ترور یکی از فجیع‌ترین جرایمی است که در عرصه‌های داخلی و خارجی رخ می‌دهد که در بسیاری از نظام‌های حقوقی دنیا قابلیت پیگیری حقوقی در کنار پیگیری دیپلماسی را دارد و قریب به اتفاق حقوقدانان بین‌المللی پیگیری حقوقی و مجازات ترور را طبق قوانین کشورها امری مجاز و ضروری می‌دانند. با این حال اما ترور مقامات برای کشورها بعد خاص تری پیدا می‌کند، در تاریخ کشور ما کم نبودند افراد عادی و مقامات ایرانی که ترور شدند اما خون تازه‌ای از جریان ترور آنها پدیدار شد. با وجود اینکه از ابتدای انقلاب اسلامی بیش از ۱۷ هزار شهروند ایرانی قربانی ترور شده‌اند اما پیگیری حقوقی و بین‌المللی ابعاد این ترورها آنطور که باید مطرح نشد.
به گزارش مهر، این موضوع عدم پیگیری همچنان ادامه داشت و به طور ویژه‌تری در ترور شهید سلیمانی نمود پیدا کرد. ترور شهید قاسم سلیمانی، یکی از مهم‌ترین حوادث سال‌های اخیر است که امروز و با گذشت دو سال از سالگرد به شهادت رساندن ایشان و همرزمانشان، هنوز پرونده این جنایت مفتوح و قابل پیگیری است.
حالا پس از گذشت دو سال آنطور که باید شیوه متقن پیگیری محقق نشده است البته بخشی از عدم روند اجرا به کم کاری‌ها باز نمی‌گردد چرا که قواعد بین‌المللی دست ایران برای پیگیری‌ها را بسته استاگر چه از همان روزهای بعد از ترور، مسئولان به خصوص مقامات قضائی قول‌هایی برای پیگیری حقوقی و قضائی و حتی بین‌المللی دادند اما هنوز بعد از گذشت ۷۳۰ روز این پرونده به نتیجه خاصی نرسیده است.
از همان ابتدا ابهام روش‌های پیگیری پرونده در مجامع بین‌المللی مطرح بود و حالا پس از گذشت دو سال آنطور که باید شیوه متقن پیگیری محقق نشده است البته بخشی از عدم روند اجرا به کم کاری‌ها باز نمی‌گردد چرا که قواعد بین‌المللی دست ایران برای پیگیری‌ها را بسته است. با این حال مرور پرونده ترور حاج قاسم سلیمانی در دو سال اخیر بیانگر این است که روند پیگیری باید سرعت بیشتری داشته باشد چرا که این موضوع یک خواست ملی و حتی بین‌المللی است.
از آرای گذشته بهره ببریم
یکی از مواردی که در این پرونده ترور حائز اهمیت است طرح آن در بعد بین‌المللی است با این حال حقوقدانان ابهاماتی را در این رابطه دارند که چطور می‌توان این پرونده را طرح مسئله کرد که در مقابل برخی از کارشناسان حقوق بین‌الملل معتقدند که می‌توان از آرای گذشته در این رابطه استفاده کرد. در همین رابطه دکتر نصرالله ابراهیمی استاد حقوق دانشگاه تهران به خبرنگار مهر گفت: چند احتمال در فضای بین‌الملل باید مورد تحلیل قرار حقوقی قرار بگیرد و صلاحیت آن را باید بررسی کرد. یکی از آنها بر اساس برخی از پرونده‌های گذشته در مورد جرایم و جنایتی که به صورت بین‌المللی آثاری داشته و در قالب کشتار و یا جرایم ضد حقوق بشری بوده و یا جرایمی بوده که صلح را به خطر انداخته و یا جرم تروریستی بوده که آثار گسترده‌ای داشته قابلیت بررسی را در محکمه‌های بین‌المللی کیفری داشته که بایستی این پرونده را بر اساس دیوان کیفری بین‌المللی بررسی کرد و ببینیم آثار این پرونده و موارد مطروحه قابلیت طرح در ICC را دارد یا خیر؟
ابراهیمی اظهار داشت: احتمال بعدی این است که در گذشته برخی از مجرمین بین‌المللی، مرتکب جرایمی شدند که آثار بین‌المللی داشته و در دادگاه کیفری لاهه مورد رسیدگی قرار گرفت و بررسی شد و برخی احکام صادره در آنجا وجود دارد. علاوه بر این برخی از محاکم اروپایی هم در گذشته بعضاً وقتی مقامات دولتی کشورها اقدامات کیفری کرده و یا مرتکب جرم و جنایتی شدند که آثار ضد حقوق بشری داشت در برخی از محاکم اروپایی قابل طرح بود. مثلاً در خصوص جرج بوش حکمی را برخی از وکلای اروپایی در محکمه اروپایی مطرح کرده بودند.
