ر ایران «بودجه» برای خود حکایتی است، جذاب و شنیدنی. روایت این حکایت
هر ساله از نیمه آذر شروع می‌شود و‌گاه تا فروردین و اردیبهشت سال بعد هم
ادامه پیدا می‌کند. راوی آن هم دولت احمدی‌نژاد است و مخاطبش هم مجلس. تا
بوده همین بوده. اما گویا امسال قرار است حکایت دیگر شود. مجلس تصمیم خود
را گرفته است. دیگر نمی‌خواهد شنونده این حکایت تکراری و ملال انگیز باشد.
زمینه‌های آن را هم فراهم کرده‌اند. نه امسال بلکه چهار سال پیش.
به
گزارش فرارو؛ مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۸۷ با تغییر آئین نامه داخلی خود و
برای جلوگیری از تاخیر دولت در ارائه بودجه‌های سالانه دولت را مکلف کرد تا
۱۵ آذر ماه هر سال بودجه سال بعد را به مجلس ارایه کند، با این حال دولت
همواره در ارائه لایحه بودجه سنواتی به مجلس تاخیر داشته است.
در
ادامه تاخیرهای مکرر دولت محمود احمدی‌نژاد در ارایه بودجه سالانه، سال
گذشته مجلس شورای اسلامی تغییراتی در آیین نامه مجلس ایجاد کرد؛ تغییراتی
که دولت را مکلف می‌کند در صورت تاخیر در ارایه لایحه بودجه، لایحه چند
دوازدهم تقدیم مجلس کند.
آبان ماه سال ۱۳۹۰ یک
ماه مانده به موعده مقرر برای ارایه لایحه بودجه نمایندگان مجلس شورای
اسلامی با الحاق یک ماده به قانون آیین نامه، چگونگی تصویب لایحه چند
دوازدهم بودجه در صورت عدم ارایه لایحه بودجه سالانه کشور تا تاریخ تعیین
شده توسط دولت را مشخص کردند.
سال گذشته نیز به
دلیل تاخیر دولت در ارائه لایحه بودجه ۹۱ کل کشور کار بررسی این لایحه هم
چون قبل به ماههای فروردین و اردیبهشت موکول شد و مجلس برای دو ماه آغاز
سال تنخواه ۲۲ هزار میلیارد تومانی در نظر گرفت و به تصویب رساند.
بر
اساس این مصوبه به دولت اجازه داده شد در چارچوب قانون برنامه ۵ ساله پنجم
توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۹. ۱۰. ۱۵ و بودجه سال ۱۳۹۰ کل کشور در
ماههای فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۱ درآمد‌ها و سایر منابع عمومی و
اختصاصی را وصول و به خزانه واریز کند و اعتبارات هزینه‌ای (جاری) و تملک
دارایی سرمایه‌ای و مالی واختصاصی از آن محل در چارچوب احکام و جداول قانون
بودجه سال ۱۳۹۰ تا مبلغ ۲۲۰ هزار میلیارد ریال دریافت و پرداخت کند. مشروط
به اینکه هزینه‌های جاری بیش از ۱۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش نیابد.
همچنین در اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها برای سه ماهه اول سال ۱۳۹۱
معادل سه ماه پایانی سال ۱۳۹۰ عمل کند. وزارت امور اقتصاد و دارایی (خزانه
داری کل کشور) موظف شد تنخواه گردان حسابداری موضوع ماده ۲۶ قانون محاسبات
عمومی کشور را که در چارچوب ماده مذکور در سقف این ماده از محل اعتبار فوق
به دستگاههای اجرایی مربوط پرداخت می‌کند حداکثر تا پایان سال ۱۳۹۱ تسویه
کند.
بر اساس همین تغییرات و بر پایه آیین نامه
جدید به دلیل تاخیر قابل پیش بینی دولت در ارایه لایحه بودجه نمایندگان
مجلس اکنون خواستار ارایه لایحه چند دوازهم است.
از
جمله آن‌ها احمدی توکلی نماینده تهران است. او نه یکبار بلکه دوباره در
صحن علی مجلس در تذکری با استناد به ماده ۱۸۸ آئین‌نامه داخلی مجلس خطاب به
روسای مجلس که یکبار علی لاریجانی بود و بار دیگر حسن ابوترابی فرد اعلام
کرد که با توجه به گذشت زمان از ۱۵ آذرماه و عدم تقدیم لایحه بودجه سال
۹۲دولت باید لایحه بودجه چند دوازدهم را تقدیم مجلس کند. چرا که طبق
آئین‌نامه چنانچه بودجه سالانه تا تاریخ تعیین شده تقدیم پارلمان نشود،
دولت باید لایحه بودجه چند دوازدهم را به مجلس ارائه دهد. از آنجایی که از
۱۵ آذرماه گذشته و بودجه به مجلس ارائه نشده، لازم است هیئت رئیسه این تذکر
را به دولت بدهد که در هنگام تحویل بودجه سالانه، لایحه بودجه چند دوازدهم
را نیز تقدیم مجلس کند.
در جلسه علنی سوم بهمن
ماه سال جاری هم توکلی خطاب به ابوترابی نایب رئیس مجلس که ریاست جلسه را
بر عهده داشت گفته بود: شما که از مهرماه تلاش کردید که دولت سر ورقت لایحه
را بدهد و متاسفانه موفق نشدید بهتر است که ماده ۱۸۸ آیین نامه را به دولت
تذکر دهید که همراه با لایحه بودجه ۹۲ باید لایحه چند دوازدهم را هم تقدیم
مجلس کند.
