آیت الله آملی لاریجانی، رئیس قوه قضاییه آیین نامه اجرایی نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های انتظامی را ابلاغ کرد.
به گزارش صراط، این آیین نامه جدید که از سوی رییس قوه قضاییه ابلاغ شده است و تمامی آیین نامه‌ها، توافق نامه‌ها و دستورالعمل های مغایر را ملغی اعلام کرده، پس از آن صادر شد که چند ماه پیش ستار بهشتی، در بازداشتگاه رباط کریم متعلق به نیروی انتظامی درگذشت. هنوز علت مرگ او مشخص نشده است. اما این اتفاق حواشی بسیاری در پی داشت که یکی آنها برکناری رییس پلیس فتا تهران بزرگ بود.
چندی پیش دادستان عمومی و انقلاب تهران از ایجاد یک معاونت نظارت بر بازداشتگاه های انتظامی در دادستانی خبر داد.
به هر حال به نظر می رسد این آیین نامه جدید، برای پیشگیری از حوادث مشابه و از بین رفتن ابهامات در بازجویی ها و رسیدگی یک نهاد به پرونده متهمان در زمان بازداشت تدوین و ابلاغ شده است.
متن آیین نامه
متن کامل آیین نامه اجرایی نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های انتظامی که اداره کل روابط عمومی و تشریفات قوه قضاییه منتشر کرده است، به شرح زیر است:
در اجرای ماده (9) قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها واقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 6/11/64 مجلس شورای اسلامی و به منظور تبیین نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رعایت قوانین و مقررات و به ویژه قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 آیین نامه اجرایی نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های انتظامی به شرح ذیل مورد تصویب قرار گرفت:
ماده 1: تعاریف واژگان مذکور در این آیین نامه به شرح ذیل است:
الف ـ سازمان ـ سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور
ب ـ بازداشتگاه عمومی ـ محل نگهداری متهمانی است که با قرار کتبی مقام‌های صلاحیتدار قضایی تا اتحاذ تصمیم نهایی به آنجا معرفی می‌شوند.
ج ـ بازداشتگاه انتظامی ـ بازداشتگاهی است که در اجرای وظایف ضابطیت نیروی انتظامی برابر شرایط و مقررات این آیین نامه در اماکن در اختیار نیروی انتظامی ایجاد شده یا می شود.
د ـ تحت نظر گاه ـ مکانی است که متهمان حسب مورد به دستور مقام قضایی یا در جرایم مشهود به موجب قانون بر اساس گزارش کتبی ضابطان و مقامات ذیصلاح قانونی تا تسلیم به مقام قضایی و حداکثر تا مدت 24 ساعت در آن محل نگهداری می‌شوند.
ماده 2: ایجاد بازداشتگاه‌های انتظامی در هر استان موکول به درخواست فرماندهی انتظامی استان و تایید ضرورت آن از سوی دادستان محل و موافقت مدیرکل زندانهای استان است.
ماده 3: مدیرکل زندانهای استان پس از بازدید از محل معرفی شده در صورت وجود شرایط و معیارهای لازم برای تاسیس بازداشتگاه نسبت به صدور مجوز اقدام می کند.
تبصره: مدیرکل زندانهای استان مکلف است فهرست بازداشتگاه‌های دارای مجوز قانونی را به روسای دادگستری و دادستان‌های شهرستان‌های تابعه استان اعلام کند.
ماده 4: اداره بازداشتگاه‌های انتظامی به عهده سازمان است. پرسنل بازداشتگاه‌های مذکور توسط نیروی انتظامی تأمین و تحت امر مدیرکل زندانهای استان برابر این آیین نامه و ضوابط عمومی آیین نامه اجرایی سازمان در خصوص نحوه نگهداری متهمین انجام وظیفه می کنند.
تبصره: رئیس و جانشین بازداشتگاه انتظامی پس از معرفی از سوی فرماندهی مربوط و احراز شرایط لازم با ابلاغ مدیرکل زندان های استان منصوب خواهد شد.
ماده 5: سازمان موظف است در جهت آموزش و راهنمایی مسئولین و کارکنان بازداشتگاه‌های انتظامی اهتمام لازم به عمل آورد.
ماده 6: بازداشتگاه‌های انتظامی صرفاً محل نگهداری آن دسته از متهمینی است که بنا به دستور مقام قضایی برای انجام تحقیقات مقدماتی در اختیار ناجا قرار دارند.
تبصره: در شهرستان‌های فاقد زندان و بازداشتگاه بنا به دستور مقام قضایی معرفی و نگهداری متهمین بازداشتی درغیر از موارد مذکور نیز در بازداشتگاه انتظامی مجاز خواهد بود.
