تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه نسبت به وضعیت این بازار نگاهی انتقادی دارند و گرچه دلایل آن را می دانند اما نمی توانند کمکی برای بهبود این وضعیت باشند. فعالان بورسی با هر اتفاقی که می افتد، انتظار دارند که بورس تکانی به خود بدهد، اما همچنان بورسمان روند خود را ادامه می دهد.
بی تفاوتی بازار سرمایه در حالی معنادار است که حتی بسته دوم رونق اقتصادی هم نتوانست امیدی در این بازار ایجاد کند، یا افزایش قیمت دلار هم حتی تکانی کوچک به این بازار نداد. برخی از کارشناسان می گویند که بازار سرمایه به حال خود رها شده و توجهی به این بازار توسط دولتمردان و مسئولان صوررت نمی گیرد.
گرچه برخی دیگر هم معتقدند که بازار باید با مکانیزم خود پیش رود اما با توجه به اینکه بازار سرمایه ما نیازمند حمایت‌های جدی است، رها شدن بازار وضعیت را وخیم تر خواهد کرد. در این رابطه برخی از کارشناسان بورس وضعیت بازار سرمایه مان را تحلیل کرده اند.
حمایتی از بازار سرمایه دیده نمی‌شود
حامد ستاک در خصوص وضعیت فعلی بازار سرمایه گفت: وضعیت این روزهای بورس به نوعی تداوم شرایط ماه‌های گذشته خود را نشان می‌دهد؛ هر چند ریزش شدید شاخص به نوعی متوقف شده ولی بازار روند صعودی به خود نگرفته است.
این کارشناس بازار سرمایه مهمترین عامل این اتفاق را کمبود نقدینگی در سطح بازار دانست و گفت: بسیاری از کارشناسان قائل به ارزنده بودن قیمت‌های این روزهای بسیاری از شرکت‌ها هستند ولی به دلیل عدم وجود نقدینگی مناسب، وضعیت تقاضا به نحوی نیست که شروع کننده روند صعودی در قیمت‌ها باشد.
وی گفت: با توجه به استقبالی که فعالان بازار سرمایه از اوراق درآمد ثابت داشته‌اند، شاید بتوان اینگونه تصور کرد که در برخی از مواقع عدم وجود اطمینان از بازدهی مناسب در بازار سرمایه موجب شده که نقدینگی مناسبی به طرف سهام روانه نشود. در صورتی که اطمینان و اعتماد به بازار سرمایه برنگردد، منابع مالی مناسبی برای حرکت دادن بازار سرمایه دیده نمی‌شود.
این کارشناس بورس در پاسخ به این سئوال که آیا بورس به حال خود رها شده است؟ گفت: از اصلی‌ترین معیارهای آزادی اقتصادی عدم دخالت در روند طبیعی معاملات است ولی از آنجایی که بسیاری از موضوعات که تعیین کننده سودآوری شرکت‌هاست، از طریق دولت تعیین می‌شود، انتظار حمایت از بازار سرمایه در وضعیت رکودی انتظار بیجایی به نظر نمی‌رسد و متاسفانه این روزها حمایتی از سهامداران در بازار سرمایه دیده نمی‌شود.
وی در پاسخ به این مطلب که آیا گران شدن دلار در شرایط فعلی برای بورس مفید است؟ عنوان کرد: با توجه به این موضوع که در بورس شرکت‌ها با ماهیت‌های مختلفی وجود دارند، نمی‌توان به صورت مطلق افزایش نرخ دلار را عاملی مثبت و یا منفی برای بازار سرمایه دانست.
وی اضافه کرد: در صورتی که درآمد شرکتی به صورت ارزی باشد، افزایش نرخ ارز موجب بالا رفتن سود آن شرکت خواهد شد و اگر شرکتی هزینه‌های ارزی داشته باشد، این اتفاق به صورت برعکس محقق خواهد شد.
بورس وضعیت اقتصادی کشور را نشان می دهد
همچنین فردین آقابزرگی با اشاره به وضعیت بازار سرمایه، گفت: بورس به عنوان آیینه تمام نمای اقتصادی به صورت شایسته و به جا وضعیت بازار سرمایه‌ای ما را نشان می‌دهد و نمی‌توانیم بگوییم که در حال حاضر بورسمان وضعیت نامتعادلی که در اقتصاد وجود دارد را نشان نمی‌دهد.
کارشناس بازار سرمایه به اتفاقات اخیر بازار ارز اشاره کرد و گفت: طی همین مدت کوتاه، نرخ دلار ۱۵ درصد رشد داشته و با نوسانات قیمتی به بالای ۳ هزار و ۶۰۰ تومان رسیده که نشان دهنده وضعیت اقتصادی کشور است.
وی با بیان اینکه بازار سرمایه ما در حال حاضر به ظاهر مشکلی ندارد، تصریح کرد: اگر بخواهیم قیمت‌ها را اصلاح و بازار را خارج از قواعد دستکاری کنیم، اقدام نابه‌جاست و تبعات و تاثیرات سوئی در برخواهد داشت.
آقابزرگی ادامه داد: بهترین تجربه این است که بازار را به امید خود رها نکنیم اما از سوی دیگر لازم است که ساز و کارهای لازم و ابزارهای کنترلی و اعمال نظام عرضه و تقاضا با تزریق نقدینگی و تحریک بازار صورت گیرد و در عین حال تغییراتی در رویه‌ها و سیاستگذاری‌های سیاستگذاران در نرخ گذاری مواد و محصولات شرکت‌های بورسی صورت گیرد تا از این روند نزولی و رکودی خود را نجات دهیم.
