به گزارش صراط به نقل از فارس، پخش دو قسمت از جوکر بانوان و خرق عادت در حوزه ساخت آثار طنز با محوریت حضور صرف بازیگران زن، کافی بود که موجی از اظهارنظر‌های موافق و مخالف درباره این برنامه در رسانه‌های رسمی، شبکه‌های اجتماعی و متن جامعه به راه بیفتد. در مقابل ذوق‌زدگی و رضایت طیفی که این تابوشکنی را قدمی در جهت دیده شدن بانوان، کاهش محدودیت‌های آن‌ها و رفع تبعیض میان مردان و زنان می‌بینند، طیف دیگری معتقدند چنین برنامه‌ای، دون شأن زن ایرانی است و می‌تواند قدم اول در مسیر به ابتذال کشاندن جایگاه بانوان در حوزه هنر و تغییر نگاه و سلیقه مخاطب آثار هنری باشد.در میانه این بحث داغ در فضای حقیقی و مجازی، ما هم سراغی گرفتیم از «محمدرضا عباسیان»، کارشناس و پژوهشگر سینما اما گفت‌و‌گوی ما به جای بررسی نقاط ضعف و قوت برنامه جوکر بانوان، به سمت آسیب‌شناسی شبکه نمایش خانگی و بررسی اتفاقات عجیبی کشیده شده که در این بستر در جریان است چراکه عباسیان معتقد است در وضعیت اسفناک محصولات نمایش خانگی، موضوع جوکر بانوان اصلاً به چشم نمی‌آید...
جوکر بانوان در آشفته‌بازار نمایش خانگی، گم است*برنامه جوکر بانوان، اتفاق کم‌سابقه‌ای در فضای هنری ایران است که در نگاه گروهی، از آن به نوآوری و تابوشکنی شجاعانه تعبیر می‌شود و از نگاه گروهی دیگر، تلاشی در جهت قبح‌زدایی از رفتار‌های مخالف شأن و مقام زن در جامعه اسلامی و باحیای ایران به حساب می‌آید.طرفداران جوکر بانوان معتقدند این برنامه، فرصت حضور مستقل و مساوی با آقایان در حوزه ساخت ریالیتی شو‌ها، آن هم در حوزه طنز را برای خانم‌ها فراهم کرده، پس اتفاق مهمی در زمینه اثبات توانمندی‌های بانوان است. در مقابل، منتقدان می‌گویند حضور بانوان در برنامه‌ای که مبتنی بر درآوردن ادا و شکلک و حرکات و رفتار‌های نامتعارف است، سنخیتی با ارزش‌های فرهنگی و مذهبی جامعه ایرانی ندارد و چنین برنامه‌هایی به تدریج می‌تواند به تغییر الگوی زندگی دختران و زنان جامعه منجر شود. شما جوکر بانوان را چطور دیده‌اید؟*(«محمدرضا عباسیان»، کارشناس و پژوهشگر سینما)
- برخلاف شما و دو طیف مخاطبانی که به آن‌ها اشاره کردید، من از زاویه‌ای دیگر به ماجرا نگاه می‌کنم. به اعتقاد من، وضعیت اسفناک و فاجعه‌باری که امروز پلتفرم‌های نمایش خانگی برای مخاطب و برای جامعه ایرانی به وجود آورده‌اند، به قدری افتضاح است که اصلاً موضوع جوکر بانوان در آن، گم است! اما مثل قورباغه‌ای که در ظرف آبی افتاده و حرارت زیر آن به تدریج در حال زیاد شدن است، در این شرایط داریم آرام‌آرام می‌پزیم و مسؤولان فرهنگی کشور و کارشناسان حوزه فرهنگ اصلاً متوجه نیستند که چه بلایی دارد سرمان می‌آید...
پلتفرم‌های نمایش خانگی، سنگر تهاجم فرهنگی!*لطفاً بیشتر توضیح دهید. شبکه نمایش خانگی چطور دارد به جامعه و مخاطب ایرانی لطمه می‌زند؟- یک وقت است که دشمن با یک موشک، آقای هنیه را در کشور ما شهید می-کند. همه از این اتفاق، مطلع می‌شوند و منتظر پاسخگویی هستند. اما تهاجم فرهنگی - که دیگر این کلمه لقلقه زبان شده و اصلاً توجهی به آن نمی‌شود – دارد پدر جامعه و خانواده ایرانی را در می‌آورد و سنگر و سربازان اصلی آن هم در داخل کشور، امروز پلتفرم‌های نمایش خانگی هستند، اما کسی حواسش نیست و نسبت به آن واکنش نشان نمی‌دهد.
