند، اطلاعی دارند؟ به طور مثال مشاغلی مانند گچ بری، نقاشی ساختمان، بازیافت و امثال اینها با اینکه درآمد بالایی دارند، اما خیلی از جوانان حاضر به انجام دادن این کارها نیستند.

فردی که در شغل موتور سازی مشغول به کار است، می گوید: من کارمند دوات هستم، اما بعد از کار اداری به مغازه می روم.

سجاد می گوید: شاید در طول دو هفته، درآمد این کارم خیلی بیشتر از حقوق یک ماه کار دولتی ام است.

برادر او که کلیدساز است، ادامه داد: مدرک دانشگاهی من کارشناسی است، اما آنقدر بازار کارم خوب است که به هیچ کار دولتی فکر نمی کنم.

او می گوید: با درآمد شغل کلیدسازی که دارم، توانسته ام، خانه و ماشین بخرم و الان هم پس انداز دارم.

تعداد افراد بیکار و تعداد شغل های بدون متصدی

حدود دو میلیون و 300 هزار بیکار در ایران وجود دارد، که طبق آمارهای برخی مسئولان به همین میزان نیز فرصت شغلی در کشور وجود دارد که متصدی ندارند.

طبق آخرین آمار اعلامی از سوی مرکز آمار ایران، در حال حاضر حدود دو میلیون و 300 هزار بیکار در کشور وجود دارد،بیکارانی که به دلیل نداشتن مهارت یا نبودن فرصت‌های شغلی نتوانسته‌اند مشغول به کار شوند.

از این میزان بیش از یک میلیون و 600 هزار نفر مرد و حدود 700 هزار نفر زن هستند. همچنین یک میلیون و 800 هزار نفر در بخش شهری و 500 هزار نفر دیگر در بخش روستایی کشور هستند.

موضوع قابل توجه دیگر این است که از این دو میلیون و 300 هزار نفر، 700 هزار نفر آنها جوانان 15 تا 24 سال و حدود 800 هزار نفر دیگر آنان جوانان 24 تا 29 سال هستند.

با وجود آمار بالای بیکاری، دلیل اینکه حدود دو میلیون شغل بدون منابع انسانی وجود دارد چیست؟

محمد عنبری، مدیر گروه اشتغال و بانک شبکه کانون های تفکر ایران گفت: مسئله بیکاری و ارتباط آن با رشته‌های تحصیلی، یک موضوع مهم پیش روی جامعه است.

وی افزود:این مسئله، تا جایی پیش رفت که رهبر انقلاب در ابلاغیه سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه و در بند 78 این سند که در ذیل محورهای علم و فناوری تنظیم شده است، از دستگاه‌های اجرایی خواستند «رابطه متقابل تحصیل با اشتغال و متناسب‌سازی سطوح و رشته‌های تحصیلی با نقشه جامع علمی کشور و نیازهای تولید و اشتغال» مشخص شود.

مدیر گروه اشتغال و بانک شبکه کانون های تفکر ایران معتقد است: از دو جهت باید به این موضع پرداخته شود.اول اینکه وظایف دولت در قبال جامعه چیست؟

محمد عبیری افزود: آیا دولت باید افرادی که تحصیلات عالیه دارند، را مجبور کنند به دنبال مشاغلی که متناسب با تحصیلات آنها نیست، بروند؟

وی با تاکید بر نتیجه هزینه کرد افراد تحصیلکرده تصریح کرد: دولت باید سیاست اقتصادی جامعه را طوری برنامه ریزی کند که هرکس درشغل متناسب با تحصیلات قرار بگیرد و باعث برگشت هزینه افراد باشد.

این کارشناس اشتغال با اشاره به وجه دوم این موضع، که به خود فرد بر می گردد، بیان کرد: اینکه افراد تحصیل کرده برای انتخاب شغل حساسیت به خرج می دهند، باعث ایجاد آسیب های اجتماعی، از جمله بالا رفتن سن ازدواج می شود.

افزایش سن ازدواج، معضل پیش روی جامعه

بیش از 11 میلیون دختر و پسر در سن ازدواج وجود دارد.

