به گزارش پایگاه خبری صراط به نقل از ایمنا، سالانه بیش از سه هزار نفر و در طول ده سال گذشته بیش از ۳۰ هزار نفر از پزشکان با اخذ گواهی حسن انجام کار یا گود استندینگ مهاجرت می‌کنند. واقعیت آن است مهاجرت کادر درمان، تغییر شغل پزشکان، انصراف دستیاران پزشکی از جمله چالش‌هایی است که در سال‌های اخیر، نظام سلامت کشور را درگیر خود کرده است. جریانی که با تداوم آن آسیب قابل‌توجهی بر سلامت و درمان مردم وارد می‌شود، به‌ویژه زمانی که اعلام می‌شود سرانه متخصص در ٢٣ استان کشور به ازای ١٠ هزار نفر، کمتر از پنج نفر است و این گویای شرایط بحرانی در یکسری از مناطق کشور است.
کمبود پزشک پیامد‌هایی مانند افزایش هزینه خدمات، انحصاری شدن برخی از تخصص‌ها، افت کیفیت خدمات، طولانی شدن انتظار بیماران در مطب‌ها و دریافت زیرمیزی‌های کلان و خارج از عرف می‌انجامد. حال‌آنکه در شهرستان‌ها و مناطق کم برخوردار، نه‌تن‌ها با مشکل پزشک متخصص بلکه با مشکل کمبود پزشک عمومی هم روبه‌رو هستیم و زمانی این موضوع محسوس‌تر می‌شود که ضمن افزایش روند مهاجرت پزشکان متخصص، طرفداران ادامه تحصیل در برخی از تخصص‌های پزشکی کاهش داشته است. به‌طوری‌که از احتمال ورود پزشک متخصص از سایر کشور‌ها یا رفتن به خارج، برای استفاده از خدمات درمانی در آینده‌ای نزدیک خبر می‌رسد.
چرا مهاجرت؟
اکنون پرسش آن است که چرا به‌یک‌باره با کمبود پزشک متخصص روبه‌رو شده‌ایم؟ آیا این چالش از گذشته هم وجود داشته یا شرایط اقتصادی فعلی موجب ایجاد چنین بحرانی در زمینه پزشکان متخصص شده است؟
درخواست عدم سوءپیشینه پزشکی در سال ۱۴۰۰ از سوی بالغ‌بر چهار هزار و ۲۷ نفر، انتشار خبر افزایش ۳۰۰ درصدی مهاجرت پزشکان در دوران کرونا و مهاجرت ۱۵ هزار پزشک عمومی در طول چهار سال، نمایان گر اوج تمایل قشر پزشک برای مهاجرت از ایران است. دلایل مهاجرت پزشکان در یک نظرسنجی چنین نشان می‌دهد که نزدیک به ۸۰ درصد پزشکان، دلیل مهاجرت یا دلیل فکر کردن به مهاجرت را مسائل مالی و تأمین آینده خود و فرزندانشان مطرح می‌کنند.
به گفته مسئول کارگروه سلامت بین‌الملل سازمان نظام پزشکی تهران، متوسط درآمد پزشکان در کنار هزینه مطب داری یک بحث جداگانه‌ای است. یعنی وقتی پزشکی در تهران است و هزینه مطب داری برایش ۳۰ میلیون تومان است، اگر این درآمد را در حد ۵۰ میلیون تومان هم داشته باشد در حد ۲۰ میلیون تومان درآمد خالص دارد. یعنی کمتر از روزی یک‌میلیون تومان درآمد دارد. در حال حاضر پزشکان عمومی‌مان با ساعتی ۸۰ هزار تومان و ۱۰۰ هزار تومان کشیک می‌دهند که گاهاً پر مریض و پر ریسک است و از طرف دیگر ممکن است پزشک در طول چندین سال کاری خود دچار خطای سهوی عوارض جراحی‌شده و مجبور به پرداخت دیه شود. کار پزشکی کار پرریسکی است درحالی‌که درآمد خالص برای پزشک عمومی چیزی حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان و برای پزشک متخصص ۶۰ میلیون تومان در ایران است که اصلاً قابل‌مقایسه با دنیا نیست.
همچنین لاری‌پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی می‌گوید: یک پزشک در کشور‌هایی مانند پاکستان، عراق، افغانستان و ترکیه حداقل ۱۸ برابر ایران حق ویزیت دریافت می‌کند. این عدد در عراق ۲۰ برابر و در کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس، حداقل چهار برابر ایران است.
با این وجود، در ایران، از طرفی امید و انگیزه‌ای برای ماندگاری پزشک باقی نمی‌ماند و از سویی هم‌توان اقتصادی مردم امکان پرداخت هزینه‌های درمانی بیشتری را ندارد که در این شرایط تاکید می‌شود دولت باید با تدابیری مانند اعطای وام کم‌بهره، کاهش تعهدات به دولت، یا فراهم‌سازی تجهیزات لازم و امکانات رفاهی این فاصله درآمدی را برای پزشکان جبران کند.
دلیل دیگری که برای تمایل به مهاجرت از سوی این قشر، گفته می‌شود آن است که سطح حرفه‌ای این گروه بالا و همواره دارای اعتبار زیادی بوده‌اند. ولی به نظر می‌رسد در چند سال گذشته پزشکان مورد بی‌مهری دولتمردان قرارگرفته‌اند و در این زمینه توجه کافی به نظرات و مطالبات جامعه پزشکی نشده است.
درمجموع از اظهارات انجام‌گرفته مشخص می‌شود رفتن یک پزشک از این کشور پس از صرف زمان و هزینه‌های قابل‌توجه، دلیلی خاص به‌غیراز شرایط موجود، نمی‌خواهد. تورم، بی‌انگیزگی، درآمد پایین، جایگاه نامناسب و عدم امنیت لازم برای برخی پزشکان، هرکدام، دلیلی موجه برای مهاجرت محسوب می‌شود.
