صراط: دومین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی نقد و بررسی کتابهای درسی،ادبیات فارسی، مقاطع ابتدایی و متوسط عصر امروز در انجمن قلم ایران با حضور غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمد میرکیانی نویسنده حوزه کودک و نوجوان، حسینی‌نژاد مدیر مسئول مجله انشا و نویسندگی، فریدون اکبری مدیر گروه تدوین کتابهای ادبیات فارسی و جمعی از مؤلفان و نویسندگان حوزه کودک و نوجوان برگزار شد.
میرکیانی در ابتدای جلسه گفت: هر کتابی که نوشته می‌شود شریف و ارجمند است و باید با آن مانند یک موجود زنده برخورد کرد و از این لحاظ شرافت دارد. یکی از دشوارترین تألیفاتی که در آموزش و پرورش صورت گرفته تألیف کتاب نگارش فارسی است زیرا تألیف این موضوع مشخص نیست و مرزهای ناپیدایی دارد و از اجر بسیاری بالایی برخوردار است نگارش و انشا یکی از موضوعاتی است که معمولاً از دیرباز مورد بی‌مهری قرار گرفته است و این طور به نظر می‌آمد که معلم انشا معملی است که توانایی تدریس سایر دروس را ندارد و وی را برای تدریس به کلاس انشا فرستاده‌اند پس با این نگاه کار تألیف کتاب نیز سختی‌هایی دارد. از آنجا که تحولات در دنیای امروز با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی که بسیار سریع است و حضور رسانه‌ها نیز در زندگی ما چشمگیر شده است و فرهنگ‌ها با سرعت در حال تغییر و تحول هستند رسانه‌های ایستا (مانند کتاب) کمی از تحولات روز عقب می‌ما‌نند.
وی در ادامه افزود: اولین سؤالی که برای من در اینجا ایجاد شده این است که چرا این کتاب دو اسم دارد زیرا نوجوانان به شدت آسان‌پسند هستند و این برای این گروه سنی مسئله خواهد بود. انشا یکی از نادرترین دروسی است که می‌تواند وارد خلوت دانش‌آموز شود و نوشتن انشا یاددادنی نیست و کسانی که این درس را تدریس می‌کنند درصدد آموزش این توانایی نیستند سؤال دیگری که وجود دارد این است که چرا اسم انشا را از روی این کتاب حذف کرده‌ایم زیرا کلمه انشا به معنی خلق کردن و به وجود آوردن است و دانش‌آموزان با آن ارتباط برقرار می‌کنند و می‌توانند با انشا نوشتن تمرین اندیشیدن کنند. چیزی که در این دو جلد کتاب به چشم آمد این است که در این کتاب‌ها به جای انشانویسی، آموزش نویسندگی ارائه شده است و برای شخصی که می‌خواهد نویسندگی بیاموزد مفید است. در این کتاب آموزش درست‌نویسی، بازنویسی و... دیده می‌شود که مباحث خیلی خوبی بود اما مسئله‌ای که به چشم نمی‌آید مسئله انشانویسی است. کلاس انشان یک کلاس خصوصی برای آموزگار است و جای آموزش دادن نیست کلاس انشا برای آموزگار و دانش‌آموز کلاس کشف و شهود است.
میرکیانی به زبان این دو کتاب نیز اشاره کرد و گفت: زبان این دو کتاب نیز جای بحث دارد اگر به زبان نوجوانان جامعه مراجعه شود می‌بینیم که زبان این کتاب یک زبان صمیمی برای نوجوانان نیست. زبان فارسی یک منبع کهن در میان زبان‌ها جهان است ولی من متوجه نمی‌شوم که چرا در این کتاب در جستجوی جایگزینی واژگان برای برخی واژگان هستیم زیرا برخی واژگان در زبان ما جای خود را پیدا کرده‌اند و اگر این واژگان از زبان فارسی حذف شوند ما بخشی از فرهنگ واژگانی خود را از دست داده‌ایم. پس انتخاب یک واژه فارسی یا عربی ارزش‌آفرین نیست بلکه استفاده از این واژگان ارزش دارد و می‌تواند تولید فکر و فرهنگ کند. همچنین صفحه‌آرایی در این کتاب صفحه‌آرایی مجله‌ای بوده و هیچ شباهتی به کتاب ندارد. البته در صحافی این کتاب هم بی‌توجهی‌هایی هم صورت گرفته و صحافی آن در قامت یک کتاب نمی‌گنجد. امروز دفترهای مشخص از این کتاب بهتر صحافی می‌شوند.
