خدانگهدار «مهر ماندگار»!

«جریده صراط» - براساس نص صریح اصل 114 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ «رئیس‏ جمهور برای‏ مدت‏ چهار سال‏ با رأی‏ مستقیم‏ مردم‏ انتخاب‏ می‏ شود و گزینش‏ مجدد او به‏ صورت‏ متوالی،‏ تنها برای‏ یک‏ دوره‏ بلامانع است‏.»
فلذا با توجه به محدودیت و پایان پذیری مدت زمان ریاست بر قوه مجریه، هر یک از دولت ها، تمام مساعی و ظرفیت های خویش را بکار می بندند تا مگر طرح یا پروژه ای ماندگار را بعنوان یادگاری برای آیندگان، از خود بر جای بگذارند.
پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران ثبات در کشور، به صرافت افتادن دولتمردان برای درانداختن طرحی نو و جاودان نمودن نامشان در تاریخ ایران، بیش از پیش شدت می یافت.


از همین رو یکی تمرکزش را بر «سازندگی و احداث انواع و اقسام سدها و تکنوکراتیزه کردن کشور» گذاشت و دیگری توانش را صرف «گفتگوی تمدن ها و تعلیق غنی سازی و دوستیابی از چشم سفیدها» نمود!
دولت مهرورزی نیز از قافله دُول سازندگی و اصلاحات عقب نماند و با تأسی از بخش نخست نامش و افزودن واژه ماندگار بدان، طرح «مهر ماندگار» را کلید زد!
بر طبق ادعای ارگان مطبوعاتی دولت خدمتگزار، "«مهر ماندگار» نام طرحی است که دولت دهم در دیماه سال گذشته در ابتکاری تازه به تصویب رساند. براساس این طرح تمام طرح های عمرانی تأثیر گذار در کشور، شناسایی شده و با تزریق جهشی اعتبار تا پیش از پایان فعالیت دولت دهم به بهره برداری می رسد."

بر همین اساس روزنامه ایران در گزارشی تبلیغاتی از طرح مهر ماندگار به تاریخ 30 مهرماه سال جاری، اینگونه ادامه می دهد: "پس از تصمیم دولت برای اجرای طرح مهر ماندگار، هر استان و وزارتخانه ای با احصای پروژه های در دست اجرای خود، فهرست پروژه های پیشنهادی خود را برای هیئت دولت ارسال کردند و پس از بررسی مجدد پروژه ها در هیئت دولت فهرست نهایی طرح های مهر ماندگار شامل 905 طرح اعلام شد که پروژه های ریلی، آزادراه، سد، نیروگاه، شبکه آبیاری و آبرسانی، بیمارستان، فاز 110 پارس جنوبی، 9 پالایشگاه، 18 پتروشیمی و 30 ورزشگاه را در بر می گیرد."

از جمله نکات جالب توجه و قابل تأمل در این گزارش، اذعان علی اکبر محرابیان، دستیار ویژه رئیس جمهور، نسبت به تخصیص اعتبار 168 هزار میلیارد تومانی، جهت تکمیل پروژه های زیر مجموعه طرح مهر ماندگار بشمار می رود!
این درحالیست که چندی قبل، انتشار گزارشی مبنی بر تخصیص بودجه ای قریب به 170 هزار میلیارد تومان برای پروژه های نیمه تمام دولت در سال پایانی فعالیتش، موجبات آزردگی خاطر اعوان و انصار دولت خدمتگزار را فراهم آورده بود!
فارغ از واکاوی آمار و ارقام و تشکیک در میزان واقعی تخصیص اعتبارات؛ در میان طرح های بر زمین مانده، پروژه هایی خاک خورده به چشم می خورند که تکمیل و افتتاح آنها نه تنها به غروب آفتاب لب بام دولت دهم قد نمی دهند، بلکه میزان پیشرفتشان آنقدر ناچیز است که تا هفت دولت آتی نیز، قادر به بهره برداری از آنها نخواهند بود!

***

در این میان کم نیستند طرح ها و پروژه هایی که کلنگشان مدتهاست به زمین خورده، اما گویی دولت عدالت محور قصد و رغبتی به مفتوح نمودن آنها ندارد!
در این شماره از جریده برآنیم تا برخی از پروژه ها و طرح های ناتمام و در عین حال اولویت دار را مورد بررسی قرار دهیم؛

- «آزادراه تهران / شمال»
روند اجرایی ساخت این آزادراه از سال 1375 آغاز شد و به قطع و یقین نمی توان پایانی مقرر را برای آن متصور بود!
این در حالیست که از سال 1381، تمام مسئولیت های احداث این آزادراه به دولت اصلاحات و بعدها دولت مهرورزی محول شده است.


