جزئیات برنامه دانشگاهی پزشک خانواده

در عین حال رفع موانع اجرايي جذب و نگهداشت پزشكان نیز از اولويت بيشتري نسبت به تربيت و تأمين نيرو، برخوردار است بنابراین تخصص پزشک خانواده می تواند جذابیتی ایجاد کند که پزشکان عمومی علاقمند باشند در این طرح باقی بمانند. 

افزایش تعداد کل پزشکان کشور از حدود 20 هزار نفر در سال 1360 به حدود 111 هزار نفر در سال 1391 

این در حالی است تعداد کل پزشکان در کشور از حدود 20 هزار نفر در سال 1360 به حدود 111 هزار نفر در سال 1391 رسيده است البته این تعداد از دانش آموختگان  پزشکي در بهبود شاخص‌هاي مراقبت سلامت اوليه و بهبود کيفيت و دسترسي عموم مردم به خصوص اقشار محروم به خدمات بهداشتي تاثير بسزايي داشته است اما در عین حال توزيع نامتعادل نيروي انساني و مشکلات اشتغال آنها يکي از دشواري‌هاي نظام سلامت محسوب مي‌شود.

برآورد واقعي جمعيت پزشکان عمومي کشور به راحتی امکان پذیر نیست اما بانک های اطلاعاتي مرتبط با این موضوع جمعيت فعلي پزشکان عمومي کشور با کسر جمعيت مشغول در تحصيلات تکميلي (حدود 10 هزار نفر) و جمعيت بازنشستگان و از کارافتادگان (حدود 5 هزار نفر) حداکثر معادل 55000 نفر باشد. اما ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ و ﺿﻮاﺑﻂ دوره "ﭘﻮدﻣﺎﻧﻲﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻋﺎﻟﻲﺑﻬﺪاﺷﺖﻋﻤﻮﻣﻲ MPH وﻳﮋه ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺧﺎﻧﻮاده" در اردﻳﺒﻬﺸﺖ 88 به تصویب وزارت بهداشت رسید. در این برنامه منظور از ﭘﺰﺷﻜﺎنﻋﻤﻮﻣﻲ گروهی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮآوردنﻧﻴﺎزﻫﺎيﺳﻼﻣﺖ ﻣﺮدم ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮانﭘﺰﺷﻜﺎن ﺧﺎﻧﻮاده در ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺸﻮر مشغول به کار هستند. 

این دوره به صورت پودمانی و غیرحضوری طراحی شده است و ﺣﻀﻮر ﻓﺮاﮔﻴﺮان ﺑﻪ دو ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻀﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺮاي رﻓﻊ اﺷﻜﺎل و ﺣﻀﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ. ﻃﻮل اﻳﻦ دوره آﻣﻮزﺷﻲ 2 ﺳﺎل اﺳﺖ.

برگزاری دوره های MPH در 77 داﻧﺸﮕﺎه اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ

ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ راه اﻧﺪازي دوره ﻫﺎي MPH در دﻧﻴﺎ ﻧﺸﺎن می دهد این دوره در بیشتر دانشگاه های ﻣﻌﺘﺒﺮ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﻬﺪاﺷﺖ به ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دوره آﻛﺎدمیک تخصصی اﺟﺮا می شود. در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ حدود 77 داﻧﺸﮕﺎه این دوره های MPH را ﺑﺮﮔﺰار می کنند. دوره MPH در ایران ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل 1346 در داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ و اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺗﻬﺮان ﺑﺮﮔﺰار شد و در ستاد انقلاب فرهنگی نیز در سال 63 به تصویب رسید. 

سابقه دوره MPH در ایران ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل 1346 

از سال 86 این برنامه پس از بازنگری با تغییراتی هم مواجه شد و در حال حاضر دو دانشگاه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲﺷﻬﻴﺪﺑﻬﺸﺘﻲ و علوم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ MPH غیرﭘﻮدﻣﺎنی وجود دارد و در دانشگاه علوم پزشکی تهران به صورت پودمانی برای پزشکان عمومی و تخصص پزشک خانواده اجرا می شود. 

فلسفه طراحی این دوره این بوده است که ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻌﻠﻲ، از اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﺴﻤﻲ، روﺣﻲ، ﻣﻌﻨـﻮي، اﺧﻼﻗﻲ، رواﻧـﻲ، اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ، اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ، ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﺟﺴﻤﻲ وي ﺗﺎﻛﻴﺪ دارﻧﺪ و در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه، اﻧﺴﺎنﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎدش ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. از سوی دیگر در دوره آﻣﻮزﺷﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﺧﻂ اول ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎيﺟﺎﻣﻊ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ، آﻧﻄﻮرﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ، ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ از همین رو دوره پودمانی حاضر می تواند ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت راﻫﺒﺮدي ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕﺎن را ﺑﺼﻮرت ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ.

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر اﻋﻢ از ﺷﻬﺮي و روﺳﺘﺎ و برآورد برای اﻳﺠﺎد ﭘﻮﺷﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺪﻣﺎت (ﺑﺎ ﺑﺮآورد ﻫﺮ 3000 ﻧﻔﺮ ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﺎﻧﻮاده) در گام اول باید حدود 5 هزار نفر در این حوزه توانمندی کسب کنند. 

وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻢ، ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎيﺑﺎﻟﻴﻨﻲ و آﻣﻮزشﺳﻼﻣﺖ ﺑﺮ اﺳﺎسﻧﻴﺎزﻫﺎ است. اﻳﻦ دوره آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ 37 واﺣﺪ و در ﻏﺎﻟﺐ 26 درس ارائه می شود.

ﻋﻨﺎوﻳﻦ دروس اﻋﻢ از ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﺗﺨﺼﺼﻲ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ:

ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻓﺮاﮔﻴﺮان اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎي ﻃﺒﺎﺑﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺐ ﻋﻤـﻮﻣﻲ، ﻣﺮاکز ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎﻧﻲ ﺷـﻬﺮي و ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣﺎﻧﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﺤﺪود می شود و ﻓﺮاﮔﻴﺮان ﻧﻴﺎزي به ﻛﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ. ﻓﺮاﮔﻴﺮان در اﻧﺘﻬﺎي ﻫﺮ ﭘﻮدﻣﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮل درس ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ دوره در آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ شرکت می کنند.

ﻓﺮاﮔﻴﺮان ﻣﻮظف هستند در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺗﺤﺼﻴﻞ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺮارداد میان ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺳﻼﻣﺖ وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ، به اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﻮرد ﻗﺮارداد ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ. راﻫﺒﺮي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دوره ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎيﻣﺮﺗﺒﻂ در داﻧﺸﻜﺪه ﻫﺎيﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺳﺘﺎدي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ پزﺷﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ. در دانشکده پزشکی باید گروه ﭘﺰﺷﻚﺧﺎﻧﻮاده تشکیل شود که آﻣﻮزش های ﻣﺮﺗﺒﻂ را برعهده گیرد.

حداقل های مورد نیاز برای اجرای برنامه 

رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ:
اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻣﺘﺨﺼﺺ آﻣﻮزش ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ – درﻣﺎﻧﻲ، اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻋﻔﻮﻧﻲ و ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي داﺧﻠﻲ، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺗﻐﺬﻳﻪ، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺟﺮاﺣﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻗﻠﺐ و ﻋﺮوق، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻛﻮدﻛﺎن، ﻣﺘﺨﺼﺺ زﻧﺎن، ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻃﺐ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ، رادﻳﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ و ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﺷﻌﻪ، رواﻧﭙﺰﺷﻚ، ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎري (ﺑـﺎﮔـﺮاﻳﺶ داﺧﻠـﻲ، ﺟﺮاﺣـﻲ، ﻛﻮدﻛﺎن ﻳﺎ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ) و ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ است. 

ﻛﺎرﻛﻨﺎن دوره دﻳﺪه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ :
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ، ﻛﺎرﺷﻨﺎس آﻣﻮزش، ﻣﺪﻳﺮ اﺟﺮایی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ (ﭘﺰﺷﻚ)

ﻓﻀﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز:
ﻣﻄﺐ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻬﺮي، ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣﺎﻧﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ و ﻣﺮﻛﺰ ﭘـﺎﻳﺶ آﻣـﻮزش ﭘﻮدﻣـﺎﻧﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺠﺮي

ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز :
ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﭘﺰﺷﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ ﻃﺮحﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﻜﻪ

ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز:
رﺷﺘﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﻲ، ﻋﻔﻮﻧﻲ، ﻛﻮدﻛﺎن، ﻗﻠﺐ و ﻋﺮوق، ﺟﺮاﺣﻲ، زﻧﺎن و زاﻳﻤﺎن، اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي، ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ، آﻣـﻮزش ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ﺗﻐﺬﻳﻪ، رادﻳﻮﻟﻮژي، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ خدمات بهداشتی، اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ﻃﺐ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ و ﭘﺮﺳﺘﺎري ﺑﺎ ﮔﺮایش های مختلف 

اعلام شرایط دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان مجری اولین دوره برگزاری توانمندسازی پزشکان خانواده 

ﭘﺰﺷﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ 5 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ (از ﺳﺎل 1383 ﺗﺎ 1388) در ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺸﻮر ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ می توانند در این دوره شرکت کنند. 

برنامه دستیاری پزشک خانواده در دو بخش تنظیم شده و داوطلبان به تناسب شرایط خود در یکی از دو حالت دوره مدیریت عالی و دوره دستیاری بالینی پذیرفته می شوند . دوره مدیریت عالی (MPH) پزشک خانواده به مدت 1.5 سال و به صورت پودمانی و از طریق سامانه الکترونیکی دانشکده مجازی دانشگاه به صورت مجازی مطابق با برنامه درسی دوره ارائه می شود.

دوره دستیاری بالینی به مدت 5 سال است که به صورت پودمانی و مجازی و همراه با دوره های بالینی حضوری مطابق با برنامه درسی دوره راه اندازی شده و داوطلبانی مجاز به ورود این بخش برنامه هستند که قبلا دوره MPH پزشک خانواده را گذرانده باشند.

پزشکان عمومی که حداقل 3 سال سابقه خدمت به عنوان پزشک خانواده داشتند می توانستند وارد دوره MPH شوند. پزشکان عمومی که در حال حاضر به عنوان پزشک خانواده در نظام سلامت فعلی کشور اشتغال دارند و در حال تحصیل در دوره پودمانی مدیریت عالی (MPH) پزشکی خانواده در مراکز متولی ارائه دهنده هستند بعد از پایان این دوره می توانستند برای بخش دستیاری بالینی اقدام کنند.