بانی این وضعیت هم، فقط پلتفرم‌های بخش خصوصی نیستند بلکه پلتفرم‌هایی هم که کاملاً وابسته به حاکمیت هستند، در این شرایط نابسامان نقش دارند. برنامه‌هایی مثل اسکار و جوکر، با پول نهادهای حاکمیتی ساخته می‌شود. تمام این محتوا‌های مبتذل در پلتفرم‌هایی دارد منتشر می‌شود که متعلق به حاکمیت است و سودش در جیب نهادهای رسمی می‌رود! اما شاهد سکوت مطلق و عجیبی در این زمینه هستیم. شما ببینید از جوکر بسیار مبتذل‌تر و سخیف‌تر، برنامه اسکار بود؛ پر از شوخی‌های جنسی که از زبان بازیگران ایرانی ازجمله بانوان بازیگر بیان می‌شد.
تبلیغ آزادانه همجنس‌گرایی، مشروب‌خواری و مسیحیت در شبکه نمایش خانگیماجرا البته به شوخی‌های غیراخلاقی، محدود نمی‌شود. از محل عرضه محتوای خارجی در پلتفرم‌های نمایش خانگی، دارد تبلیغ همجنس‌گرایی صورت می‌گیرد و هیچ‌کس توجه نمی‌کند. تبلیغ مشروب‌خواری، تبلیغ مسیحیت، ترویج ارزش‌های ایالات متحده آمریکا، عادی‌سازی تجاوز‌های ارتش آمریکا و صد‌ها قبح‌زدایی کلیدی دیگر دارد در این پلتفرم‌ها از طریق عرضه محتوای خارجی صورت می‌گیرد و هیچ توجهی به آن نمی‌شود. هیچ ممیزی وجود ندارد؛ نه ساترا دخالتی در این فرآیند دارد و نه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.این‌ها موضوعات بسیار مهمی است که کاملاً فراموش شده و در این میان، چیزی که توجه رسانه‌های ما را جلب کرده، جوکر بانوان است. به اعتقاد من، هرکس دغدغه فرهنگ این مملکت را دارد، بر او واجب است به مجموعه آسیب‌هایی بپردازد که مثل سمی که غذا را آلوده می‌کند، توسط شبکه نمایش خانگی دارد روی روح و روان مردم جامعه ما اثر می‌گذارد.
اتفاقی مثل جوکر۲ در هر حوزه‌ای، به برکناری رئیس حوزه منجر می‌شود*بنابراین از نگاه شما، جوکر بانوان یک برنامه قابل قبول در حوزه تولیدات سرگرمی‌محور و طنز به حساب می‌آید؟- ببینید، جوکر فصل ۲ آقایان به شکل باورنکردنی مبتذل و مستهجن بود. از کارگردان و میزبان این برنامه با آن سابقه‌ای که در تلویزیون داشته و از بسیاری از بازیگرانی که در این مجموعه بازی کردند، اصلاً قابل قبول نیست که این حجم از شوخی‌های جنسی را به‌راحتی در یک برنامه رسمی ارائه بدهند و بعد، این شوخی‌ها در محصول نهایی گنجانده شود و این پلتفرم با بی‌مسؤولیتی کامل، آن را عرضه کند. از آن طرف هم، ساترا هیچ اقدامی نکند و رئیس ساترا بگوید که من با خانواده‌ام به تماشای این برنامه نمی‌نشینم و به کسی هم توصیه نمی‌کنم! ...
یعنی یک زنجیره از رفتار‌های عجیب درباره این برنامه صورت گرفته. باید بگویم این دیگر، انفعال نیست بلکه یک زنجیره خرابکاری است که اگر در یک بیمارستان چنین اتفاقی بیفتد، حتماً رئیس بیمارستان را برکنار می‌کنند. اگر در یک پاسگاه انتظامی چنین اتفاقی بیفتد، حتماً عکس‌العمل خواهد داشت. اما یک نمونه از مظلومیت حوزه فرهنگ همین است که چنین خطا‌هایی دارد در آن صورت می‌گیرد و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد. در این شرایط بغرنج، جوکر بانوان که منتشر شد، گفتیم: الحمدلله، خدا را شکر!
