اوپک پلاس و چالش بازگشت نفت ایران

به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از ایسنا، اوپک از سال ۲۰۱۶، با ۱۰ کشور غیرعضو اوپک از جمله روسیه برای مدیریت تولید نفت همکاری می‌کند یا حداقل، اکثر اعضای اوپک همکاری کرده اند. کشور‌های ایران، لیبی، ونزوئلا از مشارکت در کاهش تولید اوپک معاف شده‌اند. در مورد ایران، این معافیت به سال ۲۰۱۹ و اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا برمی‌گردد که تولید و صادرات این کشور را متاثر کرد.

مدتی است که تولید نفت ایران، بهبود تدریجی را تجربه کرده است. از زمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ و بازگشت تحریم‌هایی را که بر اساس این توافق کاهش یافته بود، تولید ایران متاثر شد. بنا بر ادعای منابع غربی، تولید ایران تقریبا دو میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد و در اواسط سال ۲۰۲۰ به پایین‌ترین حد خود رسید. اما از آن زمان، تولید حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش یافته و ایران اعلام کرده است که در ماه مه، اندکی بیش از سه میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است.

حتی با وجود تحریم‌های آمریکا، ایران با کشور‌هایی از جمله چین برای دور زدن تحریم‌های آمریکا همکاری کرده و به فروش نفت خود ادامه داده است. بر این اساس اگر تاسیسات تولید و صادرات ایران در پنج سال گذشته، نگهداری شده باشد، داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که ایران در صورت رفع تحریم‌ها یا تسهیل اجرای آنها، می‌تواند تولید خود را حداکثر تا یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. حتی بهبود قابل توجه عرضه ایران، ممکن است فشاری را روی اوپک پلاس ایجاد کند تا یک بار دیگر سهمیه تولید به ایران اختصاص دهد. همزمان که عرضه ایران در حال افزایش است، سورپرایز‌های مثبت دیگر، عرضه جهانی نفت را بیشتر تقویت کرده است.

مهم‌تر از همه، عرضه نفت روسیه با وجود تحریم‌های اتحادیه اروپا و سقف قیمت گروه هفت برای نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه، همچنان قوی باقی مانده است. آژانس بین‌المللی انرژی در ژانویه، پیش بینی کرده بود تولید نفت روسیه در سال میلادی جاری، در نتیجه تحریم‌ها، بیش از ۱.۳ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند. اما اکنون انتظار دارد تولید این کشور فقط ۰.۳ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا خواهد کرد.

این همه ماجرا تمام نیست. حتی با وجود این که تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا پس از یک دهه سوددهی ضعیف، برای محدود کردن سرمایه گذاری خود تحت فشار هستند، وزارت انرژی آمریکا برآورد خود از میزان تولید داخلی را بالا برده است و اکنون انتظار دارد تولید آمریکا در سال میلادی جاری بیش از یک میلیون بشکه در روز رشد کند و در نهایت به سطح دوران پیش از پاندمی کووید ۱۹ برگردد. با رشد بیشتر عرضه تولیدکنندگان دیگر از جمله برزیل، مکزیک، و گویان (و همچنین سوخت‌های زیستی جهانی)، آژانس بین‌المللی انرژی اکنون رشد تولید نفت خارج از اوپک در سال میلادی جاری را حدود ۱.۷ میلیون بشکه در روز پیش بینی می‌کند.

بعلاوه، ایران و روسیه تنها کشور‌های تحت تحریم نیستند که عرضه آن‌ها برخلاف انتظار رو به رشد بوده است. تولید ونزوئلا پس از تسهیل تحریم‌های آمریکا، رو به بهبود گذاشته و از زمان کاهش تولید در اواسط سال ۲۰۲۰، حدود ۰.۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و اکنون به ۰.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است. شرکت نفتی دولتی PDVSA ونزوئلا، امیدوار است تا اواخر امسال تولید خود را بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد، اما وضعیت بد صنعت این کشور در نتیجه سال‌ها بی‌توجهی و تحریم‌ها، احتمالا روند رشد کوتاه مدت را محدود می‌کند.

با این همه عرضه جدید، عجیب نیست که گروه اوپک پلاس در تلاش برای پشتیبانی از قیمت‌ها، به کاهش تولید بازگشته است. در واقع، عربستان سعودی به حدی نگران ریسک‌های متوجه بازار است که به تازگی متعهد شد تولیدش را در ژوییه به میزان یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد و در صورت لزوم، این کاهش در ماه‌های بعد ادامه پیدا کند.

تنها نقطه امید، می‌تواند رشد قوی تقاضا باشد. بسیاری از پیش‌بینی‌کنندگان در پی بازگشایی اقتصادی چین، رشد قوی تقاضا برای سوخت در سال میلادی جاری را پیش‌بینی می‌کنند. آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک هر دو انتظار دارند که تقاضای جهانی در سال میلادی جاری، حدود ۲.۴ میلیون بشکه در روز رشد پیدا کند. با رشد قوی تقاضا، آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد که دور جدید کاهش تولید اوپک پلاس، ممکن است بازار نفت را در نیمه دوم سال با کمبود عرضه بزرگی روبرو کند که به برداشت‌های زیادی از ذخایر و در نتیجه خطر افزایش قابل توجه قیمت‌ها منتهی می‌شود.

اما اینجاست که یک "شاید" پیش می‌آید. روند احیای تقاضای چین، کندتر و ضعیف‌تر از حد انتظار بوده است به طوری که شرکت ملی CNPC چین، اخیرا پیش بینی خود از میزان تقاضای چین را پایین آورده است. بعلاوه اکثر تحلیلگران بر این باورند که ریسک رکود در آمریکا و کشور‌های دیگر، قابل توجه است و ریسک نزولی برای تقاضا برای نفت وجود دارد.

بر اساس گزارش وب سایت بارونز، بنابراین، شاید اوپک پلاس به تهدید‌های عرضه شامل افزایش عرضه ایران، واکنش بیش از حدی نشان داده است و شاید هم نه. مطمئنا از نقطه نظر یک تولیدکننده، احتیاط این گروه و رویکرد بازدارنده عربستان سعودی، مناسب به نظر می‌رسد.