رئیسی به چند اجلاس خارجی رفت و چه ارمغان آورد؟

به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از ایرنا، پانزدهمین دوره نشست سران کشور‌های عضو «بریکس» با ترکیبی از قدرت‌های نوظهور اقتصاد جهانی که از ۳۱ مرداد با حضور اعضا در پایتخت اقتصادی آفریقای جنوبی آغاز به کار کرده بود، روز پنجشنبه و با سخنرانی رئیس جمهوری ایران و عضویت ایران به گروه بریکس به کار خود پایان داد.

اجلاسی که سران گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تمرکز سخنرانی خود را بر کاهش تکیه کشور‌های عضو به دلار، بهبود روابط اقتصادی و چگونگی افزایش جذب پول و وام‌دهی با ارز‌های محلی در «بانک توسعه جدید» این گروه قرار دادند و یکی از مهم‌ترین برنامه‌های این اجلاس به گفته «آنیل سوکلال» دیپلمات ارشد آفریقای جنوبی درخواست ۲۲ کشور به‌طور رسمی برای عضویت در بریکس و ابراز علاقه ۲۲ کشور دیگر نیز برای پیوستن به این ائتلاف بوده است.

رئیس‌جمهور ایران هم که به دعوت رسمی «سیریل رامافوزا» رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی در صدر هیأتی سیاسی و در نخستین سفر رسمی برای حضور در نشست «بریکس»، عازم ژوهانسبورگ شده بود، در شرایطی این سفر انجام شد که ایران در آستانه عضویت بریکس قرار داشت و وزیر امور خارجه ایران هم چندی پیش در خصوص گام بعدی ایران برای پیوستن به سازمان‌های منطقه‌ای اعلام کرده بود: «بریکس دومین سازمان منطقه‌ای است که اعضای مهمی را در برمی‌گیرد و آیت‌الله رئیسی به‌عنوان مهمان ویژه به اجلاس بریکس‌پلاس دعوت شده» و «هدف اصلی ایران از عضویت در سازمان‌هایی، چون شانگ‌های و بریکس، توسعه حوزه تجارت خارجی کشور و حرکت به سمت چندجانبه‌گرایی است».

این در شرایطی‌ست که رئیس‌جمهور سال گذشته به‌صورت برخط در چهاردهمین اجلاس مذکور حضور یافته و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی درباره مسائل بین‌المللی و توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی با سایر کشور‌ها را تشریح کرده بود.

اما دولت در کنار تلاش برای عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، در جریان برگزاری نشست وزرای خارجه بریکس‌پلاس در سال گذشته، کوشش کرد تا با پنج عضو پایه‌گذار بریکس مذاکره کرده و ساختار‌های ایران برای عضویت را تشریح کند تا کشورمان جزو نخستین گروه کشور‌هایی قرار گیرد که ابتدا به‌صورت ناظر و سپس به عضویت دایم این سازمان درمی‌آید.

بالاخره تلاش‌های دولت سیزدهم در این مدت برای عضویت در بریکس نتیجه داد و دوم شهریور ۱۴۰۲ ایران به‌طور رسمی و دائم عضو گروه اقتصاد‌های نوظهور جهانی شد که به گفته معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، یک پیشرفت تاریخ‌ساز و موفقیت استراتژیک برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی محسوب می‌شود.

این شیرینی گام دوم دولت پس از پیوستن جمهوری اسلامی ایران در جریان بیست‌وسومین نشست سران سازمان همکاری شانگ‌های در «دهلی‌نو» به شکل رسمی بود که به‌عنوان نهمین عضو اصلی این سازمان مهم منطقه‌ای پذیرفته و معرفی شد.

نخستین گام موفق دولت

از جمله اجلاس‌های مهمی که رئیس‌جمهور در دو سال فعالیت دولت سیزدهم در آن شرکت داشت، حضور در بیست و یکمین تا بیست و سومین نشست سران کشور‌های عضو پیمان شانگ‌های در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به میزبانی تاجیکستان و ازبکستان بود؛ اجلاسی که نخستین موفقیت دولت در عرصه سیاست خارجی رقم خود و سرانجام در ۱۳ تیر ماه امسال ایران با تصویب و اعطای عضویت دائمی از سوی اعضا، به‌صورت رسمی عضو سازمان همکاری شانگ‌های شد.

این عضویت در شرایطی محقق شد که روند تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگ‌های از عضو ناظر به عضو اصلی، شهریور سال ۱۴۰۰، در نخستین حضور آیت‌الله رئیسی به‌عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران در بیست‌ویکمین نشست سران این سازمان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان آغاز شد و با پیگیری در بیست و دومین اجلاس شانگ‌های در سمرقند ازبکستان در شهریور ۱۴۰۱، سرانجام در ۱۳ تیر ۱۴۰۲ و در جریان برگزاری بیست و سومین نشست سران این سازمان به شکل مجازی و به میزبانی هند، پس از طی فرآیند عضویت قطعی و انجام تعهدات رویه‌ای به جمهوری اسلامی ایران اعطا و به تصویب و امضای دیگر اعضا رسید.

