دیسک کمر بیماری است که بسته به علت‌های مختلف، دیسک شکل اصلی خود را از دست داده یعنی بزرگتر می‌شود و می‌تواند به روی ریشه عصبی اطراف خود فشار آورده و باعث ایجاد درد گردد. دیسک‌ها پدهای پر از ژلی هستند که مهره‌های ستون فقرات را پوشانده مانند یک ضربه‌گیر عمل کرده و امکان حرکت و انعطاف‌پذیری را برای مهره‌ها فراهم می‌کنند. گاهی دیسک‌های نخاعی به یک دونات ژله‌ای با ترکیب نرم مرکزی (نوکلئوس پالپوزوس) تشبیه می‌شوند.
هنگامی که یک دیسک فتق می‌شود، بخشی از دیواره سخت داخلی آن ممکن است به داخل کانال نخاعی رفته، روی عصب فشار وارد کند و باعث ایجاد درد شود. بسته به نوع عصبی که توسط دیسک فشرده می‌شود، درد می‌تواند در پا، دست یا جای دیگر ایجاد گردد. وقتی این نوع درد ایجاد می‌شود، به ویژه بعد از تصادف و صدمه، باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان‌های خانگی برای درمان فتق دیسک کمر
در اینجا برخی درمان‌ها برای کاهش درد فتق دیسک بیان شده است:
سرما و گرما درمانی
استفاده از سرما یا گرما درمانی برای کمر می‌تواند فشار عضلانی را رفع کند که معمولا همراه با فتق دیسک کمر ایجاد می‌شود. گرما به شل شدن عضلات سفت شده که باعث اسپاسم می‌شوند کمک می‌کند، جریان خون را افزایش می‌دهد و کشسانی بافت پیوندی را بهبود می‌بخشد. کاهش موضعی دمای بافت، اثر ضد التهابی و ضد درد را ایجاد می‌کند، در نتیجه باعث کاهش درد می‌شود.
فعالیت جسمانی متعادل
هرچند ممکن است منطقی به نظر نرسد، اما اگر مبتلا به فتق دیسک کمر هستید، فعال ماندن می‌تواند به تسکین درد کمک کند. وقتی ورزش می‌کنید بدن اندرورفین آزاد می‌کند که به طور طبیعی می‌تواند خلق را بهتر کرده و درد را کاهش دهد. اکثر مبتلایان به فتق دیسک کمر قادر به انجام فعالیت‌های سبکی مانند زیر هستند:
- پیاده روی در محیط بیرون یا روی تردمیل
- استفاده از دستگاه اسکی فضایی
- دوچرخه سواری با دوچرخه خوابیده
اگر درد شدیدتر شد، ممکن است بخواهید فعالیت‌های آبی، مانند آب درمانی را امتحان کنید. فعالیت‌های آبی اغلب توصیه می‌شوند زیرا شناور بودن در آب با گرانش مقابله کرده و فشار وزن روی ستون فقرات را کاهش می‌دهد. پزشک ممکن است برنامه شنا یا فیزیوتراپی در آب دقیقی را به شما پیشنهاد دهد.
داشتن رژیم غذایی بهتر
از آنجایی که داشتن اضافه وزن می‌تواند احتمال ابتلا به فتق دیسک را افزایش دهد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که رژیم غذایی و سبک زندگی خود را در صورت نیاز برای کاهش وزن تنظیم کنید. وزن اضافی فشار بیشتری را روی سیستم عضلانی – اسکلتی بدن می‌آورد و درد را افزایش می‌دهد.
یا ممکن است اضافه وزن نداشته باشید، اما باز هم تنظیم رژیم غذایی برای شما مفید باشد. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که مواد غذایی خاص، مانند شکر، چربی ترانس، الکل، گوشت فراوری شده و کربوهیدرات تصفیه شده کمتری مصرف کنید تا التهاب بدتر نشود. یه طور مشابه، ممکن است توصیه کنند که برخی مواد غذایی مانند انواع توت‌ها، روغن ماهی، آووکادو، گیلاس، بروکلی، کلم بروکسل، گل کلم و غیره را مصرف کرده تا با التهاب مقابله کنید. این کار به کاهش علائم دردناک در هنگامی که شرایط بدنی خوبی دارید کمک می‌کند.