درآمد بیشتر پزشکان در کشور‌های دیگر، ارزیابی صحیحی نیست
در طرف مقابل افرادی که بر این دیدگاه‌اند که شرایط مالی، دلیل اصلی برای مهاجرت یک پزشک قلمداد می‌شوند کارشناسانی قرار گرفته‌اند که باوری متفاوت نسبت به این جریان دارند. این‌چنین که ازنقطه‌نظر آن‌ها مهاجرت پزشکان به عواملی ریشه‌ای‌تر بازمی‌گردد و لازم است برای توقف این موج مهاجرتی در آینده، این موارد مدنظر مسئولان قرار گیرد.
دراین‌باره عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد دریافت مالیات از شاغلان و فعالیت‌های اقتصادی ازجمله عواملی است که پزشکان را به مهاجرت راغب می‌کند. هرچند بیشترین آمار فرار مالیاتی درمیان پزشکان است، اما به دلیل تمایل نداشتن به پرداخت مالیات، رفتن را بر ماندن ترجیح می‌دهند درصورتی‌که در کشور‌های دیگر، مجبور به پرداخت مالیات بیشتری هم هستند.
وی اضافه می‌کند:، اما در این میان، کشور‌هایی هم وجود دارد که به دلیل فقدان نخبگان به دنبال جذب نخبه‌های کشور‌هایی مانند ایران هستند و با توجه به ضریب هوشی ایرانیان، استقبال زیادی از سوی آن‌ها نسبت به مهاجرت نخبگان کشورمان می‌شود.
این کارشناس تصریح می‌کند: بنابراین با پیشنهاد‌ها و ترفند‌های هوس‌انگیز اقتصادی موجب جذب این قشر به کشور‌های خود شده و پس از خروج، برای ماندگاری آن‌ها نیز از راهکار‌هایی جذاب استفاده می‌کنند، درحالی‌که پزشکان ما با هزینه‌های سنگین داخل به این مرحله رسیده‌اند چرا باید بهره آن‌ها را کشوری دیگر ببرد؟
شیخی خاطرنشان می‌کند: تبلیغات سویی هم که از طرف شرکت‌های مهاجرتی انجام می‌گیرد باعث می‌شود افراد با این دیدگاه که خارج از کشور برای آن‌ها بهشت است به مهاجرت سوق یابند. حال‌آنکه هر کشوری شرایط و مقررات خاص خود را دارد که با ورود به آن متوجه مشکلات زندگی در آنجا می‌شویم. اما مهمترین، دلیل آن است که هرسال‌های اخیر، به‌طور ریشه‌ای به جذب نخبگان در داخل توجه نداشته‌ایم.
وی توضیح می‌دهد: مبنای این مشکل به زمانی بازمی‌گردد که عدالت آموزشی با تفکیک مدارس به دو بخش دولتی و غیرانتفاعی زیر سوال رفت. آن عده از افرادی که در مناطق محروم و بدون امکانات هستند و از اتفاق وابستگی بیشتری هم به کشور و محل زندگی خود دارند محروم از تحصیل می‌شوند. اما آن بخشی که به دلیل تمکن مالی و امکانات بیشتر تحصیلی در رشته‌هایی مانند پزشکی پذیرفته می‌شوند پس از اتمام دوره تحصیلی خود، بدون هیچ وابستگی و در راستای درآمد بیشتر، مهاجرت را انتخاب می‌کنند.
این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: به‌این‌ترتیب وقتی عدالت آموزشی وجود نداشته باشد و شرایط آموزشی بهینه برای همه فراهم نباشد چنین اتفاقاتی هم دور از انتظار نیست.
شیخی در پاسخ به این پرسش که آیا درآمد کم از دلایل مهاجرت این قشر محسوب می‌شود؟ می‌گوید: این ارزیابی که پزشکان در داخل کشور، درآمد اندک دارند و در خارج از کشور از درآمد بیشتری برخوردار می‌شوند نادرست است، زیرا اگر پزشکان در کشور‌های دیگر از درآمد بالاتری برخوردارند در عوض هزینه‌های سنگین‌تری هم برای زندگی متقبل می‌شوند. به عبارتی سبد هزینه‌ها در کشور‌ها با یکدیگر متفاوت است و از این رو سبد درآمد‌ها هم متفاوت می‌شود.
وی اظهار می‌کند: به‌علاوه پزشکان خارج از کشور باید ۵۲ درصد از درآمد خود را به دولت بپردازند درحالی‌که اینجا برای فرار از پرداخت مالیات، پزشکان از انواع راهکار‌ها استفاده می‌کنند. از به‌کارگیری منشی‌های غیر ایرانی گرفته تا عدم استفاده از خودپرداز، دریافت دو برابری ویزیت و فقدان تابلو که هرکدام راهی برای فرار از مالیات است.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان می‌کند: درمجموع عدم تعهد پزشکان به کشور خود و رفاه‌زدگی عده‌ای دیگر از عوامل اصلی برای رغبت به مهاجرت است و می‌طلبد در گزینش دانشجوی پزشکی دقت بیشتری به عمل آید و تعهدات لازم برای ماندگاری این قشر، موردنظر واقع باشد.
دلیل اصلی مهاجرت پزشکان چیست؟
روند رو به رشد آمار مهاجرت پزشکان از مباحثی است که در این سال‌ها بسیار از آن خبر می‌رسد، موضوعی که این قشر، دلیل آن را مسائل مالی و تامین آتیه خود و فرزندانشان مطرح می‌کنند.
