به گزارش صراط «بابک جعفری» عضو هیأت علمی دانشگاه و وکیل دادگستری در گفت‌وگوی مشروح با خبرنگار سیاسی دفاع‌پرس، با اشاره به حکم شعبه ۵۵ بین‌الملل مجتمع قضایی شهید بهشتی مبنی بر محکومیت دولت آمریکا و جمعی از دولتمردان این کشور به پرداخت دو میلیارد دلار خسارت بابت حمایت از گروه‌های تروریستی، اظهار داشت: رأی شبعه ۵۵ دادگاه عمومی حقوقی تهران ویژه دعاوی بین‌المللی حاوی نکات مهمی است که باید تبیین شود. اگر ما منشأ ورود خسارت را در سرزمین ایران بدانیم، صلاحیت رسیدگی برای محکمه ایرانی ایجاد می‌شود.
دادگاه ایران صلاحیت رسیدگی به خسارات دولت آمریکا علیه شهروندان خود را دارد
جعفری خاطرنشان کرد: در این دعاوی خسارت از ناحیه ۱۵ خواهان مطالبه شده است. از سوی دیگر مستندات حکایت از مداخله دولت آمریکا در جنایات رژیم پهلوی از طریق ساواک دارد، یعنی دولت آمریکا از طریق نیروهایش حضور فیزیکی مستمر داشته است، بنابراین در اینکه محکمه ایرانی صلاحیت رسیدگی به این پرونده را دارد، شکی نیست. مضافاً نکته‌ای که در این دادنامه می‌تواند مورد انتقاد باشد، این است که بخشی از اعمال و جنایات صورت گرفته به عنوان خسارات ناشی از جرم مورد توجه قرار نگرفته است و فقط به عنوان خسارت مدنی محاسبه صورت گرفته است. این درحالی است که بسیاری از خسارات ناشی از جنایاتی است که مباشرتاً یا معاونتاً در خاک ایران به وقوع پیوسته است.
این وکیل دادگستری تصریح کرد: ما بسیاری از مواقع آرای عجیب دادگاه‌های ایالتی آمریکا را مشاهده می‌کنیم که کاملاً غیرمتناظر برای جیب مردم ایران تصمیم‌گیری می‌کنند.
حقوق بین الملل ضمانت اجرای ضعیفی دارد
جعفری درخصوص ضمانت اجرای رأی صادره از شعبه ۵۵ دادگاه عمومی حقوقی تهران مختص دعاوی بین‌المللی گفت: متأسفانه حقوق بین‌الملل در زمینه ضمانت اجرا نقطه ضعف اساسی دارد و ما در قوانین بین‌المللی یا ضمانت اجرایی نداریم و یا اگر داریم به جهت حاکمیت حداکثری کشورها که نمی‌خواهند در عرصه بین‌الملل حاکمیتشان تخدی شود، ضمانت اجرای بسیار ضعیفی داریم.
آرای محاکم ایران علیه دولت آمریکا و دولتمردان این کشور ضمانت اجرایی هم دارد
وی افزود: ما شاهدیم که سازمان ملل قطعنامه‌ای صادر می‌کند، اما هیچ ضمانت اجرایی ندارد، به طور مثال درخصوص غزه در این مدت احکام و قطعنامه‌های متعددی صادر شده است، اما هیچ اثر ملموسی در میدان عمل نداشته است، اگر امروز قطعنامه‌ای صادر شود مقامات رژیم صهیونیستی روز بعد با بی‌شرمی اعلام می‌کنند که ما مفاد این قطعنامه را قبول نداریم و آن را اجرا نمی‌کنیم. این ضعف حقوق بین‌الملل است که اتفاقاً اقدام محکمه ایرانی را توجیه می‌کند که ناشی از حمایت حاکمیت فردی خود و با اتکا به قوانین داخلی رأی صادر می‌کند، اما ضمانت اجرای این رأی محل سوال خیلی از مردم واقع شده است، شاید اگر ما دو دهه گذشته چنین سوالی را طرح می‌کردیم بسیار مقبول و عقلانی به نظر می‌رسید، اما در وضعیت فعلی و توسعه ارتباطات دهکده جهانی و نیاز به ارتباطات گسترده کشورها با یکدیگر می‌توانیم عنوان کنیم آرایی که صادر می‌شود ضمانت اجرایی هم دارد.
قطعاً منافع گره خورده آمریکا به ایران ضمانت اجرای احکام قضایی علیه دولت این کشور است
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: قطعاً شرایطی پیش خواهد آمد که منافع آمریکا در کشور‌هایی که ارتباط حسنه با ایران دارند، ایجاد خواهد شد. معتقدم انفعال بیش از این شایسته مردم ایران با تنی گداخته از استعمار غرب نبود. موقعیت راهبردی ایران در گذرگاه‌های بین‌المللی حتی از حیث هوایی این سوال را از ذهن دور می‌کند که بگوییم، ضمانت اجرای رأی صادره اخیر چیست؟ اساساً اگر ما موقعیت راهبردی نداشتیم تا این حد چشم طمع بیگانه به دنبال آب و خاک و ثروت‌های سرزمین ایران نبود.
