صراط: آتش سوزی در جنگلها و اراضی طبیعی ممکن است در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله استرالیا به دلایل مختلف از جمله نوع اقلیم، انبوهی جنگلها، آب و هوا ، بروز پدیده خشکسالی، عوامل انسانی و .... امری طبیعی تلقی شود اما در این میان تکرار آتشسوزیها در جنگلها، غیر طبیعی به نظر میرسد بهطوری که در دورهای خاص آتشسوزیها در مناطق تحت حفاظت محیط زیست به عنوان میراث طبیعی کشور روند صعودی مییابد.
در کشور ما از ابتدای سال جاری تاکنون حدود 100 مورد آتشسوزی در اراضی طبیعی و مناطق تحت حفاظت محیط زیست رخ داده است که با نگرانی بسیاری از مسئولان از جمله اعضای فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی همراه شده است.
آتشسوزی جنگل یک نوع آتشسوزی کنترل ناپذیر است و با دیگر انواع آتشسوزیها از نظر گستردگی، سرعت گسترش از منشاء، پتانسیل تغییر جهت ناگهانی و توانایی جهیدن از میان فضاهای خالی مانند جادهها، رودخانهها و دیگر نقاط اشتعال ناپذیر تفاوت دارد.
بسته به مناطق جغرافیایی منشا اصلی آتشسوزی جنگل میتواند متفاوت باشد. مثلاً در کانادا و شمال غربی چین آذرخش علت اصلی آتشسوزی است و در دیگر نقاط جهان دخالت انسان علت اصلی است.
در مواقع آتش سوزی معمولاً حیات وحش منطقه فرار میکنند و کمتر آسیب میبینند اما به دلیل سوختن آشیانه آنها در صورتی که تخمها یا جوجههایشان در لانهها باشد به احتمال زیاد نابود میشوند که البته تلف شدن بخشی از حیات وحش در آتشسوزیها امری اجتناب ناپذیر است و دور از ذهن به نظر نمیرسد.
قاسم سبزعلی فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگلها در این باره میگوید که آتش سوزی در 4 ماهه ابتدای سال جاری هم از نظر تعداد و هم وسعت نسبت به سال گذشته حدود 30 تا 40 درصد افزایش یافته است.
متأسفانه از ابتدای سال جاری تا کنون حدود 100 مورد آتشسوزی در اراضی طبیعی و پارکهای ملی کشور اتفاق افتاده است که از این تعداد حدود 10 مورد مربوط به پارک ملی گلستان میشود.
البته در مرداد امسال (چهارم مرداد) 100هکتار از پناهگاه حیات وحش میانکاله در آتش سوخت و گفته میشود که این بزرگترین آتش سوزی در یک دهه اخیر در منطقه است.
از بین رفتن میراث طبیعی، میراثی که بازگرداندن آن سالیان سال طول میکشد، مسئلهای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد، تمام نسل امروز از شهروندان تا مسئولان موظفاند این میراث طبیعی را حفظ کنند.
در این میان برخی از سودجویان به دلایل مختلف به تخریب طبیعت اقدام میکنند که در طی سالهای اخیر آتش را به جان جنگلها و منابع طبیعی انداختهاند. تنها راه مقابله با این دسته از افراد اعمال قانونی بدون هیچگونه اغماض است؛ اما آیا سازمان محیط زیست به خوبی قوانین را در برابر متخلفان اجرایی میکند؟
احمد علی کیخا، معاون سازمان محیط زیست با انتقاد از کم بودن امکانات لازم برای اطفای حریق در محیط زیست طبیعی، میگوید: گزارشهایی مبنی بر اینکه برخی آتشسوزیها در اراضی تحت حفاظت محیط زیست از سوی بعضی افراد تعمدی بوده، به دست ما رسیده است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست میافزاید: با توجه به گرمای هوا حجم آتشسوزیها در مناطق تحت حفاظت محیط زیست افزایش قابل ملاحظهای یافته است.
وی سهلانگاری شهروندان و مردم را از جمله علل عمده وقوع آتشسوزیها در محیط زیست طبیعی و مناطق تحت حفاظت محیط زیست عنوان میکند و ادامه میدهد: در مواردی گزارشهایی به دست ما رسیده حاکی از اینکه برخی آتشسوزیها توسط افراد به صورت تعمدی بوده است.
سرهنگ حمیدرضا خیلدار، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست نیز با بیان اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 200هکتار از اراضی پارک ملی گلستان طعمه حریق شده است، میگوید: در سه ماهه نخست سال جاری، 93 مورد آتشسوزی در اراضی تحت حفاظت محیط زیست رخ داده است.
وی اظهار میدارد: در ماههای خرداد، تیر، مرداد و شهریور مناطق علفزار و مراتع کشور برای بروز آتشسوزی مستعدتر میشوند بهطوریکه طی این ماهها شاهد افزایش دفعات آتشسوزی در این مناطق و به دنبال آن فزونی خسارات هستیم.
در این باره غلامحسین مؤید حسینی صدر سخنگوی فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با ابراز نگرانی مجلس از تکراری شدن آتشسوزیها در پارک ملی گلستان، میگوید: برخی آتشسوزیها در این محدوده به طور تعمدی از سوی شکارچیان و زمینخواران صورت گرفته است.
