فرازهایى از توصیه‌های رهبر انقلاب به مناسبت روز دانشجو

صراط:فرازهایى از فرمایشات رهبر حکیم انقلاب به مناسبت روز دانشجو به شرح ذیل است:

دانشجو باید سیاست‏گر و داراى قدرت تحلیل سیاسى باشد، نه سیاست‏باز و سیاست‏زده‏

«دانشگاه و دانشجو باید سیاسى باشند»
بنده یک‏وقت عرض کردم دانشگاهها باید سیاسى باشند و دانشجو باید سیاسى باشد. معناى این حرف آن است که دانشجو باید قدرت تحلیل سیاسى داشته باشد تا جبهه‏بندى‏هاى دنیا را بشناسد، تا بفهمد امروز دشمن کجا است و از کجا و با چه ابزارى حمله مى‏کند. این، براى شما لازم است. اگر شما تلاش سیاسى، کار سیاسى، مطالعه و مباحثه سیاسى نداشته باشید، این توانایى را پیدا نمى‏کنید. البته توجّه داشته باشید که دشمن از همین امر استفاده نکند.(1)

پیامد فقدان درک و تحلیل سیاسى‏
دانشجویى که اصلاً نفهمد در دنیا چه مى‏گذرد، این دانشجو، دانشجوى زمان خودش نیست؛ مرد زمان خودش نیست. دانشجو باید احساس سیاسى داشته باشد، درک سیاسى داشته باشد، تحلیل سیاسى داشته باشد. بنده در قضایاى تاریخ اسلام، این مطلب را مکرّراً گفته‏ام که چیزى که امام حسن مجتبى علیه‏السّلام را شکست داد، نبودن تحلیل سیاسى در مردم بود. مردم، تحلیل سیاسى نداشتند. چیزى که فتنه خوارج را به‏وجود آورد و امیر المؤمنین علیه‏السّلام را آن‏طور زیر فشار قرار داد و قدرتمندترین آدم تاریخ را آن‏گونه مظلوم کرد، نبودن تحلیل سیاسى در مردم بود و الّا همه مردم که بى‏دین نبودند؛ تحلیل سیاسى نداشتند. یک شایعه دشمن مى‏انداخت؛ فوراً این شایعه همه جا پخش مى‏شد و همه آن‏را قبول مى‏کردند!(2)

تحرک سیاسى دانشجویان چیز مثبتى است‏
حرکت سیاسى دانشجویان و کار سیاسى در دانشگاهها چیز مثبتى است. من سالها پیش، جمله‏اى (را) گفتم که آن‏وقت، بعضى از مسؤولان هم گله‏مند شدند. آن جمله راجع به تحرک سیاسى دانشجویان در دانشگاهها بود، این لازم است، نه فقط براى این‏که دانشجو تخلیه بشود. بعضى خیال مى‏کنند که تحرک سیاسى دانشجویان در دانشگاهها، فقط فایده‏اش این است که این جوان یک خرده تخلیه بشود، نه، این جوان را ما براى فرداى اداره کشور لازم داریم. این باید سیاست را بفهمد، مغزش در زمینه سیاست، مغزِ پخته و کارآمدى باشد و الا فریبش مى‏دهند و زمینش مى‏زنند. این لازم است، منتها آنچه لازم است، قدرت تحلیل و فهم سیاسى است، آن‏چیزى که متأسفانه جریانهاى سیاسى بیرون از دانشگاه - که دائم براى پیشبرد مقاصد سیاسى خودشان به دانشگاهها دست‏اندازى کردند - مطلقا به این توجه نکردند. همان استثمارى که ما مدتهاى طولانى در زمینه اقتصاد و فرهنگ و سیاست و ... دچارش بودیم، متأسفانه جریانهاى سیاسى، به‏خصوص در این چند سال اخیر، این‏را نسبت به دانشجو در دانشگاه اعمال کردند. این، غلط است.(3)

البته سیاست‏گر و داراى تحلیل سیاسى، نه سیاست‏باز
(چیزى که) من همیشه در مواجهه با دانشجویان، روى آن تکیه مى‏کنم، «پیداکردن قدرت تحلیل مسایل و جریانهاى مهم کشور» است. سیاست در دانشگاهها - که بنده همیشه روى آن تأکید کرده‏ام - به این معنا است.
ما دو کار سیاسى داریم؛ (یکى) سیاست‏زدگى و سیاست‏بازى است. این‏را من به‏هیچ‏وجه تأیید نمى‏کنم؛ نه در دانشگاه و نه در بیرون دانشگاه، به‏خصوص در دانشگاه. یکى هم سیاستگرى است، یعنى حقیقتاً فهم و قدرت تحلیل سیاسى پیداکردن که یکى از وظایف تشکلهاى دانشجویى این است.(4)

