بیانیه لوزان که بعد از 10 روز مذاکرات سنگین روز 13 فروردین در لوزان سوئیس صادر شد نخستین اتفاق مهم حوزه سیاست خارجی ایران در سال 94 محسوب می‌شود. این توافق که بازتاب گسترده‌ای در جهان پیدا کرد، تفسیرها و نظرات متفاوتی بدنبال داشته و موافقان و مخالفینی پیدا کرده است. برای بررسی این بیانیه، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله حاجی‌صادقی جانشین نماینده ولی‌فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام دادیم که در زیر می‌خوانید:
مذاکرات هسته‌ای لوزان چطور بود؟ آیا می‌توان نتایج مذاکرات را برد ـ برد تلقی کرد؟
حاجی‌صادقی: با قدردانی از زحمات هیئت مذاکره کننده هسته‌ای ایران باید گفت با توجه به اینکه جبهه مقابل ما در مذاکرات جبهه استکبار بود و نباید به وعده مستکبرین به گفته قرآن اعتماد کرد در حال حاضر نگرانی ما نسبت به مذاکرات برطرف نشده است به خصوص با تفسیرهای متفاوتی که غربی‌ها بعد از مذاکرات داشته‌اند.
نگرانی‌ها در مورد چیست؟
حاجی‌صادقی: نگرانی‌ها در مورد چند موضوع است، اولا اقتدار و عزت ملی کشور ایران توسط غربی‌ها آسیب نبیند، ما نباید فراموش کنیم آنهایی که در طرف دیگر میز نشسته‌اند جبهه استکبار هستند و قرآن به ما می‌گوید عزت را در پیش آنها پیدا نکنید چرا که عزت را باید از درگاه خداوند جست. غربی‌ها با سانتریفیوژهای ایران مشکلی نداشته بلکه با اصول و مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مشکل دارند.
نگرانی دیگر ما نسبت به تحریم‌هاست؛ اینکه طرف غربی به تعهدات و قول‌هایی که می‌دهد پایبند نبوده و به آن عمل نکند. از آن جایی که بعد از مذاکرات لوزان رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد اولا این تحریم‌ها مرحله‌ای لغو می‌شود و ثانیا تعلیق خواهد شد.
نگرانی بعدی این است که در توافقنامه صورت گرفته تعهدات غربی‌ها مشروط به راستی‌آزمایی نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. ما از هیئت مذاکره کننده هسته‌ای ایران این سئوال را داریم که مگر طرف غربی قبلا کشور ایران را مورد امتحان قرار نداده بود؟ همین شرط می‌تواند بهانه‌ای برای آنها باشد تا طرف غربی در موعد مقرر به تعهدات خود عمل نکند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی 10 سال گذشته همواره به گونه‌ای صحبت کرده که بهانه به دست کشورهای غربی داده است.
علاوه بر اینها نگران هستیم که نکند به‌خاطر مذاکرات از بعضی از خطوط قرمز نظام عبور شود. لذا از نگرانی‌ها ما نسبت به مذاکرات هسته‌ای و خوش قولی طرف مقابل چیزی کم نشده است و هنوز باید صبور و محتاط باشیم. البته پیرو سخنان رهبری ما به تیم و گروه هسته‌ای خودمان ایمان و اطمینان داریم اما به گروه آنها هیچ اعتماد و اطمینانی نیست.
یعنی احتمال این هست که طرف غربی به تعهدات خود در توافقنامه لوزان پایبند نباشد؟
حاجی‌صادقی: طرف غربی این بیانیه را به گونه‌ای تنظیم کرده است که ایران جلوتر از آنها به تعهدات خود عمل کند ولی خودشان در بلند مدت و بعد از اجرایی شدن تعهدات ایران اقدام به اجرای توافقات خود کند در صورتی که توافقنامه باید به گونه‌ای تنظیم می‌شد که به صورت همزمان تعهدات انجام شود.
در حال حاضر بیش از یک سال است که کشور ایران بخش‌هایی از کار را تعلیق کرده و راستی آزمایی و حسن ظن خود را نشان داده است اما آنها هنوز به دنبال راستی‌آزمایی بوده و حتی در مواردی تحریم‌ها را نیز افزایش داده‌اند. با توجه به همه این موارد باید گفت نمی‌توان به جبهه استکبار اعتماد کرد ولی از تلاش تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران حمایت کرده و به آنها هم می‌گوئیم که دشمن خطرناکی دارید و باید بیش از این محتاط بود.