اما در کنار این دستاورد مهم، رئیس‌جمهور در حاشیه بیست‌ویکمین اجلاس شانگ‌های در بدو فعالیت دولت سیزدهم در شهریور ۱۴۰۰، علاوه بر سخنرانی در این نشست و تأکید بر چندجانبه‌گرایی در سیاست خارجی ایران بر پایه عدالت و احترام متقابل و سخنرانی در اجلاس پیمان امنیت دسته‌جمعی با موضوع افغانستان، با پنج تَن از همتایان خود، چون «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان، «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس، «قاسم توقایف» رئیس‌جمهور قزاقستان، «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان، «قربان‌قلی بردی‌محمداف» رئیس‌جمهور ترکمنستان و همچنین رئیس‌الوزرای سه کشور، یعنی «قاهر نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، «عمران خان» نخست‌وزیر پاکستان و «رسول‌زاده» نخست‌وزیر تاجیکستان دیدار و گفتگو کرد.

رئیس‌جمهور یک‌سال بعد و در شهریور ۱۴۰۱ به‌منظور حضور در نشست سران کشور‌های عضو پیمان شانگ‌های به ازبکستان سفر کرده بود که البته حضور در این دوره از اجلاس نخستین سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به ازبکستان پس از ١٨ سال بود. اما در حاشیه آن‌هم با رؤسای ۸ کشور ازبکستان، قرقیزستان، روسیه، بلاروس، چین، ترکیه، تاجیکستان، قزاقستان و نخست‌وزیران هند و پاکستان و دبیرکل سازمان شانگ‌های و در مجموع با ۱۱ مقام ارشد در سطح رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر دیدار و گفتگو کرد که همین موضوع نشان از سیاست کلان رئیس دولت در تعامل هوشمند با جهان دارد.

همچنین اعلام رسمی عضویت کامل ایران در سازمان شانگ‌های توسط رئیس‌جمهور ازبکستان و تأکید اعضای شانگ‌های بر اجرای کامل برجام و امضای ۱۷ سند همکاری در زمینه‌های انرژی، صنعت، کشاورزی، ورزشی و فرهنگی از مهم‌ترین دستاورد‌های سفر بود. این سفر رئیس‌جمهور، یکی از پُربارترین سفر‌های خارجی وی به کشور‌های همسایه و منطقه‌ای بود که علاوه بر امضای ۱۷ سند، با ۱۱ عضو سران شانگ‌های دیدار و گفتگو کرده بود.

رکوردزنی در قلب منهتن

برگزاری ۱۳ دیدار دپیلماتیک در سطح سران و نخست‌وزیران، رهاورد نخستین حضور آیت‌الله رئیسی در هفتاد و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۴۰۱ بود. آیت‌الله رئیسی در این سفر که در راستای تلاش برای تحقق «نظم عادلانه بین‌المللی از طریق چندجانبه‌گرایی اقتصادی» به نیویورک سفر کرده بود که در حاشیه این مجمع با برخی همتایان اروپایی و آفریقایی و نخست‌وزیران برخی کشور‌ها در این سفر پنج روزه دیدار و گفتگو کرد.

از مجموع ۱۳ دیداری که انجام شد، ۶ دیدار رئیس‌جمهور با همتایانی از فرانسه، بولیوی، سوئیس، فنلاند، صربستان و زیمبابوه، پنج دیدار با نخست‌وزیرانی از پاکستان، عراق، لبنان، ژاپن و ارمنستان و دو دیدار هم با رئیس شورای اروپا و دبیرکل سازمان ملل برگزار شد.

یکی از اقدامات ارزشمند رئیس جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی خود در این مجمع بود که تصویری از فرمانده سابق نیروی قدس سپاه را که با دستور مستقیم دونالد ترامپ ترور شد، برای دقایقی بالا برد و گفت: «قهرمان جنگ علیه تروریسم و نابودکننده داعش کسی جز سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی نبود که در راه آزادی ملت‌های منطقه به شهادت رسید و رئیس‌جمهور سابق آمریکا سند این جنایت را به اسم خود زد»؛ او رسیدگی عادلانه قضایی به جنایتی که رئیس‌جمهور سابق آمریکا به آن اعتراف کرده را خدمت به انسانیت دانست.

نشست سیکا و ۲ دیدار رسمی

از جمله دیگر نشست‌های مهمی که آیت‌الله رئیسی در آن شرکت کرد، نشست سران کشور‌های عضو کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادساز در آسیا موسوم به «سیکا» به میزبانی قزاقستان بود که سال گذشته برگزار شد تا با تضمین امنیت منطقه‌ای برای تهران دستاورد قابل توجهی برای جذب سرمایه‌گذاری و گسترش زیرساخت‌های تجاری آن باشد.

