به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از فارس، قدیم تر‌ها مثلا چند نسل قبل از ما، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ هایمان وقتی بچه‌های قد و نیم قد در منزل، حیاط یا میهمانی‌ها شیطنت می‌کردند و سروصدا راه می‌انداختند، می‌گفتند: «بچه‌ها انرژی دارند و باید آن را تخلیه کنند»، هیچگاه صحبت از بیش فعالی نبود تا اینکه یکی ـ دو نسلی گذشت و پدر و مادر‌های تحصیل کرده الان به محضی که فرزندشان از جایش تکان می‌خورد یا صدایش در می‌آید به او انگ بیش فعالی می‌زنند و از این بابت ابراز ناراحتی می‌کنند.
خارج از روال طبیعی شیطنت معقول و بازی‌های طبیعی کودکان در خانه‌های کوچک آپارتمانی یا هر جای دیگری، مواردی هم بین کودکان دیده می‌شود که به دلیل تغذیه، ژنتیک یا هر دلیل دیگری دچار بیش فعالی و نقص توجه و تمرکز شده اند، حال ممکن است یک کودکی یکی از این موارد را داشته باشد یاا ینکه در کنار بیش فعالی دچار عدم تمرکز نیز باشد.
طبق گفته روان شناسان اختلال بیش فعالی امروزه از شایع‌ترین اختلالات سلامت روان کودکان به ویژه در سنین مدرسه با شیوع پنج تا یازده درصد است. آمار‌ها نشان می‌دهد از هر سه کودک بیش فعال دو کودک این وضعیت را با خود به دوره نوجوانی می‌برد و از هر سه نوجوان، دو نفر نیز در بزرگسالی بیش فعال باقی می‌مانند بنابراین این اختلال درصورت مشخص شدن، می‌بایست مورد درمان قرار بگیرد چرا که اگر درمان نشود ممکن است باعث اختلافات خانوادگی در بزرگسالی، شغلی و تحصیلی و عدم موفقیت در زندگی شود.
علائم بیش فعالی را بشناسید
بیش فعالی اغلب با یکی از دو ویژگی «بی توجهی، حواس پرتی و عدم تمرکز» یا «تکانشگری یعنی رفتار‌های بدون فکر، عصبی و غیرمنطقی» همراه است. پس خانواده‌ها نباید تصور کنند که بیش فعالی تنها به معنای شیطنت زیاد کودک، صحبت کردن یا به قولی تکان خوردن زیاد بچه‌ها همراه است، بلکه کودک بیش فعال با نقص توجه عموما نمی‌تواند روی جزئیات تمرکز کند و از تکالیف مدرسه باز می‌ماند یا به سختی به سایرین می‌رسد، اغلب در فعالیت‌های گروهی دچار مشکل می‌شود، به صحبت‌های دیگران کمتر توجه می‌کند و انگار که آن‌ها را نمی‌شنود، کارهایش را به پایان نمی‌رساند، برای انجام هر کاری سریع کلافه و خسته می‌شود، در هنگام انجام تکالیف چیز‌هایی را جا می‌اندازد یا فراموش می‌کند و با هر محرکی حواسش پرت می‌شود.
اما علائم بیش فعالی در کنار تکانشگری شامل تکان خوردن‌های زیاد و به نوعی آرام و قرار نداشتن، ترک کلاس یا درس، دویدن در موقعیت‌های غیرمنطقی، درحال حرکت بودن دائمی و بیش از حد صحبت کردن، تحمل نوبت نداشتن، قطع مکالمه دیگران و ... است.
ایجاد ارتباط صحیح بین والدین و کودک بیش فعال
خیلی از خانواده‌ها گلایه می‌کنند که نمی‌توانند با فرزندان بیش فعالشان ارتباط خوبی برقرارکنند یا اینکه به دلیل اینکه تشخیص مناسب نمی‌توانند درباره کودکشان بدهند، نمی‌توانند هم نوع ارتباط با او را انتخاب و مدیریت کنند.
دراین باره «زهرا علیزاده» روانشناس می‌گوید: «باز نگه داشتن پل ارتباط بین والدین و کودک فوق العاده مهم است و باعث می‌شود اختلاف‌های بین والدین و کودک به شکل درستی از بین برود و از وخیم شدن وضعیت جلوگیری می‌کند، شما به عنوان والدین باید ارتباط بین خود و فرزندتان را طوری مدیریت کنید که تبدیل به یک ارتباط مسدود و پل خراب نشود؛ بنابراین در این رابطه باید بتوانید همیشه با هم حرف بزنید و ارتباط بگیرید و در نتیجه این ارتباط خوب رفتار‌های فرزندتان شکل درست تری می‌دهد».
