یکی از اساسی‌ترین زیرساخت‌های رشد اقتصادی در مناطق مرزی، وجود بنادر فعال و مجهز به امکانات و تجهیزات مدرن دنیا است که می‌توانند نقش بزرگی در جهت تولید و توسعه کشور داشته باشند. نکته‌ای که کاملا در مورد بنادر بوشهر و هرمزگان، صادق است. بعضی از هتل های بوشهر در نزدیکی بنادر مهم بوشهر واقع شده تا مسافران دسترسی راحت‌تری به این بنادر داشته باشند.
بنادر نقش اصلی و کلیدی در توسعه تجارت داخلی و خارجی کشورها دارند. در شرایطی که همه کشورها به‌سوی جهانی‌شدن قدم برمی‌دارند و فاصله‌های آنها در حال کاهش است، بنادر مهم بوشهر و هرمزگان نیز نقش برجسته‌ای در رشد اقتصادی کشور و منطقه ایفا می‌کنند.
طرح شبکه‌سازی بنادر از ایده‌های تقریبا نوینی است که در چند سال اخیر بسیار مورد توجه کشورهای پیشتاز در حمل و نقل دریایی قرار گرفته است. در ایده شبکه‌سازی بنادر، بنادر کوچک و بزرگ در قالب یک شبکه بزرگ‌تر با یکدیگر تعامل می‌کنند. در ادامه با بنادر مهم بوشهر و هرمزگان آشنا می‌شویم.
بنادر مهم بوشهر
استان بوشهر با مساحتی حدود ۲۷،۶۵۳ کیلومترمربع، جمعیّتی کمتر از یک میلیون نفر دارد. این استان از سمت شمال به استان خوزستان و بخشی از استان کهگیلویه و بویراحمد، از سمت جنوب به دریای خلیج فارس و بخشی از استان هرمزگان، از سمت شرق به استان فارس و از سمت غرب به دریای خلیج فارس محدود است.
استان بوشهر بیش از ۶۰۰ کیلومتر مرز دریایی با خلیج‌فارس دارد و از اهمیت استراتژیکی و اقتصادی بالایی برخوردار است. استان بوشهر دارای ۹ شهرستان به نام‌های بوشهر، گنـاوه، تنگستان، کنگان، دشتستان، دشتی، جم، دیر و دیلم می‌باشد.
بنادر تجاری استان بوشهر شامل بنادر بوشهر، دیلم، گناوه، ریگ، مروارید جزیره خارک، محمدعامری، ابوالخیر عامری، دیر، کنگان، نخل‌تقی و عسلویه است. انواع اسکله‌های بنادر مهم بوشهر به‌صورت تجاری، صیادی، نفتی، صنعتی و ... زیر نظر اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر فعالیت می‌کنند.
یکی از بهترین موارد تفریحی در بندر بوشهر، گشت‌وگذار در سواحل و اسکله‌های زیبای این شهر است. اسکله جفره در قسمت شمال‌غربی بندر بوشهر قرار دارد. در این اسکله می‌توانید از ماهیگیرانی که بار تازه خود را به ساحل آوردند ماهی تازه تهیه کنید و به تماشای دریای نیلگون خلیج‌فارس بنشینید. هتل آپارتمان پاسارگاد بوشهر در نزدیکی این اسکله واقع شده و مهمانان می‌توانند به‌راحتی، از این اسکله زیبا دیدن کنند.
بندر گناوه
بندر گناوه یکی از بنادر مهم بوشهر و سومین شهر پرجمعیت استان است. این بندر با داشتن لنج‌های سنتی یکی از بزرگترین بنادر کشور است که قدمتی طولانی دارد. بندر گناوه از قدیمی‌ترین بنادر است که جایگاه خاصی در استان بوشهر دارد. بیشترین ظرفیت ناوگان سنتی کشور با ظرفیت هزار و پنجاه فروند شناور سنتی در حوزه تجاری این بندر واقع شده است.
بندر گناوه یکی از پرترافیک‌ترین بنادر کشور بوده و در واقع یک بندر چندمنظوره می‌باشد یعنی در حوزه تجاری، بازرگانی و مسافربری فعال است. حوزه مسافربری این بندر به صورت بین بنادر بوده و بین بندر گناوه و بندر خارک تردد دارد.