در ادامه این نشست غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: تبیین کتابی به نام «انشا» نشان از اهمیت این موضوع در آموزش و پرورش دارد که با توجه به تأکید رئیس جمهور به این درس کتابی با این موضوع منتشر می‌شود در نظر دارم که در این جلسه با کمی احتیاط سخن بگویم و این احتیاط از آنجا است که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی کمیته‌ای به نام آموزش زبان فارسی داریم که با آموزش و پرورش نیز تعامل می‌کنیم. از یک جهت هم به این خاطر است که سال‌های سال در بحث تدوین کتابهای درسی همکاری داشته‌ام که اگر نقدی باشد متوجه من هم خواهد شد. یک جنبه احتیاط دیگر من هم این است که هیچگاه معلم انشا نبوده‌ام من توانایی در انشا را جدا از توانایی تفکر می‌دانم و معتقدم تقویت انشا موجب تقویت تفکر می‌شود و برعکس. زیرا انیشتین می‌گوید فکر کردن مشکل‌ترین کار دنیا است و به نظرم فکر و نوشتن آن تفکرات مانند زاییدن یک نوزاد است و تا زمانی که یک مادر فرزند درون رحم خود را متولد نکند نمی‌تواند فرزند دیگری را در رحم خود داشته باشد و تفکر نیز همین‌طور است که تا بیان نشود فکر جدیدی به ذهن نمی‌رسد.
وی افزود: سؤال من این است که اگر این کتاب‌ها برای سال‌های هفتم و هشتم است تکلیف سال‌های قبل چه می‌شود یعنی اگر دانش‌آموز در سال‌های قبل آموزش دیده است در سال‌های هفتم و هشتم با این مواد درسی روبه‌رو شده است بنده بر این عقیده‌ام که آموزش انشا نیازمند کتاب نیست و دانش‌آموز به این کتاب نیازی ندارد البته مخالف کتاب دادن به دست معلم هم نیستم ولی برای دانش‌آموز این نیاز را احساس نمی‌کنم.به نظرم به جای اینکه اول قاعده را به بچه بیاموزیم تا بتواند انشا بنویسد باید اول انشا بنویسد و سپس از طریق معلم به وی آموزش قواعد بدهیم. به نظرم معلم باید کاری کند که ترس بچه‌ها از انشا بریزد که بهترین راه این است که بگویم هر آنچه حرف می‌زنند روی کاغذ بنویسند.
حدادعادل اضافه کرد: به نظر می‌رسد مؤلفان این کتاب تحت تأثیر نظریه‌پردازان آن سوی آبی هستند و این در حالی است که ما تجربیات بومی خوبی داریم اولین کاری که در حوزه انشانویسی باید انجام دهیم این است که بار قدم‌های نخست نوشتن را از روی دانش‌آموز برداریم تا قلم دانش‌آموز روان شود من در موفق شدن این کتاب و شیوه آموزشی آن تردید دارم و احساس می‌کنم اگر این کتاب به جای دانش‌آموز محوری، معلم محور بود موفق‌تر می‌شد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: در کتاب هشتم به نظرم آمد که موضوعی مطرح شده که برای دانش‌آموزان ضروری نیست و پیشنهاد می‌دهم که برای این کتاب کار میدانی انجام دهند آیا مشکل امروز بچه‌هایی که تازه شروع به نوشتن کرده‌اند این چیزهایی است که در این کتاب ذکر شده اگر این کتاب حاصل تحقیق است که ما تمام نقدهای خود را پس می‌گیریم ولی اگر از روی کتابهای نگارش بزرگان نوشته شده باید گفت ضروری نیست. به نظرم باید کاری کنیم که بچه‌ها قلم دست بگیرند و سپس آسیب‌شناسی کنیم که مشکلات نوشتن بچه‌ها در کجا است.