نوشیدن مایعات به اندازه کافی
وقتی آموختید که چگونه به طور طبیعی فتق دیسک را ترمیم کنید، نوشیدن مایعات به اندازه کافی نیز ضروری می‌باشد. کم آبی می‌تواند احتمال ایجاد فتق دیسک را افزایش دهد و بسته به مقدار مصرفی آب، بهترین عملکرد خود را خواهد داشت. به همین صورت، دیسک بین مهره‌ها نیز به مقدار کافی آب برای فعالیت کردن نیاز دارند، بنابراین پر کردن مجدد ذخایر در زمانی که حجم آن پایین می‌آید بهترین گزینه است.
درمان‌های پزشکی بدون جراحی برای فتق دیسک
طیف وسیعی از درمان‌های پزشکی بدون جراحی برای دیسک گردن و کمر وجود دارند که برخی از آنها ممکن است برای برخی بهتر از دیگران باشند.
درمان خاص به شدت به مدت زمانی که علائم را دارید و شدت درد بستگی دارد. دیگر موارد شامل طبیعت علائم (مانند ضعف یا بی حسی) و سن بیمار می‌شوند.
برای بسیاری از بیماران، علائم دیسک کمر به مرور زمان رفع می‌شوند. هرچند دستورالعمل سریعی برای درمان دیسک بیرون زده وجود ندارد، اما اهداف اولیه هر درمانی دو دسته هستند:
- برای تسکین درد، مخصوصا پا درد که می‌تواند نسبتا شدید و ناتوان کننده باشد.
- برگشتن به زندگی عادی و فعالیت‌های روزمره را برای بیمار ممکن سازد.
درمان سنتی اغلب با دارو و فیزیوتراپی همراه است. در این موارد، فعالیت‌های محدود ممکن است تا زمانی که درد رفع شود ضروری باشد. این درمان‌ها به صورت زیر هستند:
داروها
پزشک ممکن است استفاده از داروهای بدن نسخه (OTC) یا داروهای تجویز شده را برای درد دیسک کمر تجویز کند. اگر درد شدید بود، ممکن است داروهای با نسخه در ابتدا در نظر گرفته شوند. برای درد فتق دیسک قابل توجه، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این داروها را تجویز کند:
- استامینوفن: استامینوفن درد را تسکین می‌دهد، اما التهاب را کاهش نمی‌دهد. برای فتق دیسک، استامینوفن تا حدودی قابل قبول است، اما کافی نیست زیرا درد بدون کاهش ورم از بین نمی‌رود. بدون کاهش التهاب، تسکین موقتی درد می‌تواند احتمال تشدید فتق دیسک را افزایش دهد.
- داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs): NSAIDs شامل ایبوپروفن (Advil)، ناپروکسن (Aleve) و استیل سالیسیلیک (آسپرین) می‌شوند. برای فتق دیسک بهتر از استامینوفن هستند، زیرا التهاب را کاهش داده و درد را تسکین و احتمال صدمات بیشتر را کاهش می‌دهند. اگر به دلایل پزشکی از NSAIDs استفاده نمی‌کنید، استامینوفن می‌تواند در صورت نیاز درد را کاهش دهد.
برای درد شدید فتق دیسک، پزشک ممکن است یک یا چند داروی زیر را تجویز کند:
- داروهای ضد تشنج: اگرچه پزشکان اصولا داروهای ضدتشنج را برای بیماری صرع تجویز می‌کنند، اما سازمان غذا و دارو (FDA) مصرف این داروها را برای درمان درد عصبی نیز تایید کرده است. اگر فتق دیسک شما باعث ایجاد تنگی کانال نخاعی شده است، پزشک ممکن است این دارو را تجویز کند. برخی عوارض جانبی این دارو خستگی مفرط و خواب آلودگی است.
- داروهای ضد افسردگی: پزشکان اغلب داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای را برای درمان کمردرد مزمن تجویز می‌کنند. زمانی که برای چند هفته داروی ضدافسردگی استفاده می‌کنید، انتقال دهنده‌های عصبی در ستون فقرات شما افزایش یافته و درد تسکین می‌یابد.