او سپس ادامه بود که درباره مسایلی
که در آغاز جلسه درباره تعامل دولت و مجلس فرمودید و تاکید کردید که سعی در
تفاهم با دولت می‌شود، باید بگویم که ما هم سعی می‌کنی تا تفاهم شود ولی
تقاضا می‌کنم در جلسه‌ای که مناسب است گزارش مبسوط تری به نمایندگان بدهید
که هنوز تفاهم برقرار نشده است.
موضع گیری‌های
نمایندگان دولت از جمله سخنگوی دولت و معاون رئیس جمهور در نظارت بر قانون
اساسی مهری تاییدی بر عدم تفاهمی مورد اشاره احمد توکلی زد.
غلامحسین
الهام، سخنگوی دولت چندی پیش گفته بود ان شاء الله امسال لایحه بودجه کامل
می‌شود و به مجلس ارائه می‌شود و نیازی به چند دوازدهم نیست و بودجه به
موقع ارائه خواهد شد.
محمدرضا میرتاج الدینی،
معاون رئیس جمهور در نظارت بر قانون اساسی هم امروز با اشاره به در نظر
گرفتن اقدامات ویژه دولت در بودجه سال آینده گفت: دولت بنایی بر ارائه
بودجه چند دوازدهم به مجلس ندارد.
با این حال
نظر نمایندگان مجلس چیز دیگری است. محمدرضا باهنر نایب رئیس دوم مجلس معتقد
است دولت در ارائه بودجه ۹۲ به مجلس تأخیر داشته است و متأسفانه در این
زمینه تخلف قانونی انجام شده است، اما نباید این تخلف دیگر استمرار داشته
باشد. به گفته وی طبق قانون، دولت باید در هنگام تقدیم لایحه بودجه ۱۳۹۲ کل
کشور، لایحه بودجه چند دوازدهم را نیز تسلیم خانه ملت کند.
علی
لاریجانی رییس مجلس هم در باره تاخیرهای دولت در ارایه بودجه معتقد است
که بودجه از آن چیزهایی نیست کە مستقلا مجلس بتواند تصمیم‌گیری کند و طبق
قانون اساسی، دولت باید لایحه دهد. اگر می‌توانستیم راسا تصمیم‌گیری کنیم
بە صورت طرح بررسی می‌شد اما برای بودجه این امکان وجود ندارد. به گفته وی
«تاخیر در ارائه بودجه، احتمال بودجه چند دوازدهم را بسیار می‌کند.»
پیمانه
دولت که پر شده است. دولت تا کنون دو ماه و یک روز در ارایه بودجه تاخیر
کرده است که بر اساس آیین نامه جدید مجلس مکلف است که بودجه چند دوازدهم
ارایه کند؛ هر چند این نوع بودجه ضررهای برای خود دارد.
در همین حال علی لاریجانی می‌گوید: «این بە نفع کشور نیست؛ زیرا کشور در ماههای اول با برنامه روشنی از نظر بودجه جلو نمی‌رود.»
غلامرضا
کاتب، سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز با بیان اینکه اگر دولت
همانند گذشته لایحه بودجه را با تاخیر به مجلس ارائه کند، مجبور می‌شویم یک
دوازدهم و دو دوازدهم بودجه سال را به صورت علی الحساب ابلاغ کنیم تاکید
می‌کنید: «این امر موجب بی‌انضباطی نظام مالی کشور خواهد شد.»
این
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است دستگاههای نظارتی هم به دلیل
اینکه نمی‌دانند بودجه از چه زمانی به دستگاههای اجرایی ابلاغ می‌شود،
نمی‌توانند وظیفه نظارتی خود را به خوبی انجام دهند، ضمن اینکه گزارش تفریغ
بودجه هم با تاخیر از سوی دیوان محاسبات کشور به مجلس ارائه می‌شود که این
مسئله مشکلاتی را برای سیستم مالی کشور ایجاد می‌کند.
با
این حال ابراهیم نکو عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با فرارو با بیان
اینکه لایحه بودجه چند دوازهم اساسا به صلاح نیست می‌گوید با توجه به شرایط
اقتصادی که هم بر کشور حاکم است و هم بر جهان چاره‌ای نیست که مجلس کمی
صبر کند تا دولت لایحه بودجه کامل را ارایه کند.
به
گفته وی با توجه به اینکه مهم‌ترین منبع درآمدی بودجه با مشکل روبرو شده
است و دولت به فکر منابع تازه است باید به دولت فرصت داد تا با کار
کار‌شناسی دقیق این منابع را کشف و روی آن برنامه ریزی کند.
این
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است که ارایه بودجه چند دوازدهم هم وقت
دولت را می‌گیرد و هم وقت مجلس در ضمن این نوع بودجه با خود بی‌انضباطی
مالی به همراه دارد. از این رو بهتر است که مجلس منتظر بماند که دولت حتی
با تاخیر بودجه کامل ارایه کند.
از این روی با
توجه به تبعاتی که بودجه چند دوازدهم به دنبال دارد به نظر می‌رسد که مجلس
در دو راهی سختی قرار گرفته است؛ دو راهی کنار آمدن با تبعات بودجه چند
دوازهم یا نادیده گرفتن قانون.