این تحلیلگر مسائل بازار سرمایه تاکید کرد: اگر بخواهیم دستوری بازار سرمایه و شرکت‌های حاضر در آن را هدایت کنیم، مثلا اعلام کنیم که شرکتی فلان کالای خود را عرضه کند و یا حقوقی‌ها وارد بازار نشوند، تاثیری نامناسب‌تر برای بورس به همراه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه بورس در حال حاضر هماهنگ با سایر سطوح از جمله بازارهای مسکن، ارز و ... در حال حرکت است و رابطه مستقیمی با آنها دارد، گفت: بهتر است که به صورت اصولی و ریشه‌ای بسترها و ابزارهای لازم برای کنترل وهدایت روند صعودی و باثبات بورس را دنبال کنیم. در این راستا تزریق نقدینگی، کنترل قیمت محصولات، ارائه سیاست‌های پولی و مالی هماهنگ و ... ابزارهای کنترلی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شوند.
آقابزرگی در خصوص تاثیر افزایش نرخ ارز در بازار سرمایه عنوان کرد: افزایش نرخ ارز تاثیر منفی بر واردات دارد و قیمت تمام شده را برای واردکنندگان افزایش می‌دهد و هر چه نرخ برابری دلار بیشتر باشد، ارز بیشتری برای تامین مواد اولیه تولیدات نیاز است و این تاثیر بیشتری بر افزایش قیمت دلار دارد.
چرا بورس اینگونه شد؟
شهریار شهمیری کارشناس دیگر مسائل بازار سرمایه در خصوص وضعیت فعلی بورس کشورمان گفت: هر بازاری که براساس مکانیزم عرضه و تقاضا دستکاری شود، ممکن است که در کوتاه‌مدت نتایج مثبتی در پی داشته باشد اما نباید یک بازار کارآمد را دستکاری کرد، زیرا این اقدام منجر به ناکارآمدی و عدم شفافیت خواهد شد.
وی ادامه داد: سرمایه‌گذاران بورسی همواره از المان‌ها تاثیر می‌گیرند و این نشانه‌ها هستند که بر رفتار آنها تاثیرگذارند.
این تحلیلگر مسائل بازار سرمایه تصریح کرد: در کشور ما دو ریسک سیستماتیک بین‌المللی و داخلی بر بورس تاثیرگذار است. ریسک‌های سیستماتیک روز به روز در حال بهبود است و با نزدیک شدن به زمان اجرای برجام، اثرات مثبت آن نمایان می‌شود.
وی اضافه کرد: ممکن است که اثرات مثبت برجام در ذات آن نباشد اما اتفاقاتی که به دنبال آن می‌افتد و فرصت‌ها و راه‌های تجاری که باز می‌شود، می‌تواند یک افق بلندمدت دید برای سرمایه‌گذاران به وجود آورد.
شهمیری گفت: در بخش داخلی نیز محدودیت‌هایی در قوانین و صنایع بورسی حاکم است و ۶-۵ صنعت بزرگ بورسی از جمله پتروشیمی، پالایشی، کالاهای فلزی، خودرو، بانکداری و ... بیش از ۷۰ درصد بورس را به خود اختصاص داده‌اند و محدودیت‌ها و قوانین اعمال شده در این بخش‌ها بر کل بورس تاثیرگذار است.
وی با بیان اینکه صنعت پتروشیمی بورس به دلیل درگیری‌های مربوط به قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها فرسوده شده است، تصریح کرد: ما نباید بازار سرمایه‌مان را با بازار سرمایه سایر کشورها مقایسه کنیم، زیرا بازار سرمایه ما مقیاس‌های خود را دارد.
شهمیری تاکید کرد: ما باید از فرصت‌ها استفاده کنیم و ابهاماتی را که در زمینه‌های مختلف از جمله قیمت‌گذاری‌ها و ... برای سرمایه‌گذاران وجود دارد را در بورسمان مرتفع کنیم، این در حالی است که همه تصمیماتی که در حال حاضر توسط سرمایه‌گذاران بورسی اتخاذ می‌شود، همه بر مبنای کوتاه‌مدت است و آنها نمی‌‌توانند برای بلندمدت تصمیم‌گیری کنند، زیرا افق دیدشان مشخص نیست و همواره در یک شرایط انتظاری به سر می‌برند.
وی با انتقاد از عدم شفافیت وضعیت قیمت‌گذاری‌ها در برخی صنایع و مشکلات مربوط به بهره مالکانه و ... گفت: این موضوعات صنایع بورسی را با مشکلاتی مواجه کرده است، همچنین کاهش قیمت مواد اولیه، سودهای بالای پرداختی در صنعت بانکداری، ابهامات صنعت خودرو و ... همگی بر بورس تاثیرگذار است.
شهمیری گفت: هم‌اکنون فصل بودجه‌ریزی است و تا مشخص شدن وضعیت بودجه تا حدودی بازار در انتظار خواهد بود. بر این اساس لازم است که المان‌ها حداقل برای چند سال آینده مشخص باشد تا شرکت‌ها بتوانند یک برنامه‌ریزی و تصمیم چند ساله برای خود اتخاذ کنند.
وی خاطرنشان کرد: تمامی این عوامل دست به دست هم داده و شرایط انتظاری را ایجاد کرده و هیچکس اطمینانی از ادامه این شرایط ندارد.