فریدون اکبری در ادامه این نشست گفت: با توجه به اینکه رهبری سال 93 را سال فرهنگ نام گذاشتند و رئیس جمهور نیز در پرسش مهر سال گذشته خود مسئله انشا را مطرح کرده بودند این کتاب را تدوین کردیم ما برای تألیف این کتاب 90 سال کتابهای درسی را بررسی کردیم و همچنین به سراغ تجربیات دیگر کشورها نیز رفتیم به علاوه اینکه از تجربیات داخلی برای تألیف این کتاب بهره گرفتیم. دشواری کار این کتاب در این بود که باید دو کتاب به صورت همزمان تألیف می‌شد و ما سعی کردیم که یک نگارشی مهارتی در کتاب داشته باشیم و همین نیز رویکرد اصلی ما است. حرکت ما از پایه اول دبستان حرکتی از زبان به سوی ادبیات است تا در پایه‌های پایانی آموزش مدرسه‌ای وزن ادبی افزایش داشته باشد با توجه به این نگرش از رویکرد انشاگونه دوری کرده‌ایم البته در این جلسه به دنبال پاسخگویی به نقدها نیستیم و فقط در جستجوی شنیدن نقدهای مختلف به منظور ارتقای سطح کیفی کتاب هستیم.
ذوالفقاری در ادامه این نشست گفت: این کتاب باید تبدیل به کتاب راهنمای معلم می‌شد و معلم از آن استفاده می‌کرد ولی اکنون دانش‌آموز به جای اینکه عملی نویسندگی را بیاموزد به سوی مطالعه سوق پیدا کرده است. این کتاب مبتنی بر یک راهنمای برنامه‌ای نیست و همین که در یک سال دو کتاب هفتم و هشتم وارد می‌شود بزرگترین اشکال به نظر می‌رسد.
وی ضمن ذکر مصدایقی از کتاب گفت: نثر کتاب مهم‌ترین مسئله‌ای است که به چشم می‌آید نثر این کتاب یک نثر یکدست نبوده و علت آن هم این است که از منابع مختلف برای تألیف این کتاب استفاده شده است. سؤال این است که چرا باید با توجه به وجود نویسنده‌های بسیار زیادی در حوز‌ه‌های نویسندگی باز باید از متون ترجمه‌ای استفاده شود این متن برای دانش‌آموز پایه هشتم سنگین است. تکلیف ما در این کتاب روشن نیست زیرا در بخشی از کتاب پدران و مادران مخاطب هستند، در بخشی تبدیل به راهنمای معلم شده و در پاره‌ای از اوقات دانش‌آموز مخاطب قرار گرفته است. درست نویسی نیز در این کتاب رعایت نشده و برخی درس‌ها ارتباط سلسله‌وار ندارند.
حسینی‌نژاد در میانه این جلسه گفت: گفتن نقدها در این جلسه تأثیری بر آموزش و پرورش ندارد و آموزش و پرورش اعتقادی به کار تیمی نداشته و هر تصمیمی بخواهند، می‌گیرند. مواردی در این کتاب وارد شده که اصلاً مشخص نیست منشأ آن کجا است آموزش و پرورش در تألیف کتاب‌ها از نظرات و تجربیات تأییدکننده استفاده می‌کند و ای کاش این جلسه قبل از تألیف کتاب برگزار شده بود. آموزش و پرورش در تألیف کتب درسی عجله دارد و وقتی سرعت بالا می‌رود کیفیت پایین می‌آید این وزارتخانه برای اینکه رئیس جمهور بیایید و کتاب را رونمایی کند این کتاب را تألیف کرد. آقای اکبری شما در جلسه آموزش معلمان بودید و اعتراضات آنها را شنیدید اما باز می‌بینیم که به این اعتراضات توجهی نشده وضعیت امروز تولید فیلم و سریال در کشور ناشی از عدم اهمیت دادن به نوشتن است.
خانم نجفی یکی از اعضای تألیف کننده کتاب «انشا» گفت: نقدهای آقای حسینی‌نژاد گزنده‌ترین نقدهای این جلسه بود ولی نباید از این نقدها دلخور شد و باید از آنها استفاده کرد مشکل اینجا است که ما نسبت به موضوعات این کتاب به صورت سطحی نگاه می‌کنیم و شاهدیم که در اظهار نظرات تناقض وجود دارد برنامه‌ایی که برای آموزش در این کتاب در نظر گرفته شده بسیار هدفمند است و به نظر می‌رسد که منتقدان در این کتاب دقیق نشده و تعمیق کافی صورت نگرفته است.
