صراط: قراردادهای جدید نفتی موسوم به آی. پی. سی همواره محل نقد بسیاری از کارشناسان این حوزه بوده است. چندماه قبل، زمانی که نخستین قرارداد نفتی ایران با استفاده از این مدل قراردادی با شرکت توتال در فاز ۱۱ پارس جنوبی منعقد شد سیل انتقادات پیرامون این قراردادها به سوی وزارت نفت سرازیر شد و با اظهارنظر های پاتریک پویانه، مدیرعامل شرکت فرانسوی توتال دال بر اینکه این شرکت منتظر است تا تصمیم آمریکا درباره ایران مشخص شود، به اوج خود رسید. سوال این است که آیا توتال اساسا می تواند چنین بحثی را مطرح کند یا خیر، موضوعی است که در بخش دوم گفتگو با هاتف ستاری، کارشناس ارشد حقوق نفت تلاش کردیم برای آن پاسخی دریافت کنیم؛ بخش دوم گفتگوی ما با هاتف ستاری از نظرتان می گذرد:
به گزارش مهر نخستین قرارداد آی. پی. سی در ایران با توتال منعقد شد، حضور این شرکت در فاز۱۱ پارس جنوبی را چطور ارزیابی می کنید؟
فاز ۱۱ پارس جنوبی نزدیکترین فاز به قطر است، میدانی است که وضعیت آن مشخص است، یعنی ریسک ندارد، در حالی که یکی از موارد مطرح شده در قراردادهای نفتی مقوله «ریسک» است. به این معنا که ممکن است در این منطقه حفاری شده نفت یا گاز وجود داشته باشد یا خیر ولی در فاز یازدهم شما می دانید که زیر این منطقه گاز یا کاندنسیت (میعانات گازی) است. از سویی دیگرتوتال در قالب قرارداد مشارکت در تولید در حال همکاری با قطر است، یعنی شریک طرف قطری و پیمانکار در ایران است. طبیعی است که در قطر منافع بیشتری دارد.
گفته می شود وزارت نفت اطلاعات مربوط به فاز ۱۱ پارس جنوبی را به توتال داده است، در حالیکه برخی از مسوولین این امر را اینطور توجیه می کنند که اطلاعاتی که به توتال داده شده، اطلاعات طبقه بندی شده نیست، نظر شما چیست؟
کم توجهی که در وزارت نفت صورت گرفت این بود که اطلاعات این فاز را در اختیار توتال قرار دادند، این درحالی است که این عمل را این طور توجیه می کردند که اگر توتال از اطلاعات ما سوءاستفاده کند متوجه شده و شکایت می کنیم. در این میان باید پرسید شما از کجا می خواهید متوجه شوید توتال از اطلاعات سوءاستفاده می کند؟ عده ای هم می گویند این اطلاعات را توتال داشته و مقوله ای تازه نیست.
کم توجهی که در وزارت نفت صورت گرفت این بود که اطلاعات فاز ۱۱ را در اختیار توتال قرار دادند، باید پرسید شما از کجا می خواهید متوجه شوید توتال از اطلاعات سوءاستفاده می کند
در آن صورت باید گفت اگر توتال این اطلاعات را داشته است چرا به این شرکت فرصت مطالعاتی دادیم؟ چرا با آن قرارداد محرمانگی منعقد می کنید؟ در حالی که پاتریک پویانه، مدیر عامل اجرایی توتال می گوید در انتظار تصمیم ایالات متحده هستیم و اگر ناچار به ترک ایران باشیم، ترک می کنیم؛ وزارت نفت می گوید توتال مناقصات و فعالیت های خود را آغاز کرده است.
گفته می شود که توتال سرمایه گذاری کرده و فعالیت خود را آغاز کرده است؛
کجاست!؟ چرا رسانه های موافق سیاست های وزارت نفت اطلاعاتی در این زمینه منتشر نمی کنند؟
وزیر نفت گفته بود که توتال هر میزان تجهیزات به این فاز آورده باشد در صورت ترک ایران در همین جا می ماند؛
این ویژگی در قرارداد بیع مقابل هم بود و مقوله تازه ای نیست که در آی پی سی آمده باشد. در قرارداد بیع متقابل، تاسیساتی که شرکت خارجی آورده است طبق قرارداد به مالکیت شرکت ملی نفت درمی آید، اصلاًیکی از ارکان قوی قرارداد است و در همه قراردادها همین است که در پایان مدت قرارداد تجهیزات، به مالکیت کشور میزبان درمی آید.