فعالیت‌های بندر بر شهر گناوه تاثیرگذار است به این‌صورت که بخشی از نیازمندی‌های شهر از طریق بندر تأمین شده و به‌عنوان یک زنجیره تامین با هم در تعامل هستند. تمام اهالی بندر گناوه از دریا امرارمعاش می‌کنند. در این بندر شناورها در کمتر از ۲۴ ساعت تخلیه می‌شوند.
طرح توسعه بندر گناوه را سازمان بنادر در دستور کار خود قرار داده است در این طرح توسعه یک بندر جدید با حوزه ۵۴ هکتار و همچنین ۴ پست اسکله با ظرفیت ۵۰۰۰ تن برای شناورها، در این منطقه احداث خواهد شد.
بندر تجاری گناوه به‌عنوان یکی از بنادر مهم بوشهر از قدیم، کار تجارت در آن رونق داشته که درحال حاضر تعداد شناورهای فلزی در این بندر بیشتر از قبل شده و شناورهای فلزی، صیادی، چوبی یا همون لنج در این بندر دوباره اقدام به تجارت می‌کنند. این بندر دارای مزایای بسیاری برای مالکان شناورها و صاحبان کالا به حساب می‌آید و از تخفیفات تعرفه‌ای بالا برخوردار هستند.
در بندر گناوه تعداد ۳ فروند شناور مسافربری وجود دارد که در حال تردد بین بندر گناوه و بندر خارک و بالعکس می‌باشد. در طول روز ترددهای تقریباً با توجه به ظرفیت موجود دارند و متوسط ورودی و خروجی مسافران نزدیک به ۵۰۰ تا ۵۵۰ نفر می‌باشد.
بندر خارک
جزیره خارک مهمترین جزیره خلیج همیشه فارس است. علی‌رغم وسعت کم، دارای اهمیت فراوانی از لحاظ تجاری، اقتصادی، نظامی و تاریخی می‌باشد. این جزیره تا بندر بوشهر حدود ۵۴ کیلومتر و تا بندر گناوه ۳۷ کیلومتر مسافت دارد. مساحت جزیره خارک حدود ۲۲ کیلومترمربع است. بندرخارک نیز یکی از بنادر مهم بوشهر به‌شمار می‌آید.
خدماتی که در این بندر ارائه می‌شود شامل دو بخش، خدمات ورود و خروج شناورها است و مهمترین کار در این بندر، ارائه خدمات جستجو و نجات دریایی و شناورهای مسافربری است. ۹۰ درصد صادرات نفت‌خام از طریق بندرخارک انجام می‌شود.
بزرگترین کشتی‌های تانکری که در خلیج فارس تردد دارند در بندرخارک پهلوگیری کرده و جدا می‌شوند. بندرخارک دارای بندرگاه‌ها و اسکله‌های مختلفی ازجمله بندر مروارید بوده که در مالکیت سازمان بنادر و دریانوردی بوشهر است. این بندر قابلیت پهلوگیری کشتی‌هایی باظرفیت ناخالص ۱۰۰۰ تن را دارا می‌باشد.
بندر کنگان
یکی از نقاط قوت استان بوشهر در بحث گردشگری، شهرستان کنگان است. این شهرستان از نظر طبیعت و ساحل زیبای ماسه‌ای و سنگی که در این شهر وجود دارد بسیار جذاب است. بندر چندمنظوره کنگان یکی از بنادر مهم بوشهر بوده که در حوزه صیادی، تجاری وتفریحی با وسعت ۱۵هکتار از طریق دریا به کشورهای حوزه خلیج فارس در حال تردد است.
بندرکنگان دارای ۱۱۵ شناور تجاری سنتی، چیزی بیش از ۲۵۰ قایق صیادی و تفریحی در این حوضچه فعالیت می‌کنند. به‌خاطر عمق خوب بندرکنگان، پروژه‌های خاصی در آن قابل بهره‌برداری است. اگر شناورهای صیادی را از حوضچه تجاری به یک منطقه جدید منتقل کنند، حوزچه فعلی می‌تواند پتانسیل خیلی خوبی داشته باشد. در واقع برای بالا بردن رتبه بندر می‌توان شناورهای فلزی را در آن پوشش داد.
بندر دیر
بندر دیر یکی دیگر از ۱۱ بندر تجاری استان و از بنادر مهم بوشهر است. این بندر تجاری در جنوب استان واقع شده و با بندر بوشهر ۲۰۸ کیلومتر فاصله دارد. بندر دیر نزدیکترین بندر به کشور قطر است. ۱۸۰ فروند شناور موتور لنج باری فعال، در این بندر تجارت می‌کنند.