چندی پیش بود که احمد صادقی، مدیرعامل شرکت دولتی ساخت و توسعه زیربناهای حمل ‌و نقل، از بهره برداری کامل پروژه آزادراه تهران - شمال تا مدت زمان پایان فعالیت دولت دهم (شهریور 92) خبر داده بود.
نامبرده در 4 مرداد 90، در گفتگو با اصحاب رسانه اظهار داشت: "منطقه چهار [پروژه] تا پایان سال‌جاری افتتاح می‌شود و برای اتمام عملیات منطقه یک تا سال 91 برنامه‌ریزی شده است. همچنین با توجه به آغاز فعالیت کنسرسیوم ایرانی و تعهد آنها به تکمیل مناطق دو و سه تا 2سال آینده، می‌توان گفت که این آزادراه تا پایان دولت دهم به ‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت."
5 سال پیشتر از این تاریخ یعنی در 5 مرداد 1385، محمد رضا منتظري، مجری وقت ساخت و توسعه آزادراه های وزارت راه و ترابری، پیرامون زمانبندی اتمام پروژه مذکور اذعان داشت: "تلاش ما بر اين است كه طي مذاكراتي كه ما با چينی ها انجام مي‌دهيم قرار داد ساخت آزاد‌راه را با آنها منعقد نماييم و زمينه تكميل پروژه آزاد راه تهران - شمال طي سه سال آينده را فراهم كنيم."
با وجود وعده و وعید های فوق، پیش بینی های کارشناسان خبره در حوزه عمران و راهسازی حاکی از آن است که با توجه روند کند ساخت و ساز، بهره برداری از پروژه آزادراه تهران - شمال، تا یک دهه آینده نیز میسر نخواهد بود!

- «مصلی تهران»
قریب به 30 سال است که از روند ساخت پروژه «مصلی تهران» می گذرد، اما با توجه به شرایط موجود، بعید به نظر می رسد که این طرح تا سده های آتی نیز به بهره برداری برسد!
بر طبق اسناد موجود و موثق، تمامی مسئولیت های این پروژه از سال 1385 تاکنون، به وزارت مسکن و شهرسازی سابق واگذار گردیده است؛ فلذا مسئولیت ساخت، تکمیل و بهره برداری از این سازه، بر گردن وزارت راه و شهرسازی فعلی سنگینی می کند.


در همین راستا معاون وزير مسکن و شهرسازي در سال 88 در گفتگويي اعلام کرده بود که در دولت دهم و با تغيير ديدگاه‌ مسئولان مشکلات اين طرح تا حدي مرتفع مي شود و تا نيمه اول سال 91 فاز اول مصلي بزرگ امام خميني (ره) تهران و بقيه اين طرح بزرگ تا پايان کار دولت به اتمام مي رسد.
در همین ارتباط، محمد جعفري عليزاده گفته بود: "فاز اول اين پروژه در انتهاي سال 88 تنها 16 درصد پيشرفت فيزيکي داشت در حالي که در آن زمان بالغ بر يک هزار و 400 نفر فقط فعاليت‌ شان را بر روي تکميل هرچه سريع‌ تر اين طرح متمرکز کرده‌ بودند."
نکته جالب توجه در رابطه با پروژه مصلی تهران این است که علیرغم نیمه کاره بودن روند ساخت این طرح، سایت اینترنتی مصلی تهران، چند سالی است که فعالیتش را پیش از افتتاح آن، آغاز کرده است که این امر در نوع خود از نوادر محسوب می شود!
مع الأسف گویی با تغییر وزیر و ادغام وزراتخانه های راه و مسکن در یکدیگر و به طبع آن جایگزینی معاونین و دستاندرکاران وزارتخانه، قول های مسبوق، پیرامون تکمیل مصلی تهران تا پایان کار دولت دهم نیز همچون گذشته به فراموشی سپرده شد!

- «ورزشگاه نقش جهان اصفهان»
سال 1374 بود که مراحل عملیاتی ساخت ورزشگاه 75 هزار نفری نقش جهان اصفهان آغاز گردید.
فاز اول این مجموعه ورزشی در حالی در سال 1381 افتتاح شد که تنها زمین چمن و طبقه اول تماشاگران استادیوم آن مورد استفاده قرار می گرفت.
با آغاز بکار روند اجرایی و عملیات ساخت و ساز فاز دوم این ورزشگاه در سال 1386، استادیوم ورزشگاه نقش جهان نیز به دلیل تکمیل طبقه دوم تماشاگران، تا اطلاع ثانوی از سرویس دهی خارج شد.