مهمترین ویژگی فوریت مقوله ای این است که نباید قابل پیش بینی باشد. یعنی باید غیرقابل پیش بینی باشد. ایران از بعد از انقلاب اسلامی همواره آماج تحریم های متعدد اقتصادی بوده است پس مقوله تحریم اقتصادی برای ایران یک موضوع فوری به شمار نمی رود
گفته می شود که توتال تاکنون نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ پارس جنوبی هزینه کرده است، این موضوع را چطور ارزیابی می کنید؟
بیایید نشان بدهید این ۵۰۰ میلیون دلار کجا هزینه شده است؟ چندی پیش وزیر نفت گفته بود در مرحله انتقالِ مناقصاتِ قراردادها هستیم، کجاست؟ پس چرا هیچ شرکت ایرانی به این مناقصه دعوت نمی شود؟ اگر دعوت می شدند صحبت می کردند حداقل رسانه های موافق دولت منعکس می کردند. مدیرعامل توتال میگوید ما منتظر تصمیم ترامپ هستیم، این طرف می گوید او دارد کارهای عملیاتی را می کند این بیشتر به جوک شباهت دارد! مرد باشید بگویید این طرف فعلاً منتظر مانده است، با مردم روراست باشید؛ متاسفانه بحث این است.
مهم ترین ایراد آی. پی. سی یا بهتر بگویم قراردادهای نفتی ایران را چه می دانید؟
بحث من سر آی. پی. سی این است که ما متاسفانه حتی نگاهِ سیاسی به نفت داریم. یعنی سیاست خودمان را در نفت دخالت می دهیم، این نتیجه فساد دارد، نتیجه فاسد آن این است که قرارداد آی پی سی نزدیک به ۳۱ سال ممکن است طول بکشد، ۲۰ سال حوزه اجرای بهره برداری قرارداد است، گفته شده است که اگر به تعهدات عمل کنید من ۵ سال دیگر تمدید می کنم این می شود ۲۵ سال همراه با ۶ سال اکتشاف و توسعه، ۳۱ سال می شود، یک قرارداد ۳۱ ساله، نزدیک ۳ دولت را می بیند. در این میان شرکت خارجی ممکن است این موضوع را برای سرمایه گذاری مطرح کند که اگر یک دولت دیگر روی کار بیاید حالا چه باید کرد و این تصور به کاهش حضور سرمایه گذار در ایران تاثیر می گذارد.
در این میان بحث تحریم ها نیز وجود دارد که می تواند در زمینه قراردادهای نفتی سنگ اندازی کند. به عنوان فردی که در جلسات بررسی قراردادهای IPC حضور داشتید، توتال می تواند به بهانه تحریم پروژه فاز۱۱ پارس جنوبی را بدون خسارت ترک کند؟
وزارت نفت یک بند قراردادی رونمایی کردند گفت تحریم اقتصادی جز موارد فوری حساب نمی شود، فوری بودن یعنی چه؟ وزارت نفت معتقد است ما هر ضربه ای در صنعت نفت می خوریم از تحریم اقتصادی است، همیشه با تحریم اقتصادی مشکل داشتند؛ بنابراین ما باید تلاش کنیم در این قراردادهای جدید حربه تحریم را از طرف مقابل بگیریم، بگوییم شما قراردادتان را ببندید اگر فردا تحریم صورت گرفت حق ندارید بروید.
لطفا بیشتر توضیح دهید؛
ببینید مقوله فوریت در قرارداد طرفین را از ادامه قرارداد و اجرای آن معاف می کند؛ مثلاً فرض کنید من یک پیمانکاری هستم که جاده های را در تهران احداث می کنم، در تهران سیل می آید من می توانم آن جاده را احداث کنم؟ نه، وقتی نمی توانم احداث بکنم به این می گویند فوریت، پس بنابراین پیمانکار و کارفرما هر دو از انجام گفته های معهود خود معاف می شوند.
