صراط: سرگردانی در روایت، احساسات گرایی غلیظ، نشانه نگاری افراطی دهه 60 و تناقض در محکومیت جنگ، «بمب» پیمان معادی را خنثی کرده اند.
به گزارش فارس این فیلم همان طور که در پسوند عنوانش آمده، قصد ترسیم یک عاشقانه در دوران جنگ و زیر بمباران را داشته. اتکای اصلی درام فیلم نیز بر فضاسازی شدید احساسی است. اینکه یک نوجوان در کشاکش ترسناک پناهگاه و خیل بارش بمب ها بر شهر، وارد یک تجربه عاطفی و عاشقانه می شود، ایده جدیدی است. اما این ارتباط در سطح احساس گرایی افراطی یا سانتیمانتالیسم باقی می ماند. در تقارن با این عشق هم سرمای رابطه ایرج و همسرش وجود دارد. این رابطه هم ابتر می ماند و نه آغاز سردش قانع کننده است و دقیقا معلوم نیست که چرا زن و شهر به چنین وضع رسیده اند و نه گرمای واپسینش.
فیلم «بمب» تلاش بسیار زیادی در نمایش نشانه های دهه 60 دارد، اما این تلاش، بسیار گلدرشت است و از فضای درام بیرون می زند. گویی فیلمساز از قطار کردن این همه شمایل و نشانه از آن دوران فقط خواسته توانمندی خود در این زمینه را به رخ بکشد. این درحالی است که این فیلم از بسیاری مسائل و حقایق مهم اجتماعی و مردمی آن مقطع از تاریخ کشورمان، ازجمله شوق زیاد بسیاری از نوجوانان برای حضور در جنگ، کمک های مردم به جبهه، بازگشت اسرا، جانبازان یا تشییع شهدا و ... باز مانده است. شخصیت پردازی و شکل و قیافه پسر بچه عاشق‌پیشه فیلم به خصوص وقتی با موسیقی خارجی همراه می شود، میان او و نوجوانان دوران جنگ فاصله انداخته است. مواقع همراهی موسیقی و این پسر، فضای فیلم شبیه به آثار جنگی اروپای شرقی می شود. هر چند که بازسازی صحنه سقوط بمب و ویران شدن خانه، نفس گیر و باورپذیر است.
اما «بمب» به خاطر برخی گاف ها و تناقض ها نیز آسیب دیده است. مهم ترین گاف فیلم این است که زمان داستان قاعدتا باید اواخر بهار باشد، چون مدیران مدرسه در تب و تاب این هستند که به خاطر بمباران هر شب، امتحانات آخر سال هر چه زودتر برگزار شود و بچه ها تعطیل شوند. اما آدم های فیلم لباس گرم و متناسب با فصل سرما به تن دارند!
تناقض هم در نگاه و جهان بینی فیلم نسبت به جنگ وجود دارد و هم در لحن و ساختار فیلم. اولین نکته تناقض آمیز در این فیلم خود پیمان معادی است. او با هیبتی سوسول مآبانه در نقش یک ناظم مدرسه اخموی دهه شصتی قرار گرفته است! برخلاف سایر ناظم های مدرسه ای که در فیلم جا افتاده اند و قابل باور هستند.
بخشی از فیلم در هجو شعارهای انقلابی است. تأکید زیاد فیلم بر تمسخر و تحقیر شعار علیه همان دولت‌هایی که جنگ را ایجاد کردند و تسلیحات نظامی در اختیار صدام قرار دادند، بزرگترین تناقض محتوایی فیلم است. به همین دلیل هم این صحنه ها در عین طنزآمیز بودن، مصنوعی هستند.
پیمان معادی که خودش با یک نظام سینمایی خشونت آلود و –معمولا- ستایشگر جنگ همکاری می کند حالا برای ملتی که جنگ بر آن تحمیل شد، شعر ضدجنگ می سراید!
هیچ کس ستایش کننده جنگ نیست اما نوع محکومیت جنگ هم مهم است. این درحالی است که مواجهه «بمب» با مسئله جنگ، درست شبیه مواجهه فیلم هایی است که در نقد جنگ طلبی کشورهای جنگ افروز ساخته می شوند. موضوعاتی چون تحمیل دانش آموزان به سر دادن شعار علیه دولت های استکباری و نوشتن همین شعارها بر در و دیوار سرتاسر مدرسه، ضمن اینکه بسیار تصنعی از آب درآمده با ادعای ضدجنگ بودن فیلم جور در نمی آید.
یادداشت از: آرش فهیم