می توانیم خسارات خود را از محل توقیف نفتکش های آمریکایی اخذ کنیم
جعفری ادامه داد: آمریکا که کلاً ۲۰۰ الی ۳۰۰ سال عمر دارد، نامزد انتخاباتی‌اش در شعار انتخاباتی خود عنوان می‌کند، «فقط آمریکا». چرا ما نباید در تصمیماتمان منافع ملی خود را لحاظ کنیم. ما در فقه امامیه قاعده‌ای تحت عنوان «تقاص» داریم، طبق این قاعده اگر دزدی مال شما را سرقت کند، شما می‌تواند آن مال را بدون مراجعه به حاکم تصاحب کنید، زیرا مال خود را اختیار کرده‌اید. مشابه قاعده تقاص در فقه امامیه قوانین و قواعد بین‌المللی متعددی داریم، اما به دلیل اینکه ضمانت اجرای ضعیفی دارند، حاکمیت جمهوری اسلامی ایران و دستگاه قضایی مستقلا تصمیمات لازم را اتخاذ کرده است. اگر توقیف نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری منشأ مالکانه‌اش مستقیم به آمریکا برسد، منعی برای اخذ خسارات از محل این توقیف‌ها وجود ندارد.
این وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سوال که چرا دستگاه قضایی تاکنون جرایم غیر قابل گذشت اعضای سازمان منافقین را رسیدگی نکرده است و امروز با تأخیری سی ساله پرونده این سازمان تروریستی و اعضایشان در حال رسیدگی است، گفت: معتقدم باید تفاوتی بین گروهکی به نام گروهک منافقین و امثالهم با گروهک‌های تکفیری مانند داعش بگذاریم، ما وقتی با داعش روبه‌رو هستیم تکلیفمان مشخص است و مستقیم با این گروهک وارد درگیری نظامی می‌شویم، ممکن است در اثنای این جنگ خسارتی به ما وارد شود که در این صورت دستگاه قضایی تکلیفش مشخص است.
گروهک تروریستی منافقین ماهیتی متفاوت از سایر گروهک های تروریستی دارد
وی افزود: مثلا در جنگ ایران و عراق وقتی هواپیمای ایرانی مورد هدف نیرو‌های آمریکایی قرار می‌گیرد، دفتر خدمات حقوقی به فوریت دعاوی ایران را در مجامع بین‌المللی طرح می‌کند، زیرا تکلیف ما مشخص است و می‌دانیم با چه کسی طرف هستیم، اما گروهکی مانند منافقین به دلیل ذات مذبوحانه‌ای که دارد، شاید خیلی قابل شناسایی و شناخته نباشد. بنده در مقام توجیه اقدام دیرهنگام دستگاه قضایی در رسیدگی به جنایات منافقین نیستم، اما شاید به این دلیل است که تا کنون رسیدگی به پرونده منافقین به تأخیر افتاده است، از سوی دیگر باید هجمه‌های همه روزه دشمنان مردم ایران در قریب به ۴۵ ساله بعد از انقلاب را در نظر بگیریم، به قدری علیه ما هجمه زیاد بوده است که ما فرصت رسیدگی به این موارد را هم نداشتیم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ما درگیری داشته‌ایم، اوایل که درگیر همین اعضای تروریست منافقین بوده‌ایم، سپس طولانی‌ترین جنگ معاصر یعنی دفاع مقدس را تجربه کردیم و بعد هم مسائل هسته‌ای و گروهک‌های تکفیری در منطقه غالب ظرفیت ما را به خودش اختصاص داد. حقیقتا ما درگیری‌های زیادی داشته‌ایم که شاید فرصت رسیدگی به این امور را از ما سلب کرده است.
قضات جسارت صدور احکام بین‌المللی شایسته را پیدا کرده‌اند
وی با بیان اینکه هم اکنون قضات دستگاه قضایی ما به بلوغ رسیده‌اند، گفت: دستگاه قضایی استقلال لازم را به قضات خود داده است و قضات هم جسارت دست به قلم بردن برای احکام شایسته در حوزه بین المللی را پیدا کرده‌اند.
جعفری در واکنش به بازرسی مقر منافقین در کشور فرانسه تصریح کرد: اولین متضرر از تروریست حامی آن است، اروپایی‌ها به تازگی به این موضوع پی برده اند، زمانی که مردم ایران فریاد می‌زدند که اعضای منافقین تروریست هستند و همه تعاریف حقوقی تروریسم نیز بر این موضوع صحه می‌گذاشت، گوش اروپایی‌ها بدهکار نبود تا اینکه در آمریکا در ماجرای ۱۱ سپتامبر به عنوان اولین اقدام تروریستی سازمان یافته رقم خورد.