میرکیانی در واکنش به سخنان نجفی گفت: کسی با خواندن این کتاب نویسنده نخواهد شد و کسی که می‌خواهد نویسنده شود باید انشانویسی یاد بگیرد و همانطور که گفتم انشا یعنی خلاقیت، خلق کردن و دانش‌آموزی که نتواند انشا بنویسد نمی‌تواند به نویسندگی برسد هیچ دانش‌آموزی با این کتاب نویسنده نخواهد شد معلم باید فضایی را ایجاد کند که دانش‌آموز فکر کند.
غلامعلی حدادعادل گفت: من پیشنهاد می‌کنم که مؤلفان این کتاب امسال در یک مدرسه متوسط و معمولی این کتاب را تدریس کنند و نتیجه تجربیات خود در بهبود کتاب به کار ببندند و اگر احساس کردید که این کتاب مفید نیست و نقدهای ما صحیح است شهامت داشته باشید و این کتاب را کنار بگذارید انشانویسی مانند دوچرخه‌سواری است کسی که می‌خواهد دوچرخه‌سواری یاد بگیرد هیچگاه در ابتدا به وی قوانین فیزیکی و مکانیکی به وی یاد نمی‌دهند برای نوشتن انشا باید به بچه‌ها مجال دهید تا بنویسند و به معلم‌ها آموزش دهید که دانش‌آموزان را هدایت کنند. در انشانویسی یک راهنمای تدریسی به معلم بدهید ولی دست دانش‌آموز کتاب ندهید.
فریدون اکبری گفت: نقدهایی که بر این کتاب وارد شد ناشی از نگاه سطحی است و به نظرم منتقدان باید با این کتاب خو بگیرند و بعد آن را نقد کنند. این کتاب یک کتاب ساخت‌مند در قیاس با کتابهای پیشین است نقدهایی که بر این کتاب وارد شد مبتنی بر کلی‌گویی بود و کمتر به مصادیق وارد شد و در تألیف این کتاب مدت‌‌ها کار کردیم و پیش‌نویسی از آن را برای هرجا که به نظرمان رسید ارسال کردیم و نظر همه صاحب‌نظران را جویا شدیم حالا اگر نظر یک نفر پرسیده نشد دلیل بر این نیست که این کتاب بنابه نظر شخصی تألیف شده باشد کتاب پایه هفتم ادامه و زنجیره زبان‌‌آموزی از پایه اول دبستان است و در ادامه یک سیر آموزشی است این کتاب 8 درس دارد و حجم آن نیز بسیار اندک است و با این کار به دانش‌آموز مجال بیشتری برای درس ورزیدن داده‌ایم و فرصت داده‌ایم تا دانش‌آموز دریچه‌های ذهن و خیالش را بیشتر باز کند. ما این کتاب را برای مدرسان کل کشور آموزش دادیم و هیچ فریاد اعتراضی نشنیدیم ولی جالب است افرادی که نبودند فریاد اعتراض معلمان را شنیده‌اند. از زمانی که این کتاب منتشر شده یک نگاه هم به رسانه است و یک نگاه هم به معلمی که با این کتاب به صورت مستقیم در ارتباط هستند ما در نظام آموزشی به دنبال شاعر پروری و نویسنده‌پروری نیستیم بلکه به دنبال این هستیم تا فردی آموزش دهیم که بتواند حرف خود را بزند.
یکی از معلمین حاضر در جلسه گفت: آقای دکتر این کتاب کفش نیست که بخواهیم با آن خو بگیریم و مخاطب ما نمونه آزمایشگاهی نیست که بخواهیم این کتاب را روی وی آزمایش کنیم.
ذوالفقاری در پایان با خطاب قرار دادن آقای اکبری گفت: شما می‌گویید که برای انشا در ذهن کودکان یک خارخاری وجود دارد و دانش‌آموز نسبت به آن نگاه منفی دارد ولی هیچگاه نسبت به این موضوع اشاره کردید که کجا برای این کتاب‌ها شورای برنامه‌ریزی تشکیل شد و از اعضای این شورا که بنده نیز عضو آن بودم دعوت شده باشد. قبل از تألیف این کتاب برنامه‌ریزی صورت نگرفته تا امروز با این مشکلات مواجه نباشیم.
