آیا ژئوپلیتیک غرب آسیا در حال تغییر است؟

به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از مهر، نشنال اینترست نوشت؛ پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا و عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا در طی مقاله‌ای با عنوان «آیا ژئوپلیتیک خاورمیانه در حال تغییر است؟» می‌نویسد: ایالات متحده آمریکا احتمالاً محدودترین قدرت خارجی در روابط خود با منطقه خاورمیانه بوده و همچنان خواهد بود.

ترجمه متن مقاله در ادامه می‌آید.

چندین تحول در ماه‌های اخیر پرسش‌هایی را درباره اینکه آیا خاورمیانه در حال تغییر در الگو‌های همکاری و درگیری میان دولت‌های منطقه با قدرت‌های خارجی است، ایجاد کرده است. از جمله مهمترین آن‌ها سفر «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین به عربستان سعودی و دیدار‌های وی با رهبران عرب بود. به ویژه بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس مورد توجه قرار گرفت که بسیاری آن را به عنوان مدرکی مبنی بر جانبداری چین از امارات متحده عربی تفسیر کردند.

در اسرائیل افراطی‌ترین دولت راست‌گرای تاریخ این رژیم کار خود را آغاز نموده و پرسش‌هایی را در مورد آینده روابط ارتقا یافته اسرائیل با برخی از کشور‌های عربی ایجاد می‌کند و یک تورنمنت فوتبال در قطر نه تنها مورد توجه طرفداران ورزش، بلکه مورد توجه ناظران نمایش فرعی سیاسی و پیامد‌های احتمالی آن در رابطه با روابط بین کشور‌های عربی خلیج فارس و سایر کشور‌ها قرار گرفت.

باید گفت تفسیر بیش از حد این موارد می‌تواند منجر به اظهارات مشکوک شود در مورد اینکه چگونه ظاهراً چین در یک رقابت خاورمیانه طرف می‌گیرد، روابط روسیه و ایران در حال تبدیل شدن به یک اتحاد استراتژیک عمیق است، روابط اسراییل و اعراب همچنان به پیشرفت خود ادامه خواهد داد و ایالات متحده بزرگترین بازنده در بسیاری از این موارد است.

ملاحظات کوتاه‌مدت، رویداد‌های خارج از منطقه و گاه ملاحظات سیاسی داخلی، حداقل به اندازه هر چیزی که می‌توان آن را تجدیدنظر اساسی در ژئوپلیتیک منطقه توصیف کرد، در اخبار منتشر شده از خاورمیانه نقش داشته است. سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی بخشی از تلاش چین برای تعمیق روابط با اعراب خلیج فارس بود، اما همچنین فرصتی خوشایند برای رئیس‌جمهور چین بود که در دوره‌های همه‌گیری کووید ۱۹، خود را مقید به چین معرفی می‌کرد تا دولتمردی خود را در خارج از کشور نشان دهد.

بیانیه چین و شورای همکاری خلیج فارس در مورد جزایر سه گانه در ظاهر ملایم و بی طرفانه بود و بر این اصل مبتنی است که مناقشه باید از طریق مذاکرات دوجانبه بر اساس قوانین بین المللی حل و فصل شود. ایران با این بیانیه مخالفت کرد، زیرا مانند بسیاری از کشور‌های دیگر که بر سرزمین مورد مناقشه کنترل دارند، گفت اختلافی وجود ندارد و جزایر به حق متعلق به ایران است. دلایل زیادی برای این باور وجود دارد که چین همچنان خواهان روابط گسترده با هر دو طرف خلیج فارس است. ایران تامین کننده عمده نفت چین و واردکننده کالا‌های چینی بوده و همین سال گذشته بود که چین و ایران یک «توافق راهبردی» بیست و پنج ساله امضا کردند.

برای روسیه، این روز‌ها تقریباً همه چیز حول محور جنگ در اوکراین می‌چرخد و جنگ برای همیشه ادامه نخواهد داشت. شکل روابط این کشور با ایران همواره ترکیبی پیچیده از درگیری و همکاری بوده است و احتمالاً همینطور باقی خواهد ماند.

در مورد برجام، دیپلماسی ضعیف و سیاست داخلی در آمریکا تاثیر مهمی بر عدم احیای آن داشته است. اگر دونالد ترامپ، مصمم به خنثی سازی هر کار مهمی که باراک اوباما انجام داده بود، نبود و از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۸ عقب نشینی نمی‌کرد، ایران نیز مصمم به توسعه برنامه هسته‌ای خود نبود.

ژئوپلیتیک کلی خاورمیانه طی چندین سال گذشته تغییر محسوسی نداشته است و در ماه‌های آینده نیز آماده تغییر اساسی نیست. تصویر منطقه‌ای رقابت‌هایی را نشان می‌دهد که تا حدی بر اساس تقسیمات قومی و مذهبی است، اما همچنین منعکس کننده جاه طلبی‌های گاهی اوقات بی ثبات کننده رهبران فردی مانند محمد بن سلمان یا درگیری‌های گذشته است.

ایالات متحده احتمالاً محدودترین قدرت خارجی در روابط خود با منطقه بوده و همچنان خواهد بود. محدودیت واشنگتن به سیاست داخلی و میراث درگیری‌های گذشته مربوط می‌شود و به‌ویژه در حمایت غیرقابل قبول از اسرائیل و خصومت ناموجه با ایران آشکار می‌شود.