یافتن قدرت تحلیل سیاسى‏
باید فکرى بکنید تا این جریانهاى سالم دانشجویى - چه انجمنها، چه بسیج، چه تشکلهاى گوناگون دیگرى که بحمدالله امروز تشکلهاى دانشجویى خوبى در دانشگاه هست - در کنار حرکت فکرى علمى، به سمت یافتن قدرت تحلیل سیاسى کشانده شوند. قدرت تحلیل که نبود، انسان فریب تحلیل فریبگر بیگانه را مى‏خورد. در دنیاى سیاست هیچ کسى صریحاً نمى‏آید بگوید که من مى‏خواهم به تو ظلم کنم، نه به یک ملت، نه به یک شخص، این‏طور که نمى‏گویند. مى‏آیند با «مغالطه‏هاى سیاسى» کارى مى‏کنند که بتوانند بر او تسلط پیدا کنند، درست مثل مغالطه‏هاى فلسفى، ذهن طرف را با یک چشم‏بندى علمى - در واقع یک تردستى - منحرف مى‏کنند. ما باید کارى کنیم که این جوان ما بتواند مغالطه را بشناسد، کما این‏که در فلسفه و منطق، شناخت مغالطه یکى از هنرها است. ما بتوانیم جوان خودمان را آشنا کنیم به این‏که مغالطه چیست تا بتواند مچ مغالطه‏کننده را بگیرد.(5)

تفاوت تشکل‏هاى دانشجویى با احزاب سیاسى‏
تشکل‏هاى دانشجویى - (تشکل‏هاى سیاسى اجتماعى دانشجویان) - نقش‏آفرینند، بدون تردید. منتها باید توجه داشت که تشکل دانشجویى، حزب به این اصطلاحى که امروز در دنیا هست و احزاب با آن اصطلاح شناخته مى‏شوند، نیست و با آن فرق دارد، تشکل دانشجویى با حزب فرق دارد. احزاب و سازمانهاى سیاسى در وضع رایج و متعارف عالم، تشکیلاتى هستند که براى رسیدن به قدرت به‏وجود آمده‏اند. احزاب در دنیا این‏جورند، یعنى مجموعه‏هایى تشکیل مى‏شوند براى این‏که قدرت سیاسى را در جامعه در دست بگیرند. این خاصیت حزب است. تشکل‏هاى دانشجویى مطلقا براى این به‏وجود نمى‏آیند و نمى‏خواهند قدرت را در دست بگیرند. تشکل‏هاى دانشجویى براى رسیدن به آرمانها به‏وجود مى‏آیند که فراتر از مسأله به قدرت سیاسى رسیدن و حکومت را به دست گرفتن است. این - قدرت سیاسى - برایشان مطرح نیست. البته احزاب بدشان نمى‏آید که از این مجموعه‏هاى دانشجویى براى رسیدن به قدرت استفاده کنند. به نظر ما این روا نیست و خود دانشجوها باید به این توجه داشته باشند.(6)

تحمل و مداراى سیاسى در محیط دانشگاه‏
در محیط دانشگاه، تحمل و مداراى سیاسى لازم است. تشکلهاى دانشجویى نسبت به هم مداراى سیاسى داشته باشند، تحمل سیاسى داشته باشند. درگیرکردن مجموعه‏هاى دانشجویى با هم، نقشه خطرناکى است که کشیده شده است، این نقشه را کشیده‏اند. باید مراقب باشید. مى‏خواهند تشکلهاى دانشجویى را به جان هم بیندازند. راه مواجهه‏اش هم همین است که مجموعه‏هاى دانشجویى، افراد دانشجویى و تشکلهاى دانشجویى، حالت مدارا و تحمل داشته باشند.(7)

لزوم برپایى کرسى‏هاى آزاداندیشى سیاسى‏
جنجال فکرى غیر از مباحثات صحیح است. بنده گفتم کرسى آزادفکرى را در دانشگاه‏ها به‏وجود بیاورید. شما جوانها چرا به‏وجود نیاوردید؟ شما کرسى آزادفکرى سیاسى را، کرسى آزادفکرى معرفتى را (در) همین دانشگاه تهران، همین دانشگاه شریف، همین دانشگاه امیرکبیر به‏وجود بیاورید. چند نفر دانشجو بروند، آنجا حرفشان را بزنند، حرف همدیگر را نقد کنند، با همدیگر مجادله کنند. حق، آنجا خودش را نمایان خواهد کرد.
حق این‏جورى نمایان نمى‏شود که کسى یک انتقادى را پرتاب بکند، این‏جورى که حق درست فهمیده نمى‏شود. ایجاد فضاى آشفته ذهنى با لفاظى‏ها، هیچ کمکى به پیشرفت کشور نمى‏کند.(8)
این کرسى‏هاى آزاداندیشى که ما عرض کردیم، پیشنهاد کردیم در دانشگاه‏ها و در حوزه‏ها به راه بیفتد، مى‏تواند یک جریان سیال فکرىِ بسیار با ارزشى را در جامعه به راه بیندازد.(9)
1) 10/8/1374