- داروهای شل کننده عضلات: به خاطر کیفیت اعتیادآور آنها، داروهای شل کننده عضلات، برای درمان دردهای عصبی حاد فتق دیسک مفید هستند. این داروها با شل کردن عضلات، تسکین درد چشمگیری را ایجاد می‌کنند.
- اپیویدها: همانند شل کننده‌های عضلانی هستند، پزشک فقط زمانی این داروها را تجویز می‌کند که کمردرد شدید باشد. این داروها تسکین درد قوی را دارند، اما به شدت اعتیادآور نیز می‌باشند. این داروها را باید فقط تحت نظارت دقیق پزشک مصرف کرد. اپیویدها توسط رهاسازی اندورفین به تسکین درد کمک کرده، احساس لذت را تقویت کرده و به سرکوب درد کمک می‌کند.
- استروئیدها: استروئیدها برای کاهش التهاب عالی هستند. با این حال، این داروها می‌توانند احتمال ابتلا به دیگر بیماری‌های پزشکی را افزایش دهند. بنابراین پزشکان استروئیدها را با احتیاط تجویز می‌کنند.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی می‌تواند حالات بدنی و ورزش‌هایی را ایجاد کند که برای کاهش درد دیسک بیرون زده طراحی شده‌اند. ورزش ترکیب ضروری توانبخشی در تقریبا تمامی موارد کمر درد است.
فیزیوتراپی شامل ورزش‌های فعال و غیرفعال می‌شود. برخی ورزش‌های غیرفعالی که ممکن است آنها را در فیزیوتراپی انجام دهید به صورت زیر هستند:
- ماساژ عمیق بافت: همانطور که از اسم آن پیداست، ماساژ عمیق بافت روی لایه‌های عمیق عضلات با ضربات آهسته و محکم اثر می‌کند. افزایش فشار با ماساژ عمیق بافت، گردش خون را بهبود می‌بخشد، التهاب و اسپاسم عضلانی را کاهش می‌دهد.
- درمان با کشش: متخصص فیزیوتراپی از درمان کششی برای کش دادن بافت نرم و تسکین فشار روی مفاصل یا استخوان‌ها استفاده می‌کند. این درمان برای کاهش فتق است که توسط کشش آرام طناب عصبی انجام می‌شود.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): متخصص از دستگاه TENS استفاده می‌کند تا جریان الکتریکی را به عضلات و اعصاب مورد نظر برساند. جریان الکتریکی عصب را تحریک کرده و اندورفین آزاد می‌کند. اندورفین مسکن طبیعی داخل بدن است.
هرچند ورزش‌های غیرفعال عضلات را توسط نیروی خارجی کشش داده و شل می‌کنند، اما ورزش‌های فعال نیاز به شل شدن و کشش مستقیم عضلات توسط شما دارند. در اینجا به برخی از ورزش‌های فعال اشاره می‌شود:
- ایروبیک: ایروبیک توسط افزایش جریان خون در ستون فقرات و کاهش سفتی به رفع فتق دیسک کمک می‌کند. برای فتق دیسک، ایروبیک سبک بهترین ورزش است.
- ورزش‌های قدرتی: متخصص شما را به انجام ورزش‌های قدرتی عضلات شکمی و کمر تشویق می‌کند. عضلات کمر و شکم قوی‌تر، از وزن بدن و استخوان‌ها پشتیبانی می‌کنند تا فشار از روی ستون فقرات برداشته شود.
مسدود کننده‌های ریشه عصبی انتخابی
مسدودکننده ریشه عصبی انتخابی تزریقی کم تهاجمی است که برای تداخل در ارسال سیگنال درد بین اعصاب نخاعی و مغز استفاده می‌شود. در تزریق مسدودکننده‌های عصبی معمولا بی‌حس کننده موضعی و گاهی کورتیکواستروئید وجود دارد تا التهاب را کاهش داده و درد را تسکین دهد. مسدود کننده عصبی دو هدف دارد – از نظر تشخیصی اگر این تزریق درد را تسکین دهد، تایید کننده این است که ریشه عصبی دلیل ایجاد درد بوده است. از نظر درمانی، مسدودکننده ریشه عصبی می‌تواند مقداری تسکین درمانی را برای بیمار به همراه داشته باشد.