بندر دیر به‌خاطر نزدیکی به ناحیه مطاف، یکی از بنادری است که جستجو نجات دریایی در این بندر اهمیت ویژه‌ای دارد. سرمایه‌گذاری زیادی برای ایجاد یک بندر جدید در بندر دیر انجام شده است. در آن، بندر صیادی از بندر تجاری تفکیک شده و هم‌اکنون بندر دیر، پتانسیل بسیار خوبی برای صادرات کالاها به قطر دارد.
سالانه عملیات تخلیه و بارگیری بیش از ۶۴ هزار تن کالا در این بندر جهت صادرات به کشور قطر انجام می‌شود. پروژه لای‌روبی بندر دیر از سال ۹۵ در این بندر آغاز شده و بعد از اتمام لای‌روبی به دهانه منفی ۴ رسیده که پذیرای شناورهای با درافت ۵/۴ متر می‌باشد.
بنادر مهم استان هرمزگان
استان هرمزگان با بهره‌مندی ۲،۲۳۷ کیلومتر نوار ساحلی، ۱۴ جزیره و همین‌طور ۷۱ بندر بزرگ و کوچک در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان، همواره به‌عنوان مهمترین استان ساحلی و دریایی در کشور مطرح است. به‌همین دلیل توجه ویژه به توسعه بندرهای آن و بنادر مهم بوشهر یک ضرورت اجتناب ناپذیر می‌باشد.
از ۷۱ بندر موجود در استان هرمزگان، ۳۲ بندر آن فعال بوده که در اقتصاد داخلی کشور به‌خصوص در امر صادرات و واردات نقش ویژه‌ای در توسعه کشور دارند و از طرف دیگر با حضور موثر ایران در بازارهای جهانی به‌وسیله مبادله‌ی کالا به کشورهای آسیای میانه، یکی از برگ‌های برنده کشور ایران است.
بنادر فعال در استان هرمزگان دارای ۱۵۶ پست اسکله جهت پهلوگیری کشتی‌ها هستند. از این تعداد، ۲۱ بندر صیادی، ۱۵ بندر چندمنظوره، ۱۱ بندر با کاربری تجاری،۱۰ بندر صنعتی، ۷ بندر نفتی، ۲ بندر مسافربری و ۵ بندر با کاربری‌های متفرقه فعال هستند.
استان هرمزگان با بهره‌مندی از بزرگترین ناوگان مسافربری دریایی کشور و پیشرفته‌ترین پایانه‌ها، سهم ۹۵ درصدی در حمل و نقل مسافران دریایی و خودروهای آنها در کشور دارد که از طریق دو بندر مسافربری این استان به‌خصوص بندرشهیدحقانی، انجام می‌گیرد. به‌همین دلیل استان هرمزگان به‌عنوان مرکز سفرهای دریایی ایران شناخته می‌شود.
خط ساحلی استان هرمزگان به‌دلیل وجود بنادر مهمی مانند بندر شهیدرجایی، بندر شهیدباهنر، بندرجاسک، بندر شهیدحقانی، بندرکنگ، بندرسیریک، بندرلنگه و همچنین بنادر جزایر قشم، کیش، هرمز و... از اهمیت بالایی برخوردار است.
بندر شهید رجایی
مجتمع بندری شهیدرجایی، به دلایل مختلف زیر، به‌عنوان مهمترین و اصلی‌ترین دروازه واردات و صادرات کشور در بین بنادر مهم بوشهر و کل بنادر ایران به‌شمار می‌آید.
- موقعیت مکانی منحصربه‌فرد جغرافیایی در نزدیکترین نقطه به تنگه هرمز و دهانه ورودی خلیج‌فارس
- فاصله کوتاه از مسیر اصلی تردد بین قاره‌ای کشتی‌ها
- قرارگیری در نقطه تلاقی کریدور ترانزیتی شمال به جنوب
- قرار گیری در کنار صنایع بزرگ استان هرمزگان و استان‌های تولیدی کشور
- برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و مختلف
- اتصال به شبکه بین‌المللی راه آهن، هوایی و جاده ابریشم
- مبادله کالا با بیش از ۸۰ بندر معروف دنیا به‌وسیله ۳۵ خط برتر کانتینری جهان
این مجتمع بزرگ بندری در نقطه مرکزی نوار ساحلی جنوب کشور در شهر بندرعباس با بیش از ۲،۳۰۰ کیلومتر مرز دریایی و ۲،۴۰۰ هکتار مساحت واقع شده است. این بندر عظیم به‌عنوان دروازه طلایی اقتصاد کشور، در سال‌های اخیر به‌سوی جهانی شدن و قرارگرفتن در رتبه اول بنادر منطقه، گام برداشته است.