چنان ما را به مرگ گرفته‌اند که به تب راضی شده‌ایم...*چطور؟!- چون دیدیم از آن شوخی‌های جنسی در جوکر۲ آقایان و اسکار، خبری نیست. ببینید چطور ما را به مرگ گرفته‌اند که به تب راضی شده‌ایم! این واقعیت تلخی است که می‌گوییم خب، الحمدلله که شرکت‌کنندگان در برنامه جوکر بانوان، آن شوخی‌های جنسی را انجام ندادند. البته از ناهنجاری‌هایی که در این قبیل برنامه‌ها وجود دارد، نباید چشم‌پوشی کرد؛ مثل پوشش نامتعارف خانم‌ها و بعضی رفتار‌ها و حرکات. نوع پوشش‌هایی که الان در سریال‌های نمایش خانگی باب شده، کاملاً خارج از عرف است اما دارد مرسوم و عادی می‌شود.
به طور کلی، امروز وضعیت محصولات ایرانی از این جهات، در شبکه نمایش خانگی به مراتب خراب‌تر از سینماست که همیشه از آن می‌نالیدیم اما همانطور که گفتم، چنان ما را به مرگ گرفته‌اند که به تب راضی شده‌ایم. اوضاع اسکار و جوکر۲ آقایان چنان خراب بود که الان ما به وضعیت جوکر بانوان راضی هستیم. با تمام این اوصاف، به اعتقاد من، دعوای اصلی ما باید به افراد دیگری باشد...
پلتفرم‌های وابسته به حاکمیت در کدام زمین بازی می‌کنند؟*با چه کسانی؟ مسؤولیت وضعیت نابسامان شبکه نمایش خانگی و تهاجم فرهنگی مشهود در آن، بر عهده چه کسی است؟- ما از نمایندگان محترم مجلس و اعضای کمیسیون فرهنگی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، بازرسی کل کشور، دادستانی کشور و هر نهاد نظارتی دیگری که در این حوزه مسؤولیت دارد، باید درباره ترویج فساد و بی‌بند و باری توسط پلتفرم‌ها و بخصوص پلتفرم‌هایی که وابسته به حاکمیت هستند، سؤال و مطالبه کنیم. من روی این موضوع، تأکید دارم. این یک واقعیت تلخ است که پلتفرمی که متعلق به حاکمیت است، تبدیل شده به مرکز عرضه و ترویج فساد، همجنس‌بازی، مشروب‌خواری و پوشش بسیار نامناسب بانوان.
کسی حواسش به ترویج کلمات رکیک انگلیسی در محصولات نمایش خانگی نیست؟اتفاق ناگوار دیگر، ترویج کلمات رکیک انگلیسی در این پلتفرم‌ها از محل بارگذاری فیلم‌ها و سریال‌های خارجی بدون دوبله است. اما متأسفانه هیچ‌کس هیچ توجهی نمی‌کند. در‌حالی‌که الان نماینده مجلس ما، ساترا، ارشاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی باید پاسخگو باشند. ببینید، وقتی مسؤولان در جلسات و برنامه‌های رسمی به جای واژگان فارسی از کلمات انگلیسی استفاده می‌کنند، خبرنگار سیما می‌رود از آن‌ها سؤال و بازخواست می‌کند اما برای هیچ‌کس مهم نیست تمام سریال‌هایی که در شبکه نمایش خانگی دارد به زبان انگلیسی پخش می‌شود، فقط از منظر زبان، پر است از کلمات رکیک.همین دیروز سریالی را در یکی از پلتفرم‌ها تماشا می‌کردم که فقط در یک قسمتش شاید ۳۰۰ بار یک کلمه ناسزای رکیک تکرار شد! این فضا آنقدر ناخوشایند بود که صدای اعتراض فرزندانم بلند شد. گفتم: این، سریال پلتفرم رسمی است! یعنی وضعیت فیلم و سریال‌های خارجی شبکه نمایش خانگی طوری است که من خجالت می‌کشم همراه بچه ۲۵ ساله‌ام آن‌ها را تماشا کنم...