ماده 7: پذیرش متهمین در بازداشتگاه‌های انتظامی صرفاً به موجب برگ قرار کتبی رسمی با مهر و امضا مقام قضایی مربوطه که مجزا از دستور ارجاع انجام تحقیقات به ضابطین است صورت خواهد گرفت. مقامات قضایی مکلفند در معرفی متهمان به بازداشتگاه نسبت به تعیین مدت نگهداری آنان تصریح کند.
تبصره: در پایان مهلت تعیین شده رئیس بازداشتگاه موظف است مراتب را به قاضی صادر کننده قرار منعکس و در صورت عدم تمدید مهلت نسبت به انتقال متهم به زندان اقدام کند.
ماده 8: رئیس بازداشتگاه انتظامی موظف است دفعات و ساعات هر گونه ورود و خروج متهم از بازداشتگاه ، اعم از انجام تحقیقات و غیره را در دفاتر ثبت وقعات و پرونده بازداشتگاهی متهم قید کند.
ماده 9: نیروی انتظامی باید ترتیبی اتخاذ کند که بازجویی از متهمین در محل جداگانه از بازداشتگاه انتظامی انجام گیرد. انجام تحقیقات و بازجویی در محل نگهداری متهمان ممنوع است.
ماده 10: مسئولین بازداشتگاه های انتظامی موظفند آمار و فهرست اسامی متهمین وارده به بازداشتگاه را با مشخصات کامل مندرج در برگ قرار و نیز سایر اقدامات مربوط به آنان از قبیل اعزام به بیمارستان، آزادی، انتقال به زندان یا بازداشتگاه های عمومی و یا موارد مشابه را به صورت روزانه و مطابق فرم‌های ارسالی از سوی سازمان در اسرع وقت به واحد آمار و رایانه اداره کل زندانهای استان ارسال کنند.
تبصره: نیروی انتظامی با همکاری سازمان اقدامات لازم در جهت برقراری ارتباطات شبکه‌ای به صورت بر خط بین بازداشتگاه‌های انتظامی و اداره کل زندانهای استان بعمل آورند.
ماده 11: مسئولین بازداشتگاه های انتظامی موظفند هرگونه اتفاقات و حوادث داخل بازداشتگاه را بلافاصله به مدیرکل زندانهای استان اعلام دارند.
ماده 12: رئیس بازداشتگاه انتظامی موظف است هرگونه درخواست و یا تظلم خواهی متهمان را به دادستان یا قاضی رسیدگی کننده پرونده ارسال کند.
ماده 13: مدیرکل زندانهای استان، معاونین و مسئولان واحدهای حفاظت و اطلاعات ، بازرسی و قضایی اداره کل مذکور موظفند به صورت نوبه‌ای و مستمر از بازداشتگاه انتظامی بازدید به عمل آورده و درجهت حسن اداره بازداشتگاه های مزبور ، تدابیر لازم اتخاذ و در صورت مشاهده نواقص دستور مقتضی صادر کنند.
ماده 14: رئیس سازمان یا نماینده اعزامی از سوی وی، معاونین و مشاورین سازمان، مدیران کل حفاظت و اطلاعات، بازرسی و فرماندهی یگان حفاظت سازمان به منظور اطمینان از حسن جریان امور باید حسب مورد و ضرورت از بازداشتگاه های انتظامی سراسر کشور بازدید کنند.
ماده 15: نیروی انتظامی به منظور انجام مراقبت‌های الکترونیکی و پیشگیری از تخلفات و حوادث نسبت به نصب دوربین‌های مدار بسته در بازداشتگاه‌های انتظامی، اقدام خواهد کرد و با فراهم شدن ارتباطات فنی شبکه‌ای، ادارات کل زندانها نیز باید با بهره‌گیری از شبکه ارتباط گیری بر خط نسبت به اعمال نظارت های الکترونیکی در بازداشتگاه‌های مزبور اقدام کنند.
ماده 16: دادستان‌ها و قضات ناظر زندان موظفند با انجام بازدیدهای نوبه‌ای و نیز غیر مترقبه بر نحوه اداره بازداشتگاه‌های انتظامی و عملکرد ضابطین نظارت کنند
ماده 17: دادستان‌ها و رؤسای حوزه‌های قضایی بخشها یا نمایندگان انان موظفند بر تحت نظرگاه‌های کلانتری‌ها و پاسگاه‌ها و نحوه و مدت نگهداری افراد و رعایت حقوق شهروندی در این اماکن نظارت کنند.
ماده 18: این آیین‌نامه مشتمل بر 18 ماده و 5 تبصره در اجرای ماده (9) قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1364 در تاریخ 7/12/91 به تصویب رئیس قوه قضاییه رسیده و از تاریخ یاد شده لازم‌الاجرا است. همچنین تمامی آیین‌نامه‌ها، توافقنامه‌ها و دستور‌العمل‌های مغایر با این آیین‌نامه ملغی الاثر است.