این شرایط را می توانیم به وقوع تحریم اقتصادی علیه ایران و تاثیر آن بر قراردادهای نفتی تسری دهیم؟
بله. چرا که مهمترین ویژگی فوریت مقوله ای این است که نباید قابل پیش بینی باشد. یعنی باید غیرقابل پیش بینی باشد. ایران از بعد از انقلاب اسلامی همواره آماج تحریم های متعدد اقتصادی بوده است پس مقوله تحریم اقتصادی برای ایران یک موضوع فوری به شمار نمی رود که با استناد به وقوع آن توتال بتواند بدون غرامت و بر اساس اعمال تحریم های جدید از سوی آمریکا خود را از انجام قرارداد معاف کند چون می دانسته است که ایران هر لحظه ممکن است تحریم تازه ای شود.
توتال در قالب قرارداد مشارکت در تولید در حال همکاری با قطر است، یعنی شریک طرف قطری و پیمانکار در ایران است. طبیعی است که در قطر منافع بیشتری دارد
چیزی که از سال ۹۱ وجود داشته و حتی تشدید شده است.
بله. اگر پیش بینی کردید و قرارداد بستید پس دیگر نمی توانید حرف از این بزنید که ما منتظر سیاست آمریکا هستیم، شما با سیاست های آمریکا چه کار دارید!؟ شما با فرض اینکه هر لحظه ممکن است ایران تحریم شود آمدید قرارداد را بستید پس کارتان را انجام دهید. بنابراین اگر با این شرایط که توتال می دانسته فرض بر این است که باید بداند که ایران همیشه در مظان تحریم است، با این دیدگاه قرارداد بستید، اگر ترامپ هر تصمیمی بگیرد دیگر برای توتال فوریت محسوب نمی شود چون توتال می دانسته است.
این مقوله در متن قرارداد بوده است؟
اصلاً در متن هم نیاید همین قانون بر آن صدق می کند. اما بر اساس آنچه معاونت حقوقی وزارت نفت می خواست منتشر کند می توان قضاوت کرد که تاکنون هنوز نمونه ای منتشرنشده است.
محرمانه است و امکان انتشار ندارد؛
چرا نمونه قبلی محرمانه نبود و منتشر شد؟ منتقدان قرارداد توتال را نمی خواهند نمونه ای که قرار بود معاونت حقوقی وزارت نفت منتشرکند را می خواهند، چون به نمونه قبلی اعتراض نشد محرمانه نبود!؟ الان چون اعتراض شد محرمانه است!؟ حالا ما نمی دانیم در این قرارداد آی پی سی که بستند آیا بند قراردادی را دوباره گنجاندند یا نه؟ اگر گنجاندند نباید بگذاریم مدیرعامل توتال اینطوری صحبت کند.
به گزارش مهر نخستین قرارداد آی. پی. سی در ایران با توتال منعقد شد، حضور این شرکت در فاز۱۱ پارس جنوبی را چطور ارزیابی می کنید؟
فاز ۱۱ پارس جنوبی نزدیکترین فاز به قطر است، میدانی است که وضعیت آن مشخص است، یعنی ریسک ندارد، در حالی که یکی از موارد مطرح شده در قراردادهای نفتی مقوله «ریسک» است. به این معنا که ممکن است در این منطقه حفاری شده نفت یا گاز وجود داشته باشد یا خیر ولی در فاز یازدهم شما می دانید که زیر این منطقه گاز یا کاندنسیت (میعانات گازی) است. از سویی دیگرتوتال در قالب قرارداد مشارکت در تولید در حال همکاری با قطر است، یعنی شریک طرف قطری و پیمانکار در ایران است. طبیعی است که در قطر منافع بیشتری دارد.
گفته می شود وزارت نفت اطلاعات مربوط به فاز ۱۱ پارس جنوبی را به توتال داده است، در حالیکه برخی از مسوولین این امر را اینطور توجیه می کنند که اطلاعاتی که به توتال داده شده، اطلاعات طبقه بندی شده نیست، نظر شما چیست؟
کم توجهی که در وزارت نفت صورت گرفت این بود که اطلاعات این فاز را در اختیار توتال قرار دادند، این درحالی است که این عمل را این طور توجیه می کردند که اگر توتال از اطلاعات ما سوءاستفاده کند متوجه شده و شکایت می کنیم. در این میان باید پرسید شما از کجا می خواهید متوجه شوید توتال از اطلاعات سوءاستفاده می کند؟ عده ای هم می گویند این اطلاعات را توتال داشته و مقوله ای تازه نیست.
