صراط: طی روزها و هفته‌های گذشته موضوع شنود اطلاعاتی
برخی شخصیت‌های سیاسی جهان به بحث روز تبدیل شده است. در این میان اگرچه
این موضوع به کارگذاشتن دستگاه‌های شنود در دفتر کار این افراد مرتبط بوده
اما همچنان در داخل کشور و در میان کاربران عادی همواره این سوال وجود دارد
که آیا اطلاعات و ارتباطات آنها هم کنترل می شود؟!
البته بحث نگرانی از شنود و کنترل‌های اطلاعاتی تنها به ایران محدود نمی‌شود و در حال حاضر در سطح جهانی این نگرانی‌ها وجود دارد و کشورهای مختلف تلاشهای بسیاری در این زمینه دارند؛ عده‌ای برای جلوگیری از افشا و مورد سوء استفاده قرار گرفتن امنیت شهروندانشان و برخی دولتها مانند آمریکا هم برای دستیابی به اطلاعات کشورهای دیگر.
در چنین فضایی است که کاربران فکر می‌کنند در تقریبا تمامی جنبه‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی خود از چک کردن ایمیل و مراودات اینترنتی گرفته تا پیامک وتماس تلفنی و... قابل ردیابی هستند.
استفاده از دستگاه های شنود جرم است
اگرچه اغلب این طور فکر می‌شود که شنود اطلاعات به تجهیزات قوی و پیشرفته نیاز دارد که دسترسی به آنها بسیار محدود است اما با این حال گشت و گذاری در سایتهای اینترنتی و حتی در بازار وسایل الکترونیک گویای آن است که شاید دیگر در دنیای امروز در اختیار داشتن این دستگاه‌ها کار چندان سخت و پیچیده‌ای نباشد چرا که اکنون وسایلی به بازار آمده که از طریق آنها می‌توان به راحتی مکالمات خصوصی مردم را بدون کسب مجوز در محیط کار یا منزل شنود کرد.
حتی با استناد به تبلیغات این وسایل می‌توان گفت که به راحتی می‌شود از زندگی خصوصی مردم، فیلم و عکس تهیه کرد. خودکار دوربین‌دار و یا دوربین با کیفیت بالا و امکان عکسبرداری و دوربین مخفی از دیگر مواردی است که در این تبلیغات مورد توجه قرار می گیرد و هر یک از آنها به نوع خود می تواند امنیت کاربران را دستخوش تهدید قرار دهد. این در حالی است که استفاده از این ابزارها به لحاظ شرعی و قانونی حرام و ممنوع است.
در این میان با وجود برخورد پلیس با فروشندگان و عرضه‌کنندگان آلات و ادوات شنود و جاسوسی، هنوز برخی از فروشندگان این دست لوازم در مناطق مختلف کشور، اگر به خریدار خود اعتماد کنند، اجناسی را ارائه می‌کنند که دقیقا کاربری جاسوسی و ورود به حریم خصوصی دیگران را دارد.
بنا بر تبلیغاتی که در سایتهای مختلف مشاهده می شود اکنون برای شنود اطلاعات دستگاه‌هایی وجود دارد که با گذاشتن یک سیم‌کارت درون این دستگاه‌ها که اندازه‌ای حدود دو بند انگشت دارند و قرار دادن آن در یک مکان مناسب می‌توان تمام مکالمات آن اتاق تا فضای ۳۰ متری را شنید. این وسیله خود به خود بدون هیچ صدا و نوری روشن شده و می‌توان تا یک ماه بدون شارژ مجدد به کار خود ادامه دهد.
وضعیت پیامک ها چگونه است؟!
راهکار دیگری که می‌توان برای دسترسی به اطلاعات افراد مورد استفاده قرار داد بحث کنترل پیامک‌هاست. در این زمینه نیز طی سالهای اخیر دستگاه‌هایی وارد بازار شده که گفته می‌شود با خرید و استفاده از آنها شما می توانید با ارسال یک پیامک از راه دور تمام اطلاعات موجود در تلفن همراه طرف مقابل را در دست بگیرید.