وی در ادامه با بیان اینکه آتشسوزیهای گسترده و پیدر پی در پارک ملی گلستان با خسارات فراوانی برای چرخه طبیعی همراه است، خاطرنشان میکند: در اختیار نداشتن تجهیزات لازم و کافی از جمله توضیحاتی بود که مسئولان سازمان محیط زیست در این جلسه عنوان کردند.
حسینی صدر بیان میدارد: بر اساس گفتههای مسئولان سازمان محیط زیست، آتشسوزیها عمدتاً ناشی از سهلانگاری نیروی انسانی بوده یا اینکه به شکل عمدی از سوی شکارچیان و زمینخواران صورت گرفته است.
در ادامه معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه برای متخلفانی که به آتشافروزی به شکل تعمدی در جنگلها اقدام میکنند، مجازاتهای سنگین در نظر گرفتهایم، ابراز میدارد: در مواردی که مشخص شود آتشسوزیها تعمدی شکل گرفته، پیگیری قانونی خواهیم کرد.
وی با اعلام اینکه سازمان محیط زیست به طور جدی پیگیر علت آتشهای اخیر در پارک ملی گلستان است، اضافه میکند: ما امیدوار هستیم که افراد به شکل تعمدی در اراضی و پارکهای ملی کشور آتشافروزی نکنند.
رئیس سازمان محیط زیست خاطرنشان میکند: در مواردی که مشخص شود آتشسوزیها در پارک ملی گلستان تعمدی باشد بدون شک پیگیری قانونی خواهیم کرد.
این در حالی است که مهرداد بائوج لاهوتی عضو فراکسیون محیط زیست مجلس با بیان اینکه سال جاری 1000 هکتار از اراضی شمالی کشور طعمه حریق شده است، گفت: سازمان محیط زیست در برخورد با تخلفات زیستمحیطی کوتاهی میکند.
وی با بیان اینکه در آتش سوزی جنگلها و اراضی طبیعی کشور عمدی در کار است، اظهار میدارد که البته در این میان عوامل دیگری نیز از جمله سهلانگاری شهروندان نیز مؤثر بوده است.
به گفته وی؛ متأسفانه هرساله بخش قابل توجهی از اموال و منابع ملی و طبیعی کشور دچار خسران و زیان میشود.
لاهوتی در ادامه سخنان خود به نکته مهمی اشاره میکند که از این قرار است: معمولاً یک سال بعد از اینکه بخشی از اراضی طبیعی کشور دچار حریق میشود، تغییر کاربریها در آن منطقه به وضوح مشاهده میشود؛ این خود دلیلی قانع کننده بر این امر است که بخشی از آتشسوزیها توسط افراد سودجو به شکل عمدی صورت میگیرد.
این عضو فراکسیون محیط زیست مجلس همچنین میگوید: با توجه به اینکه هرساله میلیاردها تومان از اموال دولت و منابع ملی بر اثر آتشسوزی از بین میرود اما سازمان محیط زیست و منابع طبیعی کشور از کوچکترین ابزار برای مقابله با این تهدید استفاده نمیکنند.
لاهوتی با بیان اینکه برای جلوگیری از خسارات این چنینی قوانین لازم وجود دارد، ابراز میدارد: این در حالی است که متأسفانه رغبتی در سازمان محیط زیست برای استفاده از قانون وجود ندارد.
عضو فراکسیون محیط زیست مجلس در ادامه سخنان خود میافزاید: سازمان محیط زیست عادت کرده است که در برابر بروز مخاطرات در منابع طبیعی و منابع ملی کشور فقط اعتراض کند.
لاهوتی ادامه میدهد: رئیس سازمان محیط زیست از آنجایی به عنوان معاون رئیس جمهور مطرح است که میتواند از ابزارهای مختلفی برای مقابله با تخلفات استفاده کند و این قدرت برخورد را در اختیار دارد اما سوال اینجاست که چرا این سازمان کوتاهی میکند.
عضو فراکسیون محیط زیست مجلس با ابراز تأسف از اینکه در سال جاری 1000 هکتار از اراضی استانهای شمالی طعمه حریق شده است، میگوید: آیا وظیفه سازمان محیط زیست این است که فقط بگوید یک فاجعه رخ داده است؟
وی با تأکید بر ضرورت استفاده سازمان محیط زیست از ابزارهای قانونی برای مقابله با تخلفات، خاطرنشان میکند: متأسفانه برخوردی از سوی سازمان محیط زیست با متخلفان صورت نمیگیرد.
نگرانی مجلس از تکراری شدن آتشسوزیها در اراضی طبیعی کشور به عنوان یکی از میراث گرانبهای این سرزمین و عدم استفاده سازمان محیط زیست از اهرمهای قانونی برای برخورد با متخلفان زیست محیطی و عاملان این آتشسوزیها از یک سو و اظهارات رئیس سازمان محیط زیست مبنی بر اینکه برای متخلفان و افرادی که به طور عمد در جنگلها آتشافروزی میکنند از سوی دیگر تنها نتیجهای است که از آتشسوزیهای پی در پی در اراضی طبیعی حاصل شده است.