میرکیانی در ابتدای جلسه گفت: هر کتابی که نوشته می‌شود شریف و ارجمند است و باید با آن مانند یک موجود زنده برخورد کرد و از این لحاظ شرافت دارد. یکی از دشوارترین تألیفاتی که در آموزش و پرورش صورت گرفته تألیف کتاب نگارش فارسی است زیرا تألیف این موضوع مشخص نیست و مرزهای ناپیدایی دارد و از اجر بسیاری بالایی برخوردار است نگارش و انشا یکی از موضوعاتی است که معمولاً از دیرباز مورد بی‌مهری قرار گرفته است و این طور به نظر می‌آمد که معلم انشا معملی است که توانایی تدریس سایر دروس را ندارد و وی را برای تدریس به کلاس انشا فرستاده‌اند پس با این نگاه کار تألیف کتاب نیز سختی‌هایی دارد. از آنجا که تحولات در دنیای امروز با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی که بسیار سریع است و حضور رسانه‌ها نیز در زندگی ما چشمگیر شده است و فرهنگ‌ها با سرعت در حال تغییر و تحول هستند رسانه‌های ایستا (مانند کتاب) کمی از تحولات روز عقب می‌ما‌نند.
وی در ادامه افزود: اولین سؤالی که برای من در اینجا ایجاد شده این است که چرا این کتاب دو اسم دارد زیرا نوجوانان به شدت آسان‌پسند هستند و این برای این گروه سنی مسئله خواهد بود. انشا یکی از نادرترین دروسی است که می‌تواند وارد خلوت دانش‌آموز شود و نوشتن انشا یاددادنی نیست و کسانی که این درس را تدریس می‌کنند درصدد آموزش این توانایی نیستند سؤال دیگری که وجود دارد این است که چرا اسم انشا را از روی این کتاب حذف کرده‌ایم زیرا کلمه انشا به معنی خلق کردن و به وجود آوردن است و دانش‌آموزان با آن ارتباط برقرار می‌کنند و می‌توانند با انشا نوشتن تمرین اندیشیدن کنند. چیزی که در این دو جلد کتاب به چشم آمد این است که در این کتاب‌ها به جای انشانویسی، آموزش نویسندگی ارائه شده است و برای شخصی که می‌خواهد نویسندگی بیاموزد مفید است. در این کتاب آموزش درست‌نویسی، بازنویسی و... دیده می‌شود که مباحث خیلی خوبی بود اما مسئله‌ای که به چشم نمی‌آید مسئله انشانویسی است. کلاس انشان یک کلاس خصوصی برای آموزگار است و جای آموزش دادن نیست کلاس انشا برای آموزگار و دانش‌آموز کلاس کشف و شهود است.
میرکیانی به زبان این دو کتاب نیز اشاره کرد و گفت: زبان این دو کتاب نیز جای بحث دارد اگر به زبان نوجوانان جامعه مراجعه شود می‌بینیم که زبان این کتاب یک زبان صمیمی برای نوجوانان نیست. زبان فارسی یک منبع کهن در میان زبان‌ها جهان است ولی من متوجه نمی‌شوم که چرا در این کتاب در جستجوی جایگزینی واژگان برای برخی واژگان هستیم زیرا برخی واژگان در زبان ما جای خود را پیدا کرده‌اند و اگر این واژگان از زبان فارسی حذف شوند ما بخشی از فرهنگ واژگانی خود را از دست داده‌ایم. پس انتخاب یک واژه فارسی یا عربی ارزش‌آفرین نیست بلکه استفاده از این واژگان ارزش دارد و می‌تواند تولید فکر و فرهنگ کند. همچنین صفحه‌آرایی در این کتاب صفحه‌آرایی مجله‌ای بوده و هیچ شباهتی به کتاب ندارد. البته در صحافی این کتاب هم بی‌توجهی‌هایی هم صورت گرفته و صحافی آن در قامت یک کتاب نمی‌گنجد. امروز دفترهای مشخص از این کتاب بهتر صحافی می‌شوند.