کم توجهی که در وزارت نفت صورت گرفت این بود که اطلاعات فاز ۱۱ را در اختیار توتال قرار دادند، باید پرسید شما از کجا می خواهید متوجه شوید توتال از اطلاعات سوءاستفاده می کند
در آن صورت باید گفت اگر توتال این اطلاعات را داشته است چرا به این شرکت فرصت مطالعاتی دادیم؟ چرا با آن قرارداد محرمانگی منعقد می کنید؟ در حالی که پاتریک پویانه، مدیر عامل اجرایی توتال می گوید در انتظار تصمیم ایالات متحده هستیم و اگر ناچار به ترک ایران باشیم، ترک می کنیم؛ وزارت نفت می گوید توتال مناقصات و فعالیت های خود را آغاز کرده است.
گفته می شود که توتال سرمایه گذاری کرده و فعالیت خود را آغاز کرده است؛
کجاست!؟ چرا رسانه های موافق سیاست های وزارت نفت اطلاعاتی در این زمینه منتشر نمی کنند؟
وزیر نفت گفته بود که توتال هر میزان تجهیزات به این فاز آورده باشد در صورت ترک ایران در همین جا می ماند؛
این ویژگی در قرارداد بیع مقابل هم بود و مقوله تازه ای نیست که در آی پی سی آمده باشد. در قرارداد بیع متقابل، تاسیساتی که شرکت خارجی آورده است طبق قرارداد به مالکیت شرکت ملی نفت درمی آید، اصلاًیکی از ارکان قوی قرارداد است و در همه قراردادها همین است که در پایان مدت قرارداد تجهیزات، به مالکیت کشور میزبان درمی آید.
مهمترین ویژگی فوریت مقوله ای این است که نباید قابل پیش بینی باشد. یعنی باید غیرقابل پیش بینی باشد. ایران از بعد از انقلاب اسلامی همواره آماج تحریم های متعدد اقتصادی بوده است پس مقوله تحریم اقتصادی برای ایران یک موضوع فوری به شمار نمی رود
گفته می شود که توتال تاکنون نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ پارس جنوبی هزینه کرده است، این موضوع را چطور ارزیابی می کنید؟
بیایید نشان بدهید این ۵۰۰ میلیون دلار کجا هزینه شده است؟ چندی پیش وزیر نفت گفته بود در مرحله انتقالِ مناقصاتِ قراردادها هستیم، کجاست؟ پس چرا هیچ شرکت ایرانی به این مناقصه دعوت نمی شود؟ اگر دعوت می شدند صحبت می کردند حداقل رسانه های موافق دولت منعکس می کردند. مدیرعامل توتال میگوید ما منتظر تصمیم ترامپ هستیم، این طرف می گوید او دارد کارهای عملیاتی را می کند این بیشتر به جوک شباهت دارد! مرد باشید بگویید این طرف فعلاً منتظر مانده است، با مردم روراست باشید؛ متاسفانه بحث این است.
مهم ترین ایراد آی. پی. سی یا بهتر بگویم قراردادهای نفتی ایران را چه می دانید؟
بحث من سر آی. پی. سی این است که ما متاسفانه حتی نگاهِ سیاسی به نفت داریم. یعنی سیاست خودمان را در نفت دخالت می دهیم، این نتیجه فساد دارد، نتیجه فاسد آن این است که قرارداد آی پی سی نزدیک به ۳۱ سال ممکن است طول بکشد، ۲۰ سال حوزه اجرای بهره برداری قرارداد است، گفته شده است که اگر به تعهدات عمل کنید من ۵ سال دیگر تمدید می کنم این می شود ۲۵ سال همراه با ۶ سال اکتشاف و توسعه، ۳۱ سال می شود، یک قرارداد ۳۱ ساله، نزدیک ۳ دولت را می بیند. در این میان شرکت خارجی ممکن است این موضوع را برای سرمایه گذاری مطرح کند که اگر یک دولت دیگر روی کار بیاید حالا چه باید کرد و این تصور به کاهش حضور سرمایه گذار در ایران تاثیر می گذارد.
