باور به این که مرده‌اید یک بیماری نادر اما بسیار جدی است!

اندیشیدن یعنی بودن. البته همه با این قضیه معروف دکارت موافق نیستند. برخی افراد مبتلا به یک اختلال عصبی-روانی بسیار نادر نمی‌توانند وجود خود را درک کنند. این بیماری به توهم کوتارد یا سندرم مرده متحرک معروف است.

اغلب آن‌هایی که از از توهم کوتارد رنج می‌برند خود را اجسادی متحرک می‌دانند. برخی دیگر فکر می‌کنند روح‌هایی بی‌بدن هستند که برای همیشه زنده خواهند ماند.

در هر صورت، بیمارات مبتلا به توهم کوتارد واقعیتی عمیقاً مخدوش را تجربه می‌کنند. آن‌ها در این واقعیت وجود بدن و نیازهای روزمره خود را انکار می‌کنند. یکی از عواقب شایع این باور، خودگرسنگی است.

کشف اولین مورد این بیماری به سال ۱۸۸۰ برمی‌گردد، زمانی که عصب‌شناس فرانسوی ژول کوتارد (Jules Cotard) به نوع جدیدی از افسردگی اشاره کرد. نشانه‌های این افسردگی عبارت بودند از «مالیخولیای مضطربانه، ایده‌های نفرین یا طرد شدن، عدم حساسیت به درد، توهمات وجود نداشتن بدن خود، و توهمات جاودانگی.»

بیمار او یک «پیرزن» ۴۳ ساله بود که ادعا می‌کرد مغز، عصب، معده و حتی روح ندارد. او نیز از خوردن اجتناب می‌کرد زیرا خود را نامیرا می‌دانست. چند هفته بعد از درمان با آریپیپرازول، داروی شیزوفرنی، علائم او روبه بهبودی گذاشتند.

امروزه برخی دانشمندان گمان می‌برند که توهم کوتارد بیماری مستقلی نیست، بلکه یکی از نشانه‌های مشکلی عمیق‌تر است؛ مانند دوقطبی بودن، شیزوفرنی، افسردگی، یا سابقه طولانی اعتیاد یا تشنج.

کوتارد (راست) اولین بیمار (چپ) سندرم کوتارد را در ۱۸۸۰ کشف کرد.

موارد و درمان توهم کوتارد

شایع است که مبتلایان به این اختلال توهماتی پوچ‌گرایانه را تجربه کنند. در برخی موارد، بیمار از توجه به سلامت فیزیک خود دست کشیده و حتی دارایی‌های مادی خود را به دیگران بخشیده است.

یکی از بیماران باور داشت که افراد شروری می خواهند او را بکشند. او پس از بستری به پزشکان گفت که مرده است و «معده‌اش کار نمی‌کرد، کبدش تجزیه شده بود، مغزش فلج گشته بود، و خونی در صورتش وجود نداشت.» او ادعا می‌کرد صداهایی در گوشش به او می‌گویند شیطان است، و بدون هیچ حرکتی در تخت خود باقی مانده بود.

حدود صد نفر با این بیماری تا به حال در پژوهش‌ها شناسایی شده‌اند. یک مقاله مروری در سال ۲۰۱۸ دریافت که سه نفر از هر چهار مبتلا به این بیماری عقیده دارند ویروس‌ها یا حشراتی بدن آن‌ها را از درون می‌خورند. یک بیمار ۳۵ ساله فکر می‌کرد که در مغزش کرم وجود دارد.

تا به امروز، اطلاعات بسیار کمی از توهم کوتارد و علت همپوشانی علائم آن با اختلالات دیگر در اختیار داریم. تقریباً ۹۰ درصد بیماران علائم افسردی دارند و ۶۵ درصد از اضطراب رنج می‌برند. کسری از بیماران نیز هذیان‌های شنیداری یا بینایی گزارش می‌دهند.

هرچند خبر خوب این است که برخی از این علائم وحشتناک را می‌توان به‌طور موثر درمان کرد. داروهای ضد روان‌پریشی و ضد افسردگی، روان‌درمانی و حتی درمان با ضربه‌های شوک تشنجی، از روش‌هایی هستند که نتایج مثبت داشته‌اند.

در بهترین حالت، بیماران مبتلا به سندرم کوتارد می‌توانند تنها در عرض دو هفته درمان دارویی از واقعیت مخدوش خود رها شوند.