اما این که آیا به طور کلی و از سوی نهادهای رسمی هم پیامک‌ها کنترل می‌شوند موضوعی است که تا کنون کمتر در مورد آن به طور شفاف صحبت شده اما با این حال در فواصل زمانی مختلف بحث‌هایی مبنی بر فیلترینگ برخی پیامک‌ها منتشر شده و به عنوان مثال در دوره‌ای این گونه مطرح شده بود که پیامک‌هایی که حاوی کلماتی مانند «نماینده مجلس»، «استانداری» و یا «تاریخ» و برخی واژه‌های دیگر هستند از حساسیت برخوردار بوده و شبکه تلفن همراه مانع از ارسال آنها می‌شود؛ به طوری که علی‌اکبر اولیاء - نماینده مجلس شورای اسلامی - چندی قبل اظهار کرده بود: در ارسال پیامک نقص وجود دارد، نمی‌خواهم نام آن را سانسور بگذارم؛ اما بعضا برخی کلمات که در پیامک وجود دارد، باعث می‌شود آن پیامک ارسال نشود.
وی همچنین گفته بود: «مثلا اگر کلمه "جلسه" در پیامک وجود داشته باشد آن پیامک ارسال نمی‌شود، من این موضوع را با وزیر ارتباطات مطرح کردم و وزیر اعلام کرده که موضوع دست ما نیست».
البته وزیر ارتباطات وقت هم درباره نقص در ارسال پیامک‌ها به اولیا پاسخ داده بود: بخشی از اشکالات مربوط به گوشی است؛ چراکه برخی گوشی‌ها پیامک فارسی را منتقل نمی‌کنند و یا ناقص منتقل می‌کنند، همچنین برخی گوشی‌ها به دلیل وجود ویروس در سیستم ارسال پیامک نقص دارند، برای پیامک‌های تکراری نیز کتبا اعلام کرده‌ایم که هزینه آنها یک بار محسوب می‌شود.
ای میل‌های ایرانی و بیم عضویت
اگرچه در حوزه تلفن همراه افراد احساس امنیت بیشتری دارند اما در زمینه ارتباطات و مراودات اینترنتی با توجه به حجم ویروسها و بدافزارها و مشکلاتی که دراین بخش وجود دارد شاید کمتر کاربری باشد که بتواند با اطمینان خاطر از امنیت ایمیل خود صحبت کند حتی به گفته مقامات رسمی کشور هم ایمیل‌های خارجی راهی برای دسترسی به اطلاعات افراد به شمار می‌روند و بهتر است افراد برای حل این مشکل از ایمیل ایرانی استفاده کنند.
البته از نظر کاربران استفاده از ایمیل‌های ایرانی هم با اما و اگرهایی همراه است و بسیاری از کاربران این سوال را دارند که آیا ایمیل‌های ایرانی در داخل کشور کنترل نمی‌شوند؟
در این زمینه پیش از این مرتضی براری - قائم مقام وقت وزیر ارتباطات - خاطرنشان کرده بود که نظام سیاستی مبنی بر شنود ایمیلها ندارد.
اسماعیل رادکانی - معاون گسترش سازمان فناوری اطلاعات - هم در گفت‌وگویی با ایسنا به نوعی خیال کاربران را راحت کرده و اذعان کرده بود که اطلاعات کاربران این دسته ایمیلها تنها با حکم قضایی قابل دسترس خواهد بود.
موبایل‌ها شنود می‌شوند؟!
با این وجود حتی اگر دستگاه‌های دولتی هم در شنود اطلاعات نقش نداشته باشند امروزه با پیشرفت تکنولوژی وضعیت امنیت اطلاعات کاربران به شیوه‌های مختلف مورد تهدید قرار می‌گیرد تا جایی که در این زمینه پلیس فتا نیز مطالبی را برروی سایت خود منتشر کرده و در قالب آن آورده است: امروزه استفاده از ابزارهای ارتباطی سیّار مورد استقبال بسیاری از مردم قرار گرفته، در کنار استفاده از این وسایل تهدیداتی هم وجود دارد که باید از آنها دوری کرد؛ یکی از تهدیداتی که وجود دارد شنود غیرمجاز از طریق تلفن موبایل است که به وسیله دو قطعه در دستگاه می توان این کار را انجام داد.
بر اساس این گزارش یکی از این راه‌ها به این شکل است که یک سیم‌کارت برای ردیابی و شنود مورد استفاده قرار می گیرد. راهکار دوم نیز به این شکل است که در آن از خود گوشی تلفن همراه استفاده می شود تا از این طریق شنود و یا ارسال خودکار اطلاعات انجام شود.