به گزارش صراط، این آیین نامه جدید که از سوی رییس قوه قضاییه ابلاغ شده است و تمامی آیین نامه‌ها، توافق نامه‌ها و دستورالعمل های مغایر را ملغی اعلام کرده، پس از آن صادر شد که چند ماه پیش ستار بهشتی، در بازداشتگاه رباط کریم متعلق به نیروی انتظامی درگذشت. هنوز علت مرگ او مشخص نشده است. اما این اتفاق حواشی بسیاری در پی داشت که یکی آنها برکناری رییس پلیس فتا تهران بزرگ بود.
چندی پیش دادستان عمومی و انقلاب تهران از ایجاد یک معاونت نظارت بر بازداشتگاه های انتظامی در دادستانی خبر داد.
به هر حال به نظر می رسد این آیین نامه جدید، برای پیشگیری از حوادث مشابه و از بین رفتن ابهامات در بازجویی ها و رسیدگی یک نهاد به پرونده متهمان در زمان بازداشت تدوین و ابلاغ شده است.
متن آیین نامه
متن کامل آیین نامه اجرایی نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های انتظامی که اداره کل روابط عمومی و تشریفات قوه قضاییه منتشر کرده است، به شرح زیر است:
در اجرای ماده (9) قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها واقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 6/11/64 مجلس شورای اسلامی و به منظور تبیین نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و رعایت قوانین و مقررات و به ویژه قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/1383 آیین نامه اجرایی نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه‌های انتظامی به شرح ذیل مورد تصویب قرار گرفت:
ماده 1: تعاریف واژگان مذکور در این آیین نامه به شرح ذیل است:
الف ـ سازمان ـ سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور
ب ـ بازداشتگاه عمومی ـ محل نگهداری متهمانی است که با قرار کتبی مقام‌های صلاحیتدار قضایی تا اتحاذ تصمیم نهایی به آنجا معرفی می‌شوند.
ج ـ بازداشتگاه انتظامی ـ بازداشتگاهی است که در اجرای وظایف ضابطیت نیروی انتظامی برابر شرایط و مقررات این آیین نامه در اماکن در اختیار نیروی انتظامی ایجاد شده یا می شود.
د ـ تحت نظر گاه ـ مکانی است که متهمان حسب مورد به دستور مقام قضایی یا در جرایم مشهود به موجب قانون بر اساس گزارش کتبی ضابطان و مقامات ذیصلاح قانونی تا تسلیم به مقام قضایی و حداکثر تا مدت 24 ساعت در آن محل نگهداری می‌شوند.
ماده 2: ایجاد بازداشتگاه‌های انتظامی در هر استان موکول به درخواست فرماندهی انتظامی استان و تایید ضرورت آن از سوی دادستان محل و موافقت مدیرکل زندانهای استان است.
ماده 3: مدیرکل زندانهای استان پس از بازدید از محل معرفی شده در صورت وجود شرایط و معیارهای لازم برای تاسیس بازداشتگاه نسبت به صدور مجوز اقدام می کند.
تبصره: مدیرکل زندانهای استان مکلف است فهرست بازداشتگاه‌های دارای مجوز قانونی را به روسای دادگستری و دادستان‌های شهرستان‌های تابعه استان اعلام کند.
ماده 4: اداره بازداشتگاه‌های انتظامی به عهده سازمان است. پرسنل بازداشتگاه‌های مذکور توسط نیروی انتظامی تأمین و تحت امر مدیرکل زندانهای استان برابر این آیین نامه و ضوابط عمومی آیین نامه اجرایی سازمان در خصوص نحوه نگهداری متهمین انجام وظیفه می کنند.
تبصره: رئیس و جانشین بازداشتگاه انتظامی پس از معرفی از سوی فرماندهی مربوط و احراز شرایط لازم با ابلاغ مدیرکل زندان های استان منصوب خواهد شد.
ماده 5: سازمان موظف است در جهت آموزش و راهنمایی مسئولین و کارکنان بازداشتگاه‌های انتظامی اهتمام لازم به عمل آورد.
ماده 6: بازداشتگاه‌های انتظامی صرفاً محل نگهداری آن دسته از متهمینی است که بنا به دستور مقام قضایی برای انجام تحقیقات مقدماتی در اختیار ناجا قرار دارند.
تبصره: در شهرستان‌های فاقد زندان و بازداشتگاه بنا به دستور مقام قضایی معرفی و نگهداری متهمین بازداشتی درغیر از موارد مذکور نیز در بازداشتگاه انتظامی مجاز خواهد بود.
