عوامل افزایشی:
1-ریسک های ژئوپلتیک: تحولات ژئوپلتیک در کشورهای تولید کننده نفت از جمله عواملی است که می تواند موجب بروز اختلال در عرضه نفت و رشد قیمت ها شود. از مهمترین این ریسک ها می توان به خروج دولت ترامپ از برجام و تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران، بالا گرفتن تنش ها میان ایران و عربستان و نزاع های داخلی در کشورهایی همچون لیبی اشاره کرد.
2-اجرای توافق کاهش تولید: اوپک و سایر تولید کنندگان غیر عضو در نشست 30 نوامبر توافق کردند که طرح کاهش تولید را تا پایان سال 2018 تمدید کنند. اجرای قدرتمند توافق کاهش تولید می تواند همچون سال 2017 تاثیر مثبتی بر قیمت نفت داشته باشد. البته نباید فراموش کرد که برخی از اعضای این توافق به ویژه روسیه ملاحظاتی نسبت به رشد بیش از حد قیمت نفت دارند، زیرا افزایش قابل توجه قیمت ها می تواند موجب تشویق شرکت های نفت شیل به برای ورود مجدد به بازار نفت شود.
3-کاهش ذخایر جهانی نفت: اجرای توافق کاهش تولید موجب شده تا میزان ذخایر جهانی نفت در سال 2017 کاهش یابد و بازار به وضعیت توازن نزدیک تر شود. چندی پیش محمد بارکیندو دبیرکل اوپک اعلام کرد که میزان مازاد ذخایر جهانی نفت کاهش یافته و به 130 میلیون بشکه بالاتر از متوسط 5 ساله اخیر رسیده است. این رقم پیش از توافق کاهش تولید تا رقم بی سابقه 380 میلیون بشکه بالا رفته بود. انتظار می رود روند کاهش حجم ذخایر در سال 2018 نیز ادامه یابد.
4-رشد قوی تقاضا: رشد قوی تقاضای جهانی به ویژه از سوی چین یکی از عوامل موثر در رشد قیمت نفت در سال 2017 بوده است. با توجه به شتاب گرفتن روند رشد اقتصادی در اقتصادهای بزرگ جهان پیش بینی ها حکایت از آن دارد که رشد بالای تقاضا برای نفت در سال 2018 نیز ادامه خواهد داشت. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی کرده که رشد تقاضا برای نفت اوپک در سال 2018 به 32.4 میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
عوامل کاهشی:
1-نفت شیل: رشد قابل توجه قیمت نفت در سال 2017 زمینه را برای بازگشت نفت شیل آمریکا به بازار نفت در سال آینده میلادی فراهم کرده است. میزان تولید نفت آمریکا در حال حاضر به 9.75 میلیون بشکه در روز رسیده و انتظار می رود سال 2018 میلادی از مرز 10 میلیون بشکه عبور کند. در صورت افزایش تولید نفت شیل آمریکا تاثیر مثبت ناشی از اجرای توافق کاهش تولید در بازار خنثی خواهد شد و این می تواند انگیزه اوپک و متحدانش برای اجرای قدرتمندانه توافق کاهش تولید را کاهش دهد. البته آمارهای منتشر شده از سوی موسسه بیکر هاگز نشان می دهد که با وجود رشد قابل توجه قیمت نفت از ماه ژوئن 2017 تاکنون، تعداد سکوهای حفاری نفتی در آمریکا در طی 6 ماهه گذشته نه تنها افزایشی نداشته بلکه اندکی نیز کاهش یافته است.
2-رشد ارزش دلار آمریکا: دلار آمریکا در سال 2017 به دلیل عدم توفیق ترامپ در تحقق وعده های انتخاباتی اش، ضعیف ترین عملکرد سالانه را از سال 2003 تاکنون به ثبت رساند. با توجه به ارزش گذاری نفت خام در بازارهای جهانی به دلار، تضعیف ارزش ارز ملی آمریکا در سال 2017 به رشد قیمت نفت کمک کرد. در صورتی که در سال 2018 اقدامات حمایت گرایانه آمریکا منجر به ایجاد موانع واقعی در روابط تجاری آمریکا با کشورهای دیگر از جمله چین شود، این موضوع می تواند سبب افزایش ارزش دلار شود و تاثیری منفی بر قیمت نفت داشته باشد.
در مجموع با توجه به عوامل مورد اشاره، اکثر تحلیلگران انتظار دارند قیمت متوسط نفت برنت از حدود 54 دلار در سال 2017 به زیر 60 دلار در سال 2018 برسد. نظرسنجی رویترز از 32 اقتصاددان و تحلیلگر نفتی نیز حاکی است، قیمت متوسط نفت برنت در سال 2018 میلادی به 59 دلار و 88 سنت خواهد رسید.
* رضا اسمخانی