در ادامه این نشست غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: تبیین کتابی به نام «انشا» نشان از اهمیت این موضوع در آموزش و پرورش دارد که با توجه به تأکید رئیس جمهور به این درس کتابی با این موضوع منتشر می‌شود در نظر دارم که در این جلسه با کمی احتیاط سخن بگویم و این احتیاط از آنجا است که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی کمیته‌ای به نام آموزش زبان فارسی داریم که با آموزش و پرورش نیز تعامل می‌کنیم. از یک جهت هم به این خاطر است که سال‌های سال در بحث تدوین کتابهای درسی همکاری داشته‌ام که اگر نقدی باشد متوجه من هم خواهد شد. یک جنبه احتیاط دیگر من هم این است که هیچگاه معلم انشا نبوده‌ام من توانایی در انشا را جدا از توانایی تفکر می‌دانم و معتقدم تقویت انشا موجب تقویت تفکر می‌شود و برعکس. زیرا انیشتین می‌گوید فکر کردن مشکل‌ترین کار دنیا است و به نظرم فکر و نوشتن آن تفکرات مانند زاییدن یک نوزاد است و تا زمانی که یک مادر فرزند درون رحم خود را متولد نکند نمی‌تواند فرزند دیگری را در رحم خود داشته باشد و تفکر نیز همین‌طور است که تا بیان نشود فکر جدیدی به ذهن نمی‌رسد.
وی افزود: سؤال من این است که اگر این کتاب‌ها برای سال‌های هفتم و هشتم است تکلیف سال‌های قبل چه می‌شود یعنی اگر دانش‌آموز در سال‌های قبل آموزش دیده است در سال‌های هفتم و هشتم با این مواد درسی روبه‌رو شده است بنده بر این عقیده‌ام که آموزش انشا نیازمند کتاب نیست و دانش‌آموز به این کتاب نیازی ندارد البته مخالف کتاب دادن به دست معلم هم نیستم ولی برای دانش‌آموز این نیاز را احساس نمی‌کنم.به نظرم به جای اینکه اول قاعده را به بچه بیاموزیم تا بتواند انشا بنویسد باید اول انشا بنویسد و سپس از طریق معلم به وی آموزش قواعد بدهیم. به نظرم معلم باید کاری کند که ترس بچه‌ها از انشا بریزد که بهترین راه این است که بگویم هر آنچه حرف می‌زنند روی کاغذ بنویسند.
حدادعادل اضافه کرد: به نظر می‌رسد مؤلفان این کتاب تحت تأثیر نظریه‌پردازان آن سوی آبی هستند و این در حالی است که ما تجربیات بومی خوبی داریم اولین کاری که در حوزه انشانویسی باید انجام دهیم این است که بار قدم‌های نخست نوشتن را از روی دانش‌آموز برداریم تا قلم دانش‌آموز روان شود من در موفق شدن این کتاب و شیوه آموزشی آن تردید دارم و احساس می‌کنم اگر این کتاب به جای دانش‌آموز محوری، معلم محور بود موفق‌تر می‌شد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: در کتاب هشتم به نظرم آمد که موضوعی مطرح شده که برای دانش‌آموزان ضروری نیست و پیشنهاد می‌دهم که برای این کتاب کار میدانی انجام دهند آیا مشکل امروز بچه‌هایی که تازه شروع به نوشتن کرده‌اند این چیزهایی است که در این کتاب ذکر شده اگر این کتاب حاصل تحقیق است که ما تمام نقدهای خود را پس می‌گیریم ولی اگر از روی کتابهای نگارش بزرگان نوشته شده باید گفت ضروری نیست. به نظرم باید کاری کنیم که بچه‌ها قلم دست بگیرند و سپس آسیب‌شناسی کنیم که مشکلات نوشتن بچه‌ها در کجا است.