یکی از روش‌ها شنود بعد از خاموش کردن گوشی تلفن همراه است. اکثر مردم فکر می کنند با استفاده از این روش می توانند جلوی شنود غیرمجاز را بگیرند ولی نمی‌دانند که یکی از بهترین روش‌های شنود غیرمجاز همین روشی است که کاربر تلفن همراه خود را خاموش می‌کند. به این طریق که با خاموش کردن گوشی و خاموش شدن صفحه نمایش تلفن به صورت خودکار (البته با تنظیماتی که قبلاً توسط فرد جاسوس اطلاعاتی روی گوشی صورت گرفته است) شروع به شماره گیری شماره‌های عناصر شنود که قبلاً در حفره‌های نرم افزاری ثبت شده‌اند، می کند و به این ترتیب به فرستنده‌ای مخفی برای شنود تبدیل می‌شود.
حتی درآوردن باتری هم موجب از بین رفتن احتمال شنود نمی‌شود چرا که ممکن است یک باتری دیگر و کوچکتر در مدارات گوشی تعبیه شده باشد و عمل رساندن برق و انرژی به گوشی جهت شنود را فراهم کند.
تنظیم و برنامه ریزی یک شماره خاص در تلفن همراه یکی دیگر از روش‌های شنودغیرمجاز است. این روش به این صورت است که فرد شنود کننده با شخص مورد نظر تماس می گیرد و بدون اینکه گوشی تلفن همراه آن شخص زنگ بخورد میکروفون دهنی گوشی به طور خودکار روشن می‌شود و شنود صورت می‌گیرد. بدون اینکه شخص طعمه متوجه شود.
اما بی شک راهکارهایی هم برای پیشگیری از شنود توسط تلفن همراه وجود دارد که برخی از این شیوهها عبارتند از:
۱- جلوگیری از ورود تلفن همراه به مکان‌های حساس و مهم بخصوص جلسات
۲- ایجاد اختلالات الکترونیکی در نوع آنتن دهی مناطق مهم و حساس جهت عدم برقراری ارتباط
همچنین برای اینکه از شنود در امان بمانید می‌توانید اقدامات ذیل را نیز انجام دهید:
۱- از خرید گوشی‌های دست دوم و کارکرده اجتناب کنید.
۲- در خرید گوشی تلفن همراه دقت کرده و بعد از خرید از لحاظ حفره‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری گوشی را بررسی کنید.
۳- باتری تلفن همراه را بررسی کنید که دستگاه‌های شنود جاسازی نشده باشند.
۴- تماس‌های ورودی و خروجی در تلفن همراه خود و از طریق فهرست مکالماتی شرکت مخابراتی ارائه دهنده خدمات تلفن همراه خود را دائماً چک کنید.
البته بحث نگرانی از شنود و کنترل‌های اطلاعاتی تنها به ایران محدود نمی‌شود و در حال حاضر در سطح جهانی این نگرانی‌ها وجود دارد و کشورهای مختلف تلاشهای بسیاری در این زمینه دارند؛ عده‌ای برای جلوگیری از افشا و مورد سوء استفاده قرار گرفتن امنیت شهروندانشان و برخی دولتها مانند آمریکا هم برای دستیابی به اطلاعات کشورهای دیگر.
در چنین فضایی است که کاربران فکر می‌کنند در تقریبا تمامی جنبه‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی خود از چک کردن ایمیل و مراودات اینترنتی گرفته تا پیامک وتماس تلفنی و... قابل ردیابی هستند.
استفاده از دستگاه های شنود جرم است
اگرچه اغلب این طور فکر می‌شود که شنود اطلاعات به تجهیزات قوی و پیشرفته نیاز دارد که دسترسی به آنها بسیار محدود است اما با این حال گشت و گذاری در سایتهای اینترنتی و حتی در بازار وسایل الکترونیک گویای آن است که شاید دیگر در دنیای امروز در اختیار داشتن این دستگاه‌ها کار چندان سخت و پیچیده‌ای نباشد چرا که اکنون وسایلی به بازار آمده که از طریق آنها می‌توان به راحتی مکالمات خصوصی مردم را بدون کسب مجوز در محیط کار یا منزل شنود کرد.
حتی با استناد به تبلیغات این وسایل می‌توان گفت که به راحتی می‌شود از زندگی خصوصی مردم، فیلم و عکس تهیه کرد. خودکار دوربین‌دار و یا دوربین با کیفیت بالا و امکان عکسبرداری و دوربین مخفی از دیگر مواردی است که در این تبلیغات مورد توجه قرار می گیرد و هر یک از آنها به نوع خود می تواند امنیت کاربران را دستخوش تهدید قرار دهد. این در حالی است که استفاده از این ابزارها به لحاظ شرعی و قانونی حرام و ممنوع است.