برای انجام این درمان، پزشک ترکیب استروئید- بی حس کننده را در اطراف یا کنار غلاف ریشه عصبی تزریق می‌کند. غلاف عصبی بافت همبندی در اطراف عصب است و ریشه عصبی ناحیه‌ای است که عصب از نخاع خارج می‌شود. پزشک از فلوروسکوپی – هدایت اشعه ایکس – و رنگ کنتراست برای اطمینان از تزریق درست مسدودکننده به ناحیه مورد نظر کمک می‌گیرد.
تزریق استروئید اپیدورال
تزریق استروئید اپیدورال برخلاف مسدودکننده‌های ریشه عصبی معمولا حاوی بی حسی موضعی در فضای اپیدورال نیستند که ستون فقرات را از لایه محافظ جدا می‌کند. ESI ها می‌توانند برای درمان ریشه‌های عصبی دردناک استفاده شوند. فرایند درمانی ESI کم تهاجمی بوده و به استفاده از هدایت فلوروسکوپی انجام می‌شود. مانند SNRB ها، پزشک می‌تواند این روش را برای اهداف درمانی یا تشخیصی استفاده کند. میزان موفقیت این روش در درمان فتق دیسک بین 76 تا 88 درصد است. نتایج می‌توانند کوتاه مدت یا در برخی بلند مدت باشند.
درمان‌های جراحی برای درمان دیسک کمر
برای دیسک کمر، پزشکان در صورت امکان درمان‌های بدون جراحی را به جراحی ترجیح می‌دهند. اگر جراحی ضروری باشد، پزشک کم تهاجمی‌ترین گزینه با بیشترین احتمال موفقیت را انتخاب می‌کند. در صورت وجود موارد زیر پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد دهد:
- مشکل در راه رفتن و ایستادن
- تسکین درد و علائم ناکافی از درمان‌های غیر جراحی
- دردی که بیش از شش هفته طول بکشد.
- علائمی تاثیر بسیار منفی روی سلامت روحی شما داشته باشد.
در اینجا برخی گزینه‌های متداول جراحی برای درمان دیسک کمر بیان می‌شوند.
میکرودیسککتومی
میکرودیسککتومی جراحی ستون فقرات کم تهاجمی است که حدود 90% از جراحی‌های فتق دیسک را در بر می‌گیرد. هدف میکرودیسککتومی حذف بخش بیرون زده دیسک است تا فشار روی طناب عصبی را تسکین دهد. حتی اگر میکرودیسککتومی کم‌تهاجمی باشد، پزشکان به ندرت جراحی را به بیمارانی که در مراحل اولیه فتق دیسک هستند پیشنهاد می‌دهند. اگر موارد زیر را داشته باشید، احتمالا این جراحی به شما توصیه شود:
- پا دردی که بیش از شش هفته طول بکشد.
- عدم کنترل مثانه و روده
- به جای کمر درد، به عنوان علامت اولیه، سیاتیک داشته باشد.
- درد شدید، گزگز یا ضعف
میکرودیسککتومی معمولا درمانی سرپایی است. در این صورت، بیمار می‌تواند در همان روز که جراحی را انجام داد به خانه باز گردد. اکثر بیماران می‌توانند بعد از یک یا دو هفته بعد از جراحی فعالیت‌های سبک را انجام دهند، اما باید از بلند کردن اجسام سنگین به مدت دو تا چهار هفته پرهیز کنند. می‌توانید پس از شش هفته بعد از جراحی بهبودی کامل را مشاهده کنید.
لامینکتومی کمر
لامینکتومی کمر جراحی است که در آن بخشی از لامینا – قسمتی از استخوان مهره که دیواره‌های کانال ستون فقرات را شکل می‌دهد – برداشته می‌شود. هنگامی این جراحی انجام می‌شود که پزشکان بخواهند فشار روی طناب نخاعی یا ریشه‌های عصبی را رفع کنند. بنابراین، این جراحی فقط برای کمردرد یا پا درد شدید یا هنگامی که جراح نیاز به برداشتن لامینا برای دستیابی به دیسک فتق شده دارد، نیاز می‌باشد.
