بررسی احتمال همکاری ایران و ترکیه در غزه

بازخوانی حادثه کاروان کشتی مرمره

در این حادثه که 4 سال پیش روی داد ارتش اسرائیل با حمله به کشتی مرمره، 9 شهروند ترکیه را به قتل رساند. این کشتی در قالب کاروان آزادی، ضمن حمل کمک های انسان دوستانه قصد داشت برای شکستن محاصره منطقه غزه اقدام کند. افراد حاضر در این کاروان دریایی و از جمله این 9 شهروند مقتول ترکیه نیز فعالان صلح طلب و حامی فلسطین بودند. یکی از شهروندان ترکیه هم بعدها به علت جراحات وارده از سوی صهیونیستها در همان حادثه بعدها کشته شد.

ارتش اسرائیل در سال 2010 با حمله به کشتی حامل کمک های انسان دوستانه مرمره شمار زیادی را نیز زخمی کرد.

این حادثه منجر به بحران سیاسی در روابط آنکارا - تل آویو شد. به دنبال این حادثه، ترکیه سفیر خود را از اسرائیل فراخواند. «رجب طیب اردوغان» نخست وزیر ترکیه هم عذرخواهی تل آویو و پرداخت غرامت را شرط عادی سازی روابط اعلام کرد.

در ماه مارس 2013، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل در تماس تلفنی با اردوغان، عذرخواهی رسمی تل آویو را اعلام کرده بود. پس از آن، سلسله مذاکراتی میان دو طرف درباره پرداخت غرامت نیز آغاز شد.

لازم است یادآوری شود که مقام معظم رهبری هم پیامی در این راستای محکومیت این جنایت، صادر کردند. ایشان در قسمتی از پیامشان این چنین آورده بودند:«جنایت دریایی نه نشانه‌ی قدرت، که نشان درماندگی و سراسیمگی رژیم غاصب است. سنت الهی بر این جاری شده که ستمگران در اواخر دوران ننگ‌آلود خود، به دست خویش، سرنوشت محتوم فنا و زوال خود را نزدیکتر کنند. حمله به لبنان و سپس حمله به غزه در سالهای پیش، از جمله‌ همین اقدامهای دیوانه‌وار بود که تروریستهای اریکه‌نشین صهیونیست را به دره‌ی سقوط نهایی نزدیکتر کرد. حمله به کاروان امدادی بین‌المللی در آبهای مدیترانه نیز اقدام ابلهانه‌ی دیگری از همان قبیل است».

موضع گیری مقام های دولتی ترکیه در قبال تجاوز رژیم عبری به غزه

حدود یک ماه از تجاوز آشکار رژیم صهیونیستی به غزه گذشته است. در این یک ماه مقام های عالی رتبه حکومتی ترکیه، در جلسات مختلف و به بهانه های مختلفی از غزه صحبت کرده اند و جنایات صهیونیستها را محکوم کرده اند. مهم ترین موضع گیری ها مربوط به نخست وزیر، وزیر خارجه و وزیر دادگستری ترکیه بود که سر و صدای زیادی در رسانه های مختلف منطقه ای و فرامنطقه ای به پا کرد.

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در گفتگو با سی ان ان به مخالفت با مواضع تروریستهای اسرائیلی پرداخته بود و تصریح کرده بود: اگر ما به نازی گری و فاشیسمی که هیتلر به کار گرفت، نگاه کنیم می بینید آنچه که اسرائیل در فلسطین و غزه انجام می دهد بیش از آن چیزی است که هیلتر علیه آنها انجام داد. ما اکنون این کشتار و نسل کشی اسرائیل را نیز نمی پذیریم. حماس و فتح با توجه به راه حل تشکیل دو کشور متحد شدند و دولت ائتلافی را تشکیل دادند. اسرائیل نمی خواهد این دولت پیشرفت کند بلکه می خواهد آن را متلاشی کند. در حقیقت آنها این حرف را به محمود عباس گفتند. محمود عباس به صورت آشکار گفته است تحت فشار قرار دارد. اسرائیل از اتحاد آنها نگران شده است. این نگرانی در درجه اول پشت این حملات اخیر قرار دارد.