امروز همه کشورها وابسته به ایران هستند
این وکیل دادگستری با اشاره به اینکه سازوکار استرداد مجرمین قطعا اثر مستقیمی با رابطه سیاسی دولتها دارد، گفت: در دنیای امروز بی اندازه همه کشورها وابسته به یکدیگر شده اند، اما استثنائاً این وابستگی به ایران بیشتر است و هر کشوری باید برای کسب منافع خود تکلیفش را با ایران مشخص کند، البته این به معنای مداخله ما در امور دیگر کشورها نیست، ما شرایط جغرافیایی بسیار راهبردی داریم که برایمان تولید قدرت می‌کند و هر کشوری که می‌خواهد اثرگذاری در عرصه بین‌الملل داشته باشد باید مواضع حقوقی خود را با ایران به صورت شفاف مرتفع کند، هر کشوری که می‌خواهد در مذاکرات هسته‌ای و.... از ایران امتیازی بگیرد باید به مواضع حقوقی ایران احترام کامل بگذارد.
نباید وارد بازی غلط و از پیش باخته در مقابل غرب شویم
وی با بیان اینکه آمریکا هیچ اطلاعاتی درخصوص سازوکار مالی خود به ایران نمی‌دهد، تصریح کرد:، اما انتظار این کشور این است ایران تمام و کمال آمار و اطلاعات مالی خود را در اختیار مقامات آمریکایی قرار دهد، آیا کاخ «باکینگهام» انگلیس یا خزانه‌داری آمریکا خودشان چنین اطلاعاتی را در اختیار دیگر کشورها قرار می‌دهند، اگر ما در فضای بین المللی اینگونه مسائل را برای کشورها تبیین کنیم، قطعا فشار سیاسی بر ایران وارد نمی‌شود. ما اساساً نباید وارد بازی غلط و از پیش باخته در مقابل غرب شویم، این غربی‌ها هستند که شروع بازی غلط را از ما می‌خواهند، پس نمی‌توانند مدعی شوند که ایران اهل مذاکره و راهکار‌های دیپلماتیک نیست.
جعفری در پاسخ به این سوال که آیا دولتها و دولتمردان اروپایی معاون در جرایم سازمان منافقین و اعضایشان هستند؟ گفت: مشخصاً دولتها نمی‌توانند معاون در جرایم باشند، اما هم اکنون در حوزه بین الملل جرایم بیشتر متوجه اشخاص است، مثلا در احکام بین المللی اخیر نتانیاهو یکی از دولتمردانی است که مرتکب جرایم متعددی شده است. یا در دادگاه نورنبرگ سران نازی محاکمه شدند تا نتوانند خود را در پوشش دولتمرد مصون بدارند.
رأی دادگاه کانادایی قطعا نسبت به ایران موثر است
این وکیل دادگستری درخصوص رأی صادره از یکی از دادگاه‌های کانادا و مقصر شناخته شدن شرکت هواپیمایی اوکراین بیان کرد: این موضوع نیاز به بررسی‌های کارشناسی دارد و پاسخ خام دادن به آن ممکن است در تناقض با اطلاعات بعدی این پرونده باشد، دادگاه انتاریو کانادا به اتهامات ایرلاین پرداخته و رأی صادر کرده است، این موضوع قطعاً نسبت به مسئولیت ایران بی تأثیر نیست. اگر هم بخواهیم مسئولیتی را متوجه فاعل و یا مباشر واقعه هواپیمای اوکراینی بدانیم، این رأی دادگاه کانادایی قطعاً بی تاثیر نیست.
وی با بیان اینکه نیابد به این موضوع بیش از حد سیاسی نگریست، گفت: خلاصه رأی این است که هواپیمای اوکراینی باید اشراف کامل نسبت به شرایط جنگی بین ایران و آمریکا در روز‌های پس از شهادت سردار سلیمانی را داشته باشد، و اهمال و بی توجه به آن پذیرفتنی نیست، بسیار مرسوم است که برای مواردی بسیار کم اهمیت‌تر پرواز‌ها لغو می‌شود، شرایط آماده باش و وضعیت جنگی یک کشور دلیل بسیار موجهی است که بیانگر اهمال هواپیمای اوکراینی است.
جعفری درخصوص رأی صادره از سازمان قضایی نیرو‌های مسلح درخصوص مسئول سامانه پدافندی که هواپیمای اوکراینی را مورد اصابت قرار داده است، گفت: این رأی بیانگر این است که هر کشور طبق قوانین خود در حال بررسی موضوع است، بنده هیچ نظر ماهوی در خصوص این پرونده ارائه نمی‌کنم، اما باید عرض کنم، همانطور که رأی دادگاه کانادایی بی تأثیر نیست، رأی سازمان قضایی نیرو‌های مسلح در خصوص مباشر این واقعه اثرگذار است.