آیا اصرار تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران به دلیل خواست ملت بر این مذاکرات نیست، البته مذاکره نه به معنای تسلیم در برابر آنها بلکه به معنای واقعی مذاکره؟
حاجی‌صادقی: ملت ایران حسن ظنی به استکبار ندارند چرا که بارها از طریق استکبار گزیده شده است. عده‌ای بر این باور هستند که یکی از وعده‌های آقای روحانی مذاکره با طرف غربی به هر طریق بود در صورتی که وی بر روی استقلال، عزت و ارزش‌های انقلابی تکیه دارد.
البته همه مسئولین نظام اصل مذاکره را قبول دارند، رهبری هم همینطور اما مذاکره به چه قیمتی؟ مقام معظم رهبری فرمودند اگر تا به حال هیئت ما با اقتدار ایستاده است و قهرمانانه عمل می‌کند نه تنها برای داخل بلکه برای خارج از کشور توانست موضع دقیق و منطقی انقلاب را جا انداخته و نشان دهد که نظام جمهوری اسلامی ایران حرف حق زده و به دنبال بمب هسته‌ای نیست؛ اما در عین حال از حرکت و پیشرفت رو به رشد خود هم دست بر نمی‌دارد.
با توجه به اینکه آقای ظریف اعلام کرد بیانیه لوزان الزام‌آور نیست، این بیانیه چه حسن‌ها و ایراداتی داشته است؟
حاجی‌صادقی: این بیانیه یک بیانیه مطبوعاتی و کلی است و باید بر طبق توافقنامه اصلی نوشته شود. کلیاتی که در این بیانیه آورده شده است ابهاماتی دارد، با توجه به سخن رهبری که نباید به کلیات قابل تفسیرهای مختلف اکتفا کرد نمی‌توان به کلی گویی‌های این توافقنامه نیز اکتفا کرد. وقتی آقای باراک اوباما یک جور تفسیر کند، آقای کری یک جور و دیگران نیز هر کدام به گونه‌ای دیگر تفسیر کنند نمی‌توان بر این کلیات تکیه کرد.
توافقنامه باید به گونه‌ای صورت گیرد که امکان هیچ تفسیر خاصی برای دیگران نداشته باشد یعنی متن تفسیر مورد نظر در توافقنامه آورده شود. در واقع نخستین اشکالی بیانیه لوزان کلی گویی در آن است.>
یعنی متن بیانیه صریح و روشن نیست؟
حاجی‌صادقی: بله، باید در آن واژه هایی بکار نرود که یکی تعلیق و دیگری لغو معنا کند، حتی در صورت لزوم باید متن توافقنامه به چند زبان دنیا تهیه و تنظیم شده و به امضا طرفین برسد تا بعدا بر روی معانی آن بحث و گفت‌وگو نشود. باید توافقنامه به گونه‌ای نوشته شود که جلوی هر تفسیر و ترجمه غلطی گرفته شود.
دومین ایراد بیانیه مذکور که بر نبود آن پافشاری داریم این است که چیزی به صورت مشروط و معلق پذیرفته نشود چرا که بعدا دچار مشکل خواهیم شد، وقتی گفته می‌شود هر وقت راستی آزمایی شد یعنی مشخص نیست چه زمان به تعهدات خود عمل کنند.
سومین ایراد در توافقنامه لوزان عدم رعایت بعضی از جنبه‌های قانونی در آن است، پذیرفتن بعضی از تعهدات بر عهده مجلس است. پروتکل الحاقی در توافقنامه باید توسط مجلس پذیرفته شود اگر دولت این پروتکل را بدون اذن مجلس بپذیرد در کار مجلس دخالت کرده و دچار مشکل می‌شود.
یعنی قبل از توافق نهایی که در تیر ماه صورت می‌گیرد باید پروتکل‌های الحاقی به مجلس آورده و تایید آن از مجلس گرفته شود؟
حاجی‌صادقی: باید قبل از توافق نهایی به مجلس آورده و یا اینکه استیذان از مجلس گرفته شود، یعنی مجلس این اختیار را به دولت بدهد که می‌تواند تا این حد از طرف مجلس تصمیم گیری کند، والا وارد حوزه کاری مجلس شده است.
به طور خلاصه باید گفت ضمن اعتماد کامل به نیروهای خودمان به جبهه مقابل هیچ اعتماد و ایمانی نداشته و نگران هستیم. -