براساس زمانبدی انجام شده، مقرر بود که فاز دوم این ورزشگاه پس از تکمیل و بهسازی در سال 1387 آماده بهره برداری کامل قرار گیرد.
پس از آن بود که مدیرعامل وقت تربیت بدنی اصفهان در اسفند 1387، با اشاره به تأخیر یکساله اتمام روند ساخت و ساز ورزشگاه نقش جهان اصفهان، اظهار داشت: "فاز دوم پروژه ورزشگاه نقش ‌‏جهان اصفهان كه در سال 86 اجرا شده بود، تا 53 و نيم درصد پيشرفت فيزيكي روبرو شده و تا پايان مردادماه سال 88 به بهره ‌‏برداري خواهد رسيد."
حال با گذشت تقریبی 4 سال از آن زمان، هنوز چشم انداز مشخصی برای اتمام این پروژه ورزشی، قابل تصور نیست!
این در حالیست که پس از بازدید ماه گذشته محمود احمدی نژاد از مراحل پیشروی و تکمیل فاز دوم ورزشگاه نقش جهان، مسئولین امر با قاطعیت تمام، سخن از افتتاح این پروژه همزمان با ایام الله دهه فجر سال جاری به میان آوردند.
جالبتر آنکه پس از اعلام زمان قطعی بهره برداری از ورزشگاه نقش جهان در بهمن ماه 1391، علي تركاشوند مديرعامل شركت توسعه و نگهداري اماكن ورزشي كشور، طی مصاحبه ای در هفته گذشته، از تعويق اين مهم به خردادماه 1392 خبر داد و افزود: "قرار بود اين پروژه بهمن ماه امسال افتتاح و مورد بهره برداري قرار گيرد كه به دليل نبود اعتبار به خرداد 92 موكول شد و براي آن ده ميليارد تومان اختصاص داده شده است."!

- «خط آهن سریع السیر تهران / مشهد»
طرح اولیه و مطالعات تخصصی پروژه از سال 1382 آغاز و مقرر شد که این طرح به صورت استفاده از قطارهای برقی تندرو اجرایی گردد.
در سال ۸۸ راه اندازي قطار سريع السير تهران - مشهد در دستور کار دولت قرار گرفت و اين قرارداد با بخش خصوصي بسته شد. این درحالیست که با وجود انعقاد قرارداد مذکور فی ما بین استاندار وقت خراسان رضوی و رئیس کنسرسیوم سرمایه گذار آلمانی، این پروژه ریلی تاکنون عملیاتی نشده است!


در همین ارتباط یک مقام مطلع اظهار مي دارد: "اين قرارداد با آن که ۷۰ درصد از برنامه فاز يک آن را انجام داده بوديم تاکنون معلق مانده و در حالي که بيش از ۴ ميليون يورو هزينه شده بود به هيچ نتيجه اي نرسيديم!"
پس از آن بود که در آبان ماه سال جاری، کامران کفايتي مدير پروژه مديريت طرح قطارهاي سريع السير تهران - مشهد، با وجود صرف هزینه های گزاف طی قرارداد قبلی، از روند اجرایی شدن پروژه ای جدید خبر داد!
وی در خصوص به فرجام نرسیدن پروژه قبلی اظهار می دارد: "پروژه فعلي از خارج کشور تامين سرمايه مي شود و دولت تامين کننده سرمايه نيست و نيز بخش خصوصي داخلي عهده دار اين پروژه است، در حالي که در پروژه قبلي دولت نتوانست اعتبار آن را متقبل شود از اين رو بخش خصوصي وارد عمل شد."!
این در حالیست که علی نیکزاد، وزیر راه و شهرسازی، هفته گذشته با اشاره به اجرایی شدن طرح جدید، بهره برداری از خط آهن سریع السیر تهران - مشهد را به 1396 موکول کرد!

***

با توجه به آنچه از نظر گذشت، اهتمام دولت خدمتگزار به جهت تکمیل و آماده سازی پروژه های ناتمام تا پایان عمر دولت لایتناهی(!) هرچند قابل تقدیر و ستایش است، اما می باید در این زمینه نیز ابتداً طرح های مهم و اولویت دار را مدنظر قرار داد و سپس به سراغ 905 طرح مهر ماندگار رفت!

در همین زمینه مروری بر منویات گهربار رهبری معظم انقلاب پیرامون پروژه های ناتمام نیز راهگشا خواهد بود.
ایشان در همین زمینه فرمودند: "در سال آخر خدمت دولت، امکانات و انرژی موجود، منطقاً باید صرف پروژه های نیمه تمام شود."
فلذا شایسته بود که علاوه بر 905 طرح ناتمام مهر ماندگار، اندکی از ظرفیت های بی پایان دولتش، بر تکمیل و احداث پروژه هایی چون «بزرگراه تهران - شمال»، «مصلی تهران»، «ورزشگاه نقش جهان اصفهان»، «راه آهن سریع السیر تهران - مشهد» و سایر طرح های بر جای مانده از دولت های نهم و دهم مصروف می شد تا علاوه بر "مهر ماندگار"، "نامی ماندگار" از دولت خدمتگزار در خاطرات و اذهان ملت به یادگار بماند!