بندر شهیدرجایی سالانه باظرفیت پذیرش صد میلیون تن کالا و ظرفیت برخورداری از ۴۰ پست اسکله، با در اختیار داشتن بزرگترین و پیشرفته‌ترین پایانه کانتینری کشور، حجم زیادی از عملیات جابه‌جایی کالاهای عمومی مانند محصولات تولید شده از فرآورده‌های نفتی‌خام، فولاد، فله خشک و فله مایع در این بندر انجام می‌شود.
بندر شهید باهنر
بندر شهید باهنر سومین بندر ترانزیتی کشور و یکی از بنادر چند منظوره قدیمی استان هرمزگان است. موقعیت مکانی ویژه این بندر در دسترسی به آب‌های آزاد جهان از طریق دریای خلیج‌فارس، اتصال به راه‌های بین‌المللی، نزدیکی به منطقه آزاد قشم، جزایر و بنادر تجاری دیگر، این بندر را به مرکزی ویژه و استراتژیک بعد از بندر شهیدرجایی تبدیل کرده است.
این بندر یکی از قدیمی‌ترین بندرهای شهر بندرعباس است که از سال ۱۳۳۴ تحقیقات برای ساخت این پروژه شروع شد و از سال ۱۳۴۶ عملیات ساخت این بندر آغاز شد. این بندر در ابتدا سورو نام داشت که پس از انقلاب به بندر شهیدباهنر، تغییر نام یافت.
درگذشته این بندر تنها بندر شهر بندرعباس بوده و پذیرای مسافران و گردشگران زیادی بوده است. بندر شهید باهنر در امر صادرات کالاهای غیرنفتی و حمل و نقل کالا و جابه‌جایی مسافران داخلی و بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای در بین بنادر مهم بوشهر و هرمزگان دارد.
بندر شهید باهنر دارای سالن مسافربری بین‌المللی استاندارد است که علاوه‌بر میزبانی تعداد زیادی از مسافران و گردشگران بین‌المللی، پذیرای کشتی‌هایی در سطح کروز نیز می‌باشد. سفرهای دریایی خارجی در این بندر به‌صورت هفتگی انجام می‌شود. سفر خارجی این بندر ازطریق کشتی سانی و در مسیر بندرعباس به شارجه انجام می‌گردد.
کشتی سانی دارای ۱۵۲ کابین مسافری و ۴۰۴ تخت در اتاق‌هایی مجهز می‌باشد. امکانات ویژه‌ی این کشتی شامل ۴ کافی‌شاپ، سینما، سونا، فروشگاه، پارک کودک و... است.
بندر شهید حقانی
بندر شهیدحقانی در سال ۱۳۱۸ ساخته شد که اولین بندر در شهر بندرعباس می‌باشد. این بندر به‌عنوان بزرگترین و کامل‌ترین پایانه مسافربری کشور از بهترین و پیشرفته‌ترین ناوگان دریایی برخوردار است. مسافران برای سفر به جزایر هنگام، قشم و هرمز از این بندر استفاده می‌کنند.
درگذشته از این بندر برای جابه‌جایی بار نیز استفاده می‌شد اما در حال‌حاضر فقط برای مقاصد مسافربری از آن استفاده می‌شود. این بندر زیر مجموعه بندر شهید باهنر است. به‌خاطر فاصله زیاد بین پارکینگ و اسکله از ماشین‌های برقی برای جابه‌جایی مسافران استفاد می‌شود.
در این پایانه شناورهای زیادی در مسیرهای مختلف به جزیره قشم، جزیره هنگام، جزیره هرمز و... در حال تردد هستند. مدت زمان رسیدن مسافران به جزیره قشم حدود ۴۰ دقیقه سفر برروی آب است که تجربه‌ای بی‌نظیر و متفاوت برای آنها می‌باشد.
در این بندر نیز مانند برخی از بنادر مهم بوشهر، امکانات رفاهی ازجمله رستوران، کافی شاپ، فست‌فود، وسیله حمل‌بار، سرویس بهداشتی، نمازخانه، فضای سبز و سایبان در محوطه بندر، پارکینگ، سوپر مارکت و بازارچه خرید سوغاتی، سالن ترانزیت، پخش فیلم ، مکان بازی کودکان و سالن‌های متفاوت خروجی هر مقصد تعبیه شده است.