فریدون اکبری در ادامه این نشست گفت: با توجه به اینکه رهبری سال 93 را سال فرهنگ نام گذاشتند و رئیس جمهور نیز در پرسش مهر سال گذشته خود مسئله انشا را مطرح کرده بودند این کتاب را تدوین کردیم ما برای تألیف این کتاب 90 سال کتابهای درسی را بررسی کردیم و همچنین به سراغ تجربیات دیگر کشورها نیز رفتیم به علاوه اینکه از تجربیات داخلی برای تألیف این کتاب بهره گرفتیم. دشواری کار این کتاب در این بود که باید دو کتاب به صورت همزمان تألیف می‌شد و ما سعی کردیم که یک نگارشی مهارتی در کتاب داشته باشیم و همین نیز رویکرد اصلی ما است. حرکت ما از پایه اول دبستان حرکتی از زبان به سوی ادبیات است تا در پایه‌های پایانی آموزش مدرسه‌ای وزن ادبی افزایش داشته باشد با توجه به این نگرش از رویکرد انشاگونه دوری کرده‌ایم البته در این جلسه به دنبال پاسخگویی به نقدها نیستیم و فقط در جستجوی شنیدن نقدهای مختلف به منظور ارتقای سطح کیفی کتاب هستیم.
ذوالفقاری در ادامه این نشست گفت: این کتاب باید تبدیل به کتاب راهنمای معلم می‌شد و معلم از آن استفاده می‌کرد ولی اکنون دانش‌آموز به جای اینکه عملی نویسندگی را بیاموزد به سوی مطالعه سوق پیدا کرده است. این کتاب مبتنی بر یک راهنمای برنامه‌ای نیست و همین که در یک سال دو کتاب هفتم و هشتم وارد می‌شود بزرگترین اشکال به نظر می‌رسد.
وی ضمن ذکر مصدایقی از کتاب گفت: نثر کتاب مهم‌ترین مسئله‌ای است که به چشم می‌آید نثر این کتاب یک نثر یکدست نبوده و علت آن هم این است که از منابع مختلف برای تألیف این کتاب استفاده شده است. سؤال این است که چرا باید با توجه به وجود نویسنده‌های بسیار زیادی در حوز‌ه‌های نویسندگی باز باید از متون ترجمه‌ای استفاده شود این متن برای دانش‌آموز پایه هشتم سنگین است. تکلیف ما در این کتاب روشن نیست زیرا در بخشی از کتاب پدران و مادران مخاطب هستند، در بخشی تبدیل به راهنمای معلم شده و در پاره‌ای از اوقات دانش‌آموز مخاطب قرار گرفته است. درست نویسی نیز در این کتاب رعایت نشده و برخی درس‌ها ارتباط سلسله‌وار ندارند.
حسینی‌نژاد در میانه این جلسه گفت: گفتن نقدها در این جلسه تأثیری بر آموزش و پرورش ندارد و آموزش و پرورش اعتقادی به کار تیمی نداشته و هر تصمیمی بخواهند، می‌گیرند. مواردی در این کتاب وارد شده که اصلاً مشخص نیست منشأ آن کجا است آموزش و پرورش در تألیف کتاب‌ها از نظرات و تجربیات تأییدکننده استفاده می‌کند و ای کاش این جلسه قبل از تألیف کتاب برگزار شده بود. آموزش و پرورش در تألیف کتب درسی عجله دارد و وقتی سرعت بالا می‌رود کیفیت پایین می‌آید این وزارتخانه برای اینکه رئیس جمهور بیایید و کتاب را رونمایی کند این کتاب را تألیف کرد. آقای اکبری شما در جلسه آموزش معلمان بودید و اعتراضات آنها را شنیدید اما باز می‌بینیم که به این اعتراضات توجهی نشده وضعیت امروز تولید فیلم و سریال در کشور ناشی از عدم اهمیت دادن به نوشتن است.
خانم نجفی یکی از اعضای تألیف کننده کتاب «انشا» گفت: نقدهای آقای حسینی‌نژاد گزنده‌ترین نقدهای این جلسه بود ولی نباید از این نقدها دلخور شد و باید از آنها استفاده کرد مشکل اینجا است که ما نسبت به موضوعات این کتاب به صورت سطحی نگاه می‌کنیم و شاهدیم که در اظهار نظرات تناقض وجود دارد برنامه‌ایی که برای آموزش در این کتاب در نظر گرفته شده بسیار هدفمند است و به نظر می‌رسد که منتقدان در این کتاب دقیق نشده و تعمیق کافی صورت نگرفته است.