تمسخرِ بی‌قانونی در حوزه فرهنگ و هنر*آقای عباسیان! چطور می‌توان از نهادی مثل ساترا انتظار پاسخگویی داشت؟ به نظرتان این تمسخر مخاطب نیست که ساترا در پاسخ انتقادات به جوکر۲ آقایان، درحالی که انتشار این فصل به پایان رسیده، اعلام کند: «برخی بخش‌های منتشر شده در برنامه جوکر۲ که بر خلاف فرهنگ اسلامی ایرانی و منافی عفت و حیای عمومی است، مورد تأیید ساترا نیست. بر همین اساس مجوز انتشار برای برنامه جوکر۲ صادر نشده است و به تیم تولید‌کننده ابلاغ شده است که باید محتوا را اصلاح کنند و در صورت ادامه این روند برای ادامه تولید این سریال مجوز صادر نخواهد شد»؟
- این اظهارنظر، تمسخر مخاطب نیست بلکه تمسخر بی‌قاعدگی در حوزه فرهنگ و هنر کشور است. چطور می‌شود یک محصول هنری در پلتفرم رسمی منتشر شود و بعد اعلام کنند مجوز نداشته؟! چطورش را می‌دانم. به دلیل اینکه قانون وجود ندارد. اما اینجا قوه قضاییه باید پاسخ بدهد. دادسرای امنیت اخلاقی باید پاسخ بدهد. شما ببینید چقدر مشروب‌خواری در سریال‌های ایرانی و خارجی شبکه خانگی دارد عادی انگاری می‌شود. بعد، ما می‌رویم در خیابان به چیز‌های عادی گیر می‌دهیم. دادسرای امنیت اخلاقی و پلیس امنیت اخلاقی باید برود با عوامل این اتفاقات در حوزه فرهنگ و هنر برخورد کند.ساترا هم در کم‌کاری، تنها نیست. در حوزه سینما که مسؤولیت نظارت بر فیلم‌ها بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است هم، وضعیت خوبی نداریم. حتی در سه سال گذشته، دولت آقای رئیسی هم هیچ کاری در این زمینه نکرد.
از آیین‌نامه پلتفرم‌های نمایش خانگی چه خبر؟!این کوتاهی و ترک فعل، دامنه گسترده‌ای دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی، از یک سال قبل قرار است آیین‌نامه‌ای برای اداره پلتفرم‌ها تنظیم کند اما هنوز این کار را انجام داده. یک نفر از او سؤال نمی‌کند چه کردی؟ این حجم از سم دارد وارد زندگی مردم می‌شود، اما رسانه‌ها و خبرگزاری‌های ما سکوت کرده‌اند. متأسفانه غالب همکاران ما در حوزه رسانه، به روابط عمومی این پلتفرم‌ها تبدیل شده‌اند که فقط سفارش بگیرند و محصولات آن‌ها را تبلیغ کنند. واقعیت این است که هیچ دغدغه‌ای وجود ندارد؛ نه در کمیسیون فرهنگی مجلس، نه در شورای عالی انقلاب فرهنگی، نه در صدا و سیما...
جوکر بانوان، خیلی عقب‌تر از اصل بحران استبنابراین، جوکر بانوان، خیلی عقب‌تر از نقد قرار دارد. خیلی عقب‌تر از اصل بحران موجود در شبکه نمایش خانگی است. شما ببینید امروز اگر یک پلتفرم، یک محصول تصویری را بدون پروانه نمایش در سطح گسترده عرضه کند، هیچ قانونی برای مقابله با او وجود ندارد. اصلاً کسی نمی‌تواند برخوردی با او انجام دهد. مسأله این نیست که چرا ساترا با آن برخورد نمی‌کند. قانونی وجود ندارد که ساترا براساس آن بتواند با پلتفرم متخلف برخورد کند.
*با این شرایط، وجود چنین نهادی، چه توجیهی دارد؟ صدور مجوز محصولات در شبکه نمایش خانگی در اختیار ساتراست اما اگر تخلفی در تولید آن محصولات صورت بگیرد، به دلیل خلأ‌های قانونی، همین ساترا نمی‌تواند با آن‌ها برخورد کند!- این سؤال را باید از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی که مسؤول تنظیم آن آیین‌نامه مربوط به اداره پلتفرم‌ها هستند، بپرسید...