وزیر خارجه ترکیه، «داوود اغلو» ابراز کرد که آنکارا همچنان از حماس به دلیل آنکه بار قضیه فلسطین را به دوش می کشد و برای مردمش مبارزه می کند، حمایت می کند.

وزیر دادگستری ترکیه، «بکیر بوزداغ» حوادث موجود در غزه را با نفرت محکوم کرده و گفت: اسرائیل ظلمی را که فرعون انجام داد، امروز در قرن بیست و یکم انجام می دهد. این خشم، این کینه، این نفرت باعث خواهد شد تا کینه ها، خشمها و نفرتهای دیگری به میان بیاید و آرامش را از میان خواهد برد. به همین دلیل یک بار دیگر میگویم که دستتان را از روی ماشه بردارید، از کشتار دست بردارید. انسان باشید و مانند انسانها رفتار کنید. از حرکت کردن همانند یک جانور وحشی دست بردارید.

کمکهای همه جانبه مردمی ترک ها به مردم غزه

سیل کمکهای بشردوستانه ترکیه از طرف نهادهای مدنی در این کشور هم نشانگر حمایت ترکیه از مقاومت فلسطینی است. از مردم عادی گرفته تا قشر هیت های علمی دانشگاههای ترکیه به شکل مسالمت آمیزی این تجاوز را محکوم کردند. جامعه پزشکان ترکیه هم اعلام آمادگی برای هرگونه خدمت رسانی به مجروحان مردم غزه را در محافل گوناگون اعلام کرده اند.

مردم ترکیه تا محل اقامت سفیر اسرائیل تا آنکارا هم رفته بودند. معترضان در آنکارا به سوی محل اقامت سفیر اسرائیل سنگ پرتاب کردند و شیشه‌های پنجره‌ها را شکستند. فیلم های مختلفی از این هجوم در شبکه های مختلف اجتماعی- که به وسیله شاهدان عینی حمله اعتراضی گرفته شده- قابل مشاهده و دریافت است.

ارائه راهکار عملی ترکیه برای آتش بس: زمینه ای بالقوه برای نزدیک شدن ایران

به دلیل نفوذ مستقیم ترکیه بر روی هر دوطرف درگیر در بحران غزه، این کشور طرح عملی "آتش بس فوری"را برای میانجیگری به همراه قطر در همان روزهای اول تجاوز، ارائه داد.

جمهوری اسلامی ایران هم تاکنون به طور رسمی از هیچ از طرح های ارائه شده توسط کشورهای منطقه اعلام حمایت نکرده است. «سامح شکری»، وزیر امور خارجه مصر طی گفت وگوی تلفنی اش با محمدجواد ظریف، از تهران خواست تا از طرح (آتش بس) ارائه شده از سوی قاهره برای پایان دادن به جنگ در غزه حمایت کند. ایران از برآورده کردن این خواسته سر باز زده و تنها به  تشکر و قدردانی از مصر به دلیل انجام تلاش های سیاسی و انسانی اش اکتفا نموده است.

از آنجا که موضع جمهوری اسلامی ایران به ترکیه در قبال حماس به هم نزدیک است و در ضمن اهداف و خواسته های آنها در نشست تروئیکای اتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی با یکدیگر همخوانی بیشتری داشته است (طرح مسائلی همچون بازگشایی گذرگاه رفح برای کمک رسانی و آمادگی برای ارسال کمک های بشردوستانه شامل تجهیزات امدادی، غذا و دارو به غزه) به نظر می رسد در برهه کنونی جنایات غزه موضع ایران به ترکیه نزدیک تر است.

از این رو، دستور کار جدیدی می تواند تدوین شود که اتخاذ موضع مشترک ایران و ترکیه در قبال خوی زیاده خواهی رژیم عبری را به همراه داشته باشد. یکی از ثمرات این موضع مشترک انزوای سیاسی رژیم صهیونیستی خواهد بود که ابتکار عمل را در تعیین معادلات آینده منطقه ای از دست صهیونیستها خارج خواهد نمود.