در این میان با وجود برخورد پلیس با فروشندگان و عرضه‌کنندگان آلات و ادوات شنود و جاسوسی، هنوز برخی از فروشندگان این دست لوازم در مناطق مختلف کشور، اگر به خریدار خود اعتماد کنند، اجناسی را ارائه می‌کنند که دقیقا کاربری جاسوسی و ورود به حریم خصوصی دیگران را دارد.
بنا بر تبلیغاتی که در سایتهای مختلف مشاهده می شود اکنون برای شنود اطلاعات دستگاه‌هایی وجود دارد که با گذاشتن یک سیم‌کارت درون این دستگاه‌ها که اندازه‌ای حدود دو بند انگشت دارند و قرار دادن آن در یک مکان مناسب می‌توان تمام مکالمات آن اتاق تا فضای ۳۰ متری را شنید. این وسیله خود به خود بدون هیچ صدا و نوری روشن شده و می‌توان تا یک ماه بدون شارژ مجدد به کار خود ادامه دهد.
وضعیت پیامک ها چگونه است؟!
راهکار دیگری که می‌توان برای دسترسی به اطلاعات افراد مورد استفاده قرار داد بحث کنترل پیامک‌هاست. در این زمینه نیز طی سالهای اخیر دستگاه‌هایی وارد بازار شده که گفته می‌شود با خرید و استفاده از آنها شما می توانید با ارسال یک پیامک از راه دور تمام اطلاعات موجود در تلفن همراه طرف مقابل را در دست بگیرید.
اما این که آیا به طور کلی و از سوی نهادهای رسمی هم پیامک‌ها کنترل می‌شوند موضوعی است که تا کنون کمتر در مورد آن به طور شفاف صحبت شده اما با این حال در فواصل زمانی مختلف بحث‌هایی مبنی بر فیلترینگ برخی پیامک‌ها منتشر شده و به عنوان مثال در دوره‌ای این گونه مطرح شده بود که پیامک‌هایی که حاوی کلماتی مانند «نماینده مجلس»، «استانداری» و یا «تاریخ» و برخی واژه‌های دیگر هستند از حساسیت برخوردار بوده و شبکه تلفن همراه مانع از ارسال آنها می‌شود؛ به طوری که علی‌اکبر اولیاء - نماینده مجلس شورای اسلامی - چندی قبل اظهار کرده بود: در ارسال پیامک نقص وجود دارد، نمی‌خواهم نام آن را سانسور بگذارم؛ اما بعضا برخی کلمات که در پیامک وجود دارد، باعث می‌شود آن پیامک ارسال نشود.
وی همچنین گفته بود: «مثلا اگر کلمه "جلسه" در پیامک وجود داشته باشد آن پیامک ارسال نمی‌شود، من این موضوع را با وزیر ارتباطات مطرح کردم و وزیر اعلام کرده که موضوع دست ما نیست».
البته وزیر ارتباطات وقت هم درباره نقص در ارسال پیامک‌ها به اولیا پاسخ داده بود: بخشی از اشکالات مربوط به گوشی است؛ چراکه برخی گوشی‌ها پیامک فارسی را منتقل نمی‌کنند و یا ناقص منتقل می‌کنند، همچنین برخی گوشی‌ها به دلیل وجود ویروس در سیستم ارسال پیامک نقص دارند، برای پیامک‌های تکراری نیز کتبا اعلام کرده‌ایم که هزینه آنها یک بار محسوب می‌شود.
ای میل‌های ایرانی و بیم عضویت
اگرچه در حوزه تلفن همراه افراد احساس امنیت بیشتری دارند اما در زمینه ارتباطات و مراودات اینترنتی با توجه به حجم ویروسها و بدافزارها و مشکلاتی که دراین بخش وجود دارد شاید کمتر کاربری باشد که بتواند با اطمینان خاطر از امنیت ایمیل خود صحبت کند حتی به گفته مقامات رسمی کشور هم ایمیل‌های خارجی راهی برای دسترسی به اطلاعات افراد به شمار می‌روند و بهتر است افراد برای حل این مشکل از ایمیل ایرانی استفاده کنند.
البته از نظر کاربران استفاده از ایمیل‌های ایرانی هم با اما و اگرهایی همراه است و بسیاری از کاربران این سوال را دارند که آیا ایمیل‌های ایرانی در داخل کشور کنترل نمی‌شوند؟
در این زمینه پیش از این مرتضی براری - قائم مقام وقت وزیر ارتباطات - خاطرنشان کرده بود که نظام سیاستی مبنی بر شنود ایمیلها ندارد.