یکی از عمده ترین دلایل تأخیر ازدواج از نظر جوانان، عوامل اقتصادی است. در یک صحبت چند دقیقه ای با جوانان، مخصوصاً پسران، می توان به آسانی فهمید که علت نداشتن تمایل به ازدواج در اکثر آنها، برخوردار نبودن از شغل، مسکن و تهیه لوازم و ضروریات زندگی و جشن ازدواج است.

در این بین خانواده های دختران هم مشکل تهیه جهیزیه را سد بزرگی برای ازدواج دخترانشان می دانند، خصوصاً خانواده هایی که چند دختر با فاصله های سنی کم، دارند.

بنابراین نداشتن توان اقتصادی کافی، انگیزه ازدواج جوانان را پایین می آورد و اجازه نمی دهد آنان در سن پایین ازدواج کنند.

نزدیک شدن سن ازدواج به مرز دهه سوم زندگی، پیامدهای رفتاری و روانی تلخی برای جامعه امروزی به دنبال دارد.

پژوهش‌ها در این باره از رابطه افزایش سن ازدواج و رواج مجرد ماندن از آسیب‌های اجتماعی حکایت می‌کند و جامعه‌شناسان و صاحب‌نظران مکرر دراین باره هشدار می‌دهند. چرا که از منظر روان‌شناسی، تجرد طولانی مدت، ریشه بسیاری از آسیب‌های فردی و اجتماعی است.

نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی چقدر است؟

مسعود برومند معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی ۱۸.۵ درصد بوده که این میزان از نرخ عمومی بیکاری بیشتر اعلام شده است.

در همین زمینه، محمد عنبری، مدیر گروه اشتغال و بانک شبکه کانون های تفکر ایران با یادآور شدن دلیل توقع بالای جوانان گفت: شرایط ناپایدار اقتصادی، زمین خوردن مشاغل خرد خصوصی، فضای نامناسب کسب و کار،شرایط متلاطم اقتصادی، باعث می شود که مشاغل آزاد، اعتماد خود را از دست دهند.

عنبری بیان کرد: به دلیل نبود اطمینان در مشاغل آزاد، این افراد به سراغ مشاغل پشت میزی و دولتی می روند، چرا که از حقوق ثابت آن مطمئن و دارای امنیت شغلی هستند.

وی افزود: علت اصلی این موضوع نبود برنامه ریزی درست در ساختار اقتصادی فعلی است.

مدیر گروه اشتغال و بانک شبکه کانون های تفکر ایران، با توجه به اینکه، هر ساله حدود یک میلیون و 400هزار نفر، ورودی جدید به بازار کار داریم، گفت: هر سال به این تعداد افزوده می شود، یعنی اینکه افزایش نرخ مشارکت اقتصادی را شاهد هستیم.

 عنبری، با اشاره به افزایش نرخ مشارکتی که عمده آنها فارغ التحصیلان هستند، گفت: دولت ادعا می کند سالی 700هزار شغل ایجاد کرده است و وقتی سیاست های اقتصادی دولت را نگاه می کنیم، آیا این اتفاق افتاده است یا خیر؟

این مدیر گروه اشتغال بیان کرد: فشار جمعیت فارغ التحصیل بر روی بازار کار به حدی بوده است، که این افراد وارد بازار کارهای خیلی کوچک و کاذب، هم شده اند.

وی با تاکید براینکه، چرا نرخ بیکاری بالا رفته است، گفت:عده زیادی از این فارغ التحصیلان که به سراغ شغل های کاذب و شغل های خیلی کوچک نرفته اند، موجب افزایش نرخ بیکاری شده اند.

عنبری در پایان یادآور شد: اینکه گفته می شود 75 درصد بیکاران، فارغ التحصیلان هستند اشتباه است، در حقیقت این عدد کمتر از 20 درصد است. بیکاران واقعی کسانی هستند که دنبال شغل نمی روند ولی فارغ التحصیلان ما به دنبال کار کردن هستند ولی برخی از آنها کار پیدا نمی کنند.