نمونه‌های صحیح رفتار با کودک بیش فعال
علیزاده می‌گوید: «به مواردی که مطرح می‌شود خوب دقت کنید:
۱- رفتار خودتان را با سن کودکتان هماهنگ کنید: این شمایید که باید با کودکتان هماهنگ شوید نه او با شما، هر قانون و خواسته‌ای و هر تنبیه و جریمه‌ای و هر انتظاری باید طبق سن کودک باشد البته نه فقط سن عددی بلکه سن هوشی و اخلاقی کودک.
۲- موقعی که می‌خواهید با فرزندتان صحبت کنید حتما با او ارتباط چشمی برقرار کنید؛ بنابراین حرف‌های مهم را وسط بازی کودک یا کار کردن خودتان یا وسط غذا نگویید بهترین زمان قبل از خواب یا وقتی است که کودک کار خاصی انجام نمی‌دهد چرا که عموم کودکان بیش فعال به خاطر عدم تمرکز نمی‌توانند در زمان‌های شلوغ متوجه حرف‌های شما شوند.
۳- هرچه جملاتی که به کار می‌برید ساده‌تر باشد همانقدر اثرگذارتر است. پس با جمله‌های ساده صحبت کنید، موقع صحبت کردن با تن صدای آرام، اما لحنی محکم و بدون تردید حرف بزنید.
۴- سعی کنید همیشه خودتان را جای کودک بگذارید و تلاش کنید تا بفهمید هدفش از بعضی رفتار‌ها چیست. وقتی هدف اصلی فرزندتان را از رفتار‌های غلطش کشف کنید کارتان راحت‌تر می‌شود. مثلا کودک وسایل را به زمین پرت می‌کند تا جلب توجه شما را داشته باشد اینکه کتاب هایش را پاره می‌کند تا به خواسته اش برسد، اگر شما هدف او از این کار‌ها را درک کنید، خیلی مشکلات پیش نمی‌آید و مسائل راحت‌تر حل می‌شوند.
۵- احساستان را به کودک بگویید. وقتی اجازه بدهید فرزندتان از احساس شما آگاه شود، می‌فهمد که چطور باید رفتار کند و از طرفی خودش هم راحت‌تر احساساتش را بیان می‌کند و از همه مهم‌تر به مرور زمان متوجه می‌شود هر رفتار او ممکن است احساسات متفاوتی را در وجود آدم‌های زندگی اش به وجود بیاورد.
۶- بهترین راه پی بردن به کودک بیش فعال گفتگو کردن است. چنین کودکی اگر مدام در معرض گفتگو قرار بگیرد، در آینده خودش نیز می‌تواند با خانواده‌ای که تشکیل می‌دهد و همسر و فرزندانش ارتباط صحیح برقرار کند.»
خانواده‌ها باید این نکته را در نظر داشته باشند که تشخیص بیش فعالی کار ساده‌ای نیست و با دیدن هر علامت نمی‌توان انگ بیش فعالی به یک کودک زد چرا که حداقل باید به مدت شش ماه چندین علامت در یک کودک در سنینی زیر دوازده سال در خانه یا مدرسه دیده شود و عموما روانشناسان و مشاوران می‌توانند این علائم را بررسی کنند. منتها نکته‌ای که والدین باید در نظر داشته باشند این است که تحت هیچ شرایطی کودک را تنبیه یا مجازات بدنی نکنند چرا که باعث آشفتگی بیشتر او می‌شود، بهترین راهکار همانطور که مطرح شد گفتگو و سپس مراجعه به مشاور است.
انجام برخی بازی‌ها مثل فعالیت‌های دستی مجسمه سازی، گل سازی، فوتبال دستی، بازی با خمیر یا گل می‌تواند تمرکز کودکان را افزایش دهد و این کار در ابتدا می‌تواند از دقایق خیلی کم برای کودکان شروع شود و با آمادگی او این زمان افزایش پیدا کند. همچنین والدین بهتر است که در سنین مختلف کودک را مورد تحسین و تشویق برای افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس او قرار دهند و همینطور به کودک برای انتخاب دوستان مناسب کمک کنند.
در نهایت اینکه برخی محققان معتقد هستند که انجام بازی‌های رایانه‌ای و استفاده مدام از موبایل و تبلت بر بیش فعالی کودکان اثرگذار است در این زمینه خانواده‌ها باید نظارت کامل بر میزان استفاده کودکان از وسایل الکترونیکی براساس سن و سال کودک را داشته باشند.