گرچه دیدار با سران کشور‌های حاضر در نشست به دلیل یک‌روزه بودن سفر و ضیق وقت محدود بود، اما همین دیدار‌های محدود آیت‌الله رئیسی با «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر و «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان در حاشیه اجلاس سیکا از نظر تجاری و هم سیاسی دستاورد‌هایی به همراه داشت.

در اهمیت راهبردی سیکا و تبدیل آن به یک سازمان بین‌المللی در عرضه جهانی باید گفت که کشور‌های عضو آن ۹۰ درصد مساحت قاره آسیا را در برمی‌گیرند و میزبان تقریباً نیمی از جمعیت جهان هستند و آنچه برای جمهوری اسلامی ایران در این مقطع حساس و وضعیت منطقه‌ای مهم است، حضور آیت‌الله رئیسی در جمع رهبران آسیایی و استقبال آن‌ها از وی بود تا مقدمه‌ای برای گفت‌وگوی بیش از پیش با آن‌ها در مورد حل و فصل مشکلات آسیا و یافتن راهی مؤثر برای ترویج ابتکارات برای تعامل و اعتمادسازی در سطوح بالا باشد.

چهار دیدار در سواحل دریای خزر

نشست سران کشور‌های ساحلی دریای خزر به ترکمنستان از دیگر اجلاس‌های بود که آیت الله رئیسی ۸ تیرماه ۱۴۰۰ برای شرکت در آن به عشق آباد سفر کرده بود که در این سفر با برخی مقام‌ها، چون «قربانقلی بردی محمداف» رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان و پسر وی «سردار بردی محمداف» رئیس‌جمهور این کشور، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان درباره تبیین منافع و خطوط قرمز ایران در حوزه دریای خزر و تعاملات دو و چندجانبه به ویژه در حوزه اقتصاد و تجارت دیدار و گفتگو کرد.

۶ دیدار و امضای یک قرار داد در اجلاس (اکو)

رئیس‌جمهور در نخستن سال حضور در دولت سیزدهم آذرماه ۱۴۰۰ برای حضور و سخنرانی در اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) به ترکمنستان رفته بود که در این سفر آیت‌الله رئیسی با «قربان‌قلی بردی‌محمداف» پدر همتای ترکمنی، «عارف علوی» رئیس‌جمهور پاکستان، «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان، «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان، «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و گفتگو کرد و در این سفر امضای قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان از خاک کشورمان هم به امضای طرفین رسید.

امضای ۱۴ سند و ۷ دیدار در اجلاس ابرقدرت‌های گازی

آیت‌الله رئیسی همچنین در اجلاس سران مجمع کشور‌های صادرکننده گاز که در سال ۱۴۰۰ در دوحه برگزار شده بود و سخنرانی در ششمین اجلاس سران مجمع کشور‌های صادرکننده گاز و درخواست از جامعه جهانی برای جلوگیری از اقدامات یک‌جانبه آمریکا برای تحریم علیه صنعت نفت و گاز اعضای مجمع، دیدار رسمی و گفتگو با شیخ «تمیم بن‌حمد آل‌ثانی» امیر قطر، «خالد بن‌خلیفه بن‌عبدالعزیز آل‌ثانی» نخست‌وزیر قطر، «کیت راولی» نخست‌وزیر ترینیداد و توباگو، «فلیکس پلاسنسیا گونسالس» وزیر خارجه ونزوئلا، «عبدالمجید تبون» رئیس‌جمهور الجزایر، «فیلیبی نیوسی» رئیس‌جمهور موزامبیک و «اوبیانگ انگوئما امباسوگو» رئیس‌جمهور گینه استوایی از دستاورد‌های دومین سفر خارجی او بود.

رئیس‌جمهور در این سفر که اسفند ۱۴۰۰ صورت گرفت، با سران ۷ کشور عضو دیدار و گفتگو کرد و در عین حال ۱۴ سند همکاری نیز میان تهران و دوحه به امضا رسید.

از مجموع ۱۸ سفر خارجی رئیس‌جمهور در ۲۴ ماه اخیر، ۱۰ سفر وی به حضور در اجلاس‌های مختلف خارجی اختصاص داشت که از میان آن‌ها در دو نشست بریکس در ۱۴۰۱ و نشست شانگ‌های در تیر ماه ۱۴۰۲ به شکل برخط شرکت کرد که ثمره حضور در این ۱۰ اجلاس عضویت ایران در گروه بریکس و سازمان همکاری‌های شانگ‌های و انجام ۵۱ دیدار در عالی‌ترین سطح دیپلماتیک و امضای برخی اسناد در زمینه‌های مختلف بود که پیگیری جدی هر یک از آنها، دستاورد‌های بزرگ و مهمی را در پی خواهد داشت.