نظارت به معنای محدودیت و سرکوب نیست*اما در این جو رهاشده شبکه نمایش خانگی در این سال‌ها که خود شما توصیف کردید، امروز اگر با ورود کمیسیون فرهنگی مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی، قواعدی تصویب و محدودیت‌هایی اعمال شود، حتماً خیلی‌ها در مقابل آن موضع خواهند گرفت و خواهند گفت: شما راه سرگرمی مردم را می‌بندید، با شادی مردم مخالفید، هر گشایشی در زمینه فرهنگ و هنر را سرکوب می‌کنید و...- نه. این سرکوب نیست بلکه قانونمندی است. در ایالات متحده امریکا هم، نظام عرضه محصولات هنری، تابع قانون است. در همه حوزه‌ها، قانون و نظارت وجود دارد. وزارت بهداشت هم بر تولیدات کارخانه‌های مواد غذایی نظارت می-کند. این، به معنای سرکوب است؟
در هر حوزه‌ای نظارت نباشد، تخلف و ناهنجاری ایجاد می‌شود. مثالش همین برنامه جوکر. در جوکر فصل اول، هیچ‌کدام از این شوخی‌های غیراخلاقی و جنسی وجود نداشت. مخاطب به شوخی‌های متعارف هنرمندان می‌خندید و خوشحال و راضی هم بود. اما الان همین مردم از جوکر۲ ناراضی هستند. من کلی تماس داشتم از مردم عادی، از خانواده‌های عادی که اعتراض می‌کردند و می‌گفتند: آقا این جوکر۲ چرا اینقدر بد بود؟ این اسکار چرا اینقدر حرف‌های جنسی و خجالت‌آور داشت؟ ... ببینید، نتیجه نبود قانون و نظارت می‌شود همین که برنامه‌ای منتشر شده و شوخی‌ها و حرف‌هایی در آن پخش شده که من حتی خجالت می‌کشم آن را در گفت‌و‌گو با شما تکرار کنم. و عجیب‌تر از همه این است که پلتفرم رسمی حاکمیت، چنین برنامه‌ای را منتشر می‌کند!
*با این تفاصیل، سؤالی که در ناخودآگاه مخاطب شکل می‌گیرد این است که آیا وجود این قبیل ناهنجاری‌ها در محصولات پلتفر‌های وابسته به حاکمیت، به این معناست که حاکمیت با این روند، مشکلی ندارد؟!- نه. این به معنای رضایت حاکمیت از این شرایط نیست. وضعیت موجود، حاصل یک اغفال و بی‌توجهی کامل است. قطعاً چنین موافقتی در کلان فرهنگی مملکت وجود ندارد. از صدر تا ذیل حاکمیت، از اصولگرا تا اصلاح طلب، چه کسی موافق است که در محصولات هنری ما، مشروب‌خواری ترویج شود؟! مسأله، سهل‌انگاری و بی‌توجهی است. دقیقاً عین همان قورباغه‌ای که ابتدای صحبت‌هایم گفتم. در آبی افتاده‌ایم که یواش یواش دارد جوش می‌آید و هنوز حالی‌مان نشده...
رسانه‌ها، ناهنجاری‌های شبکه نمایش خانگی را به اطلاع مسؤولان برسانند*... و صحبت پایانی؟- مسأله ما الان جوکر بانوان نیست. مسأله ما، مجموعه محصولاتی است که در پلتفرم‌های نمایش خانگی وجود دارد؛ از فیلم و سریال داخلی تا فیلم و سریال خارجی که دارد برخلاف قواعد فرهنگی هنری موجود، عرضه می‌شود. شورای عالی انقلاب فرهنگی صراحتاً قانون دارد که حجم فیلم آمریکایی که ما مجاز هستیم عرضه کنیم، چقدر می‌تواند باشد و چقدرش باید در چه موضوعاتی باشد. اما همین قانونی هم که وجود دارد، رعایت نمی‌شود.متأسفانه نحوه فعالیت پلتفرم‌ها در حال حاضر، فاقد قانون است. دعوایی بین وزارت ارشاد و صدا و سیما در این زمینه وجود دارد که به نتیجه نرسیده. از آن طرف، بیش از یک سال است موضوع تدوین آیین‌نامه جدید پلتفرم‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی، مسکوت مانده.
در این شرایط، من اصلاً مدیران پلتفرم‌های بخش خصوصی را مقصر نمی‌دانم. آن‌ها دنبال پول درآوردن هستند. می‌گویند آقا به ما راهکار نشان بدهید تا ما هم در چارچوب قانونی عمل کنیم. الان انگشت اتهام به سمت مسؤولان فرهنگی است که چشم‌شان را روی این وضعیت ناهنجار بسته‌اند. چرا؟ چون خبر ندارند. وگرنه قطعاً سران قوا و مسؤولان کشور در این زمینه دغدغه دارند. وقتی با تک‌تک مسؤولان صحبت می‌کنیم، می‌بینیم دغدغه‌مند حوزه فرهنگ هستند اما مشکل این است که خبر ندارند. خب از رئیس قوه که توقع نداریم بنشیند محصولات پلتفرم‌ها را رصد کند. این ما – رسانه‌ها – هستیم که باید مشکلات و ناهنجاری‌های پلتفرم‌ها و شبکه نمایش خانگی را به اطلاع مسؤولان برسانیم و از آن‌ها مطالبه کنیم. البته مجالی هم باید فراهم شود که صدای رسانه‌ها به گوش مسؤولان برسد.