در این میان بحث تحریم ها نیز وجود دارد که می تواند در زمینه قراردادهای نفتی سنگ اندازی کند. به عنوان فردی که در جلسات بررسی قراردادهای IPC حضور داشتید، توتال می تواند به بهانه تحریم پروژه فاز۱۱ پارس جنوبی را بدون خسارت ترک کند؟
وزارت نفت یک بند قراردادی رونمایی کردند گفت تحریم اقتصادی جز موارد فوری حساب نمی شود، فوری بودن یعنی چه؟ وزارت نفت معتقد است ما هر ضربه ای در صنعت نفت می خوریم از تحریم اقتصادی است، همیشه با تحریم اقتصادی مشکل داشتند؛ بنابراین ما باید تلاش کنیم در این قراردادهای جدید حربه تحریم را از طرف مقابل بگیریم، بگوییم شما قراردادتان را ببندید اگر فردا تحریم صورت گرفت حق ندارید بروید.
لطفا بیشتر توضیح دهید؛
ببینید مقوله فوریت در قرارداد طرفین را از ادامه قرارداد و اجرای آن معاف می کند؛ مثلاً فرض کنید من یک پیمانکاری هستم که جاده های را در تهران احداث می کنم، در تهران سیل می آید من می توانم آن جاده را احداث کنم؟ نه، وقتی نمی توانم احداث بکنم به این می گویند فوریت، پس بنابراین پیمانکار و کارفرما هر دو از انجام گفته های معهود خود معاف می شوند.
این شرایط را می توانیم به وقوع تحریم اقتصادی علیه ایران و تاثیر آن بر قراردادهای نفتی تسری دهیم؟
بله. چرا که مهمترین ویژگی فوریت مقوله ای این است که نباید قابل پیش بینی باشد. یعنی باید غیرقابل پیش بینی باشد. ایران از بعد از انقلاب اسلامی همواره آماج تحریم های متعدد اقتصادی بوده است پس مقوله تحریم اقتصادی برای ایران یک موضوع فوری به شمار نمی رود که با استناد به وقوع آن توتال بتواند بدون غرامت و بر اساس اعمال تحریم های جدید از سوی آمریکا خود را از انجام قرارداد معاف کند چون می دانسته است که ایران هر لحظه ممکن است تحریم تازه ای شود.
توتال در قالب قرارداد مشارکت در تولید در حال همکاری با قطر است، یعنی شریک طرف قطری و پیمانکار در ایران است. طبیعی است که در قطر منافع بیشتری دارد
چیزی که از سال ۹۱ وجود داشته و حتی تشدید شده است.
بله. اگر پیش بینی کردید و قرارداد بستید پس دیگر نمی توانید حرف از این بزنید که ما منتظر سیاست آمریکا هستیم، شما با سیاست های آمریکا چه کار دارید!؟ شما با فرض اینکه هر لحظه ممکن است ایران تحریم شود آمدید قرارداد را بستید پس کارتان را انجام دهید. بنابراین اگر با این شرایط که توتال می دانسته فرض بر این است که باید بداند که ایران همیشه در مظان تحریم است، با این دیدگاه قرارداد بستید، اگر ترامپ هر تصمیمی بگیرد دیگر برای توتال فوریت محسوب نمی شود چون توتال می دانسته است.
این مقوله در متن قرارداد بوده است؟
اصلاً در متن هم نیاید همین قانون بر آن صدق می کند. اما بر اساس آنچه معاونت حقوقی وزارت نفت می خواست منتشر کند می توان قضاوت کرد که تاکنون هنوز نمونه ای منتشرنشده است.
محرمانه است و امکان انتشار ندارد؛
چرا نمونه قبلی محرمانه نبود و منتشر شد؟ منتقدان قرارداد توتال را نمی خواهند نمونه ای که قرار بود معاونت حقوقی وزارت نفت منتشرکند را می خواهند، چون به نمونه قبلی اعتراض نشد محرمانه نبود!؟ الان چون اعتراض شد محرمانه است!؟ حالا ما نمی دانیم در این قرارداد آی پی سی که بستند آیا بند قراردادی را دوباره گنجاندند یا نه؟ اگر گنجاندند نباید بگذاریم مدیرعامل توتال اینطوری صحبت کند.