اسماعیل رادکانی - معاون گسترش سازمان فناوری اطلاعات - هم در گفت‌وگویی با ایسنا به نوعی خیال کاربران را راحت کرده و اذعان کرده بود که اطلاعات کاربران این دسته ایمیلها تنها با حکم قضایی قابل دسترس خواهد بود.
موبایل‌ها شنود می‌شوند؟!
با این وجود حتی اگر دستگاه‌های دولتی هم در شنود اطلاعات نقش نداشته باشند امروزه با پیشرفت تکنولوژی وضعیت امنیت اطلاعات کاربران به شیوه‌های مختلف مورد تهدید قرار می‌گیرد تا جایی که در این زمینه پلیس فتا نیز مطالبی را برروی سایت خود منتشر کرده و در قالب آن آورده است: امروزه استفاده از ابزارهای ارتباطی سیّار مورد استقبال بسیاری از مردم قرار گرفته، در کنار استفاده از این وسایل تهدیداتی هم وجود دارد که باید از آنها دوری کرد؛ یکی از تهدیداتی که وجود دارد شنود غیرمجاز از طریق تلفن موبایل است که به وسیله دو قطعه در دستگاه می توان این کار را انجام داد.
بر اساس این گزارش یکی از این راه‌ها به این شکل است که یک سیم‌کارت برای ردیابی و شنود مورد استفاده قرار می گیرد. راهکار دوم نیز به این شکل است که در آن از خود گوشی تلفن همراه استفاده می شود تا از این طریق شنود و یا ارسال خودکار اطلاعات انجام شود.
یکی از روش‌ها شنود بعد از خاموش کردن گوشی تلفن همراه است. اکثر مردم فکر می کنند با استفاده از این روش می توانند جلوی شنود غیرمجاز را بگیرند ولی نمی‌دانند که یکی از بهترین روش‌های شنود غیرمجاز همین روشی است که کاربر تلفن همراه خود را خاموش می‌کند. به این طریق که با خاموش کردن گوشی و خاموش شدن صفحه نمایش تلفن به صورت خودکار (البته با تنظیماتی که قبلاً توسط فرد جاسوس اطلاعاتی روی گوشی صورت گرفته است) شروع به شماره گیری شماره‌های عناصر شنود که قبلاً در حفره‌های نرم افزاری ثبت شده‌اند، می کند و به این ترتیب به فرستنده‌ای مخفی برای شنود تبدیل می‌شود.
حتی درآوردن باتری هم موجب از بین رفتن احتمال شنود نمی‌شود چرا که ممکن است یک باتری دیگر و کوچکتر در مدارات گوشی تعبیه شده باشد و عمل رساندن برق و انرژی به گوشی جهت شنود را فراهم کند.
تنظیم و برنامه ریزی یک شماره خاص در تلفن همراه یکی دیگر از روش‌های شنودغیرمجاز است. این روش به این صورت است که فرد شنود کننده با شخص مورد نظر تماس می گیرد و بدون اینکه گوشی تلفن همراه آن شخص زنگ بخورد میکروفون دهنی گوشی به طور خودکار روشن می‌شود و شنود صورت می‌گیرد. بدون اینکه شخص طعمه متوجه شود.
اما بی شک راهکارهایی هم برای پیشگیری از شنود توسط تلفن همراه وجود دارد که برخی از این شیوهها عبارتند از:
۱- جلوگیری از ورود تلفن همراه به مکان‌های حساس و مهم بخصوص جلسات
۲- ایجاد اختلالات الکترونیکی در نوع آنتن دهی مناطق مهم و حساس جهت عدم برقراری ارتباط
همچنین برای اینکه از شنود در امان بمانید می‌توانید اقدامات ذیل را نیز انجام دهید:
۱- از خرید گوشی‌های دست دوم و کارکرده اجتناب کنید.
۲- در خرید گوشی تلفن همراه دقت کرده و بعد از خرید از لحاظ حفره‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری گوشی را بررسی کنید.
۳- باتری تلفن همراه را بررسی کنید که دستگاه‌های شنود جاسازی نشده باشند.
۴- تماس‌های ورودی و خروجی در تلفن همراه خود و از طریق فهرست مکالماتی شرکت مخابراتی ارائه دهنده خدمات تلفن همراه خود را دائماً چک کنید.