ماده 7: پذیرش متهمین در بازداشتگاه‌های انتظامی صرفاً به موجب برگ قرار کتبی رسمی با مهر و امضا مقام قضایی مربوطه که مجزا از دستور ارجاع انجام تحقیقات به ضابطین است صورت خواهد گرفت. مقامات قضایی مکلفند در معرفی متهمان به بازداشتگاه نسبت به تعیین مدت نگهداری آنان تصریح کند.
تبصره: در پایان مهلت تعیین شده رئیس بازداشتگاه موظف است مراتب را به قاضی صادر کننده قرار منعکس و در صورت عدم تمدید مهلت نسبت به انتقال متهم به زندان اقدام کند.
ماده 8: رئیس بازداشتگاه انتظامی موظف است دفعات و ساعات هر گونه ورود و خروج متهم از بازداشتگاه ، اعم از انجام تحقیقات و غیره را در دفاتر ثبت وقعات و پرونده بازداشتگاهی متهم قید کند.
ماده 9: نیروی انتظامی باید ترتیبی اتخاذ کند که بازجویی از متهمین در محل جداگانه از بازداشتگاه انتظامی انجام گیرد. انجام تحقیقات و بازجویی در محل نگهداری متهمان ممنوع است.
ماده 10: مسئولین بازداشتگاه های انتظامی موظفند آمار و فهرست اسامی متهمین وارده به بازداشتگاه را با مشخصات کامل مندرج در برگ قرار و نیز سایر اقدامات مربوط به آنان از قبیل اعزام به بیمارستان، آزادی، انتقال به زندان یا بازداشتگاه های عمومی و یا موارد مشابه را به صورت روزانه و مطابق فرم‌های ارسالی از سوی سازمان در اسرع وقت به واحد آمار و رایانه اداره کل زندانهای استان ارسال کنند.
تبصره: نیروی انتظامی با همکاری سازمان اقدامات لازم در جهت برقراری ارتباطات شبکه‌ای به صورت بر خط بین بازداشتگاه‌های انتظامی و اداره کل زندانهای استان بعمل آورند.
ماده 11: مسئولین بازداشتگاه های انتظامی موظفند هرگونه اتفاقات و حوادث داخل بازداشتگاه را بلافاصله به مدیرکل زندانهای استان اعلام دارند.
ماده 12: رئیس بازداشتگاه انتظامی موظف است هرگونه درخواست و یا تظلم خواهی متهمان را به دادستان یا قاضی رسیدگی کننده پرونده ارسال کند.
ماده 13: مدیرکل زندانهای استان، معاونین و مسئولان واحدهای حفاظت و اطلاعات ، بازرسی و قضایی اداره کل مذکور موظفند به صورت نوبه‌ای و مستمر از بازداشتگاه انتظامی بازدید به عمل آورده و درجهت حسن اداره بازداشتگاه های مزبور ، تدابیر لازم اتخاذ و در صورت مشاهده نواقص دستور مقتضی صادر کنند.
ماده 14: رئیس سازمان یا نماینده اعزامی از سوی وی، معاونین و مشاورین سازمان، مدیران کل حفاظت و اطلاعات، بازرسی و فرماندهی یگان حفاظت سازمان به منظور اطمینان از حسن جریان امور باید حسب مورد و ضرورت از بازداشتگاه های انتظامی سراسر کشور بازدید کنند.
ماده 15: نیروی انتظامی به منظور انجام مراقبت‌های الکترونیکی و پیشگیری از تخلفات و حوادث نسبت به نصب دوربین‌های مدار بسته در بازداشتگاه‌های انتظامی، اقدام خواهد کرد و با فراهم شدن ارتباطات فنی شبکه‌ای، ادارات کل زندانها نیز باید با بهره‌گیری از شبکه ارتباط گیری بر خط نسبت به اعمال نظارت های الکترونیکی در بازداشتگاه‌های مزبور اقدام کنند.
ماده 16: دادستان‌ها و قضات ناظر زندان موظفند با انجام بازدیدهای نوبه‌ای و نیز غیر مترقبه بر نحوه اداره بازداشتگاه‌های انتظامی و عملکرد ضابطین نظارت کنند
ماده 17: دادستان‌ها و رؤسای حوزه‌های قضایی بخشها یا نمایندگان انان موظفند بر تحت نظرگاه‌های کلانتری‌ها و پاسگاه‌ها و نحوه و مدت نگهداری افراد و رعایت حقوق شهروندی در این اماکن نظارت کنند.
ماده 18: این آیین‌نامه مشتمل بر 18 ماده و 5 تبصره در اجرای ماده (9) قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1364 در تاریخ 7/12/91 به تصویب رئیس قوه قضاییه رسیده و از تاریخ یاد شده لازم‌الاجرا است. همچنین تمامی آیین‌نامه‌ها، توافقنامه‌ها و دستور‌العمل‌های مغایر با این آیین‌نامه ملغی الاثر است.