میرکیانی در واکنش به سخنان نجفی گفت: کسی با خواندن این کتاب نویسنده نخواهد شد و کسی که می‌خواهد نویسنده شود باید انشانویسی یاد بگیرد و همانطور که گفتم انشا یعنی خلاقیت، خلق کردن و دانش‌آموزی که نتواند انشا بنویسد نمی‌تواند به نویسندگی برسد هیچ دانش‌آموزی با این کتاب نویسنده نخواهد شد معلم باید فضایی را ایجاد کند که دانش‌آموز فکر کند.
غلامعلی حدادعادل گفت: من پیشنهاد می‌کنم که مؤلفان این کتاب امسال در یک مدرسه متوسط و معمولی این کتاب را تدریس کنند و نتیجه تجربیات خود در بهبود کتاب به کار ببندند و اگر احساس کردید که این کتاب مفید نیست و نقدهای ما صحیح است شهامت داشته باشید و این کتاب را کنار بگذارید انشانویسی مانند دوچرخه‌سواری است کسی که می‌خواهد دوچرخه‌سواری یاد بگیرد هیچگاه در ابتدا به وی قوانین فیزیکی و مکانیکی به وی یاد نمی‌دهند برای نوشتن انشا باید به بچه‌ها مجال دهید تا بنویسند و به معلم‌ها آموزش دهید که دانش‌آموزان را هدایت کنند. در انشانویسی یک راهنمای تدریسی به معلم بدهید ولی دست دانش‌آموز کتاب ندهید.
فریدون اکبری گفت: نقدهایی که بر این کتاب وارد شد ناشی از نگاه سطحی است و به نظرم منتقدان باید با این کتاب خو بگیرند و بعد آن را نقد کنند. این کتاب یک کتاب ساخت‌مند در قیاس با کتابهای پیشین است نقدهایی که بر این کتاب وارد شد مبتنی بر کلی‌گویی بود و کمتر به مصادیق وارد شد و در تألیف این کتاب مدت‌‌ها کار کردیم و پیش‌نویسی از آن را برای هرجا که به نظرمان رسید ارسال کردیم و نظر همه صاحب‌نظران را جویا شدیم حالا اگر نظر یک نفر پرسیده نشد دلیل بر این نیست که این کتاب بنابه نظر شخصی تألیف شده باشد کتاب پایه هفتم ادامه و زنجیره زبان‌‌آموزی از پایه اول دبستان است و در ادامه یک سیر آموزشی است این کتاب 8 درس دارد و حجم آن نیز بسیار اندک است و با این کار به دانش‌آموز مجال بیشتری برای درس ورزیدن داده‌ایم و فرصت داده‌ایم تا دانش‌آموز دریچه‌های ذهن و خیالش را بیشتر باز کند. ما این کتاب را برای مدرسان کل کشور آموزش دادیم و هیچ فریاد اعتراضی نشنیدیم ولی جالب است افرادی که نبودند فریاد اعتراض معلمان را شنیده‌اند. از زمانی که این کتاب منتشر شده یک نگاه هم به رسانه است و یک نگاه هم به معلمی که با این کتاب به صورت مستقیم در ارتباط هستند ما در نظام آموزشی به دنبال شاعر پروری و نویسنده‌پروری نیستیم بلکه به دنبال این هستیم تا فردی آموزش دهیم که بتواند حرف خود را بزند.
یکی از معلمین حاضر در جلسه گفت: آقای دکتر این کتاب کفش نیست که بخواهیم با آن خو بگیریم و مخاطب ما نمونه آزمایشگاهی نیست که بخواهیم این کتاب را روی وی آزمایش کنیم.
ذوالفقاری در پایان با خطاب قرار دادن آقای اکبری گفت: شما می‌گویید که برای انشا در ذهن کودکان یک خارخاری وجود دارد و دانش‌آموز نسبت به آن نگاه منفی دارد ولی هیچگاه نسبت به این موضوع اشاره کردید که کجا برای این کتاب‌ها شورای برنامه‌ریزی تشکیل شد و از اعضای این شورا که بنده نیز عضو آن بودم دعوت شده باشد. قبل از تألیف این کتاب برنامه‌ریزی صورت نگرفته تا امروز با این مشکلات مواجه نباشیم.