پیگیری پرونده در محاکم داخلی
در رابطه با پرونده ترور حاج قاسم سلیمانی و همرزمان شهیدش، رسیدگی‌ها علاوه بر ایران در محاکم عراق هم مطرح شده است و در همین زمینه یک پرونده قضائی در عراق به عنوان کشور وقوع جرم تشکیل‌شده و در دادسرای امور بین‌الملل دادستانی عمومی و انقلاب تهران نیز پرونده کیفری دیگری تشکیل‌شده است و دو کشور نیز کمیته تحقیق مشترکی را برای رسیدگی به این جنایت تشکیل داده‌اند که هفته گذشته و در آستانه دومین سالگرد شهادت حاج قاسم هیئتی از عراق به همین منظور به ایران سفر کرده بود.
نشست بعدی کمیته مشترک در عراق / مستندات ۳۰۰ صفحه‌ای
با توجه به اینکه نشست قبلی در ایران بوده است پیگیری‌های خبرنگار مهر حاکی از این است که نشست بعدی در بهمن ماه و در بغداد برگزار خواهد شد.
در این نشست‌ها مستندات و روش‌های پیگیری پرونده بررسی خواهد شد.
در نشست قبلی که هفته گذشته برگزار شد، مستندات کیفری ۳۰۰ صفحه‌ای شامل اطلاعات متهمان و مظنونان پرونده که حدود هفتاد نفر بوده‌اند به‌طرف عراقی داده شده است و طرف عراقی هم اطلاعاتی در خصوص متهمان پرونده در اختیار ایران قرار داده است.
متهمان این پرونده چه کسانی هستند؟
آنطور که مقامات قضائی می‌گویند سه کشور در منطقه و سه کشور خارج از منطقه درگیر پرونده ترور شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس هستند و پرچم‌دار این اقدام تروریستی رژیم آمریکاست که موجب شده تعداد کثیری از متهمان پرونده آمریکایی باشند. در این خصوص، بیش از ۱۲۰ متهم شناسایی شدند، برای بیش از ۴۰ متهم حکم جلب صادر شده و به ۹ کشور نیز نیابت قضائی برای پیگیری ارسال شده است طبق گفته مسئولان قضائی و پیگیر پرونده، اتهام اصلی پرونده متوجه دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت و مقامات دولت آمریکا است.
فرهادی نیا، بازپرس ویژه دادستانی در پرونده ترور شهید سلیمانی هم در رابطه با پیگیری پرونده در محاکم داخلی گفت: اتفاقی که افتاده است، قتل عمد محسوب می‌شود. موضوع ترور از دو جهت کیفری و حقوقی قابل تعقیب است. پرونده‌ای در دادسرای تهران با بیش از ۴ هزار صفحه تنظیم شده و ۹ نیابت قضائی به سایر کشورها ارسال و ۱۲۴ متهم شناسایی و احضار از طریق ایمیل و دفتر حافظ منافع آمریکا و همچنین از طریق اعلان قرمز اینترپل انجام شده است و به زودی قرار جلب دادرسی در رابطه با بخشی از پرونده صادر خواهد شد.
پرونده‌ای در دادسرای تهران با بیش از ۴ هزار صفحه تنظیم شده و ۹ نیابت قضائی به سایر کشورها ارسال و ۱۲۴ متهم شناسایی شدندوی افزود: امریکایی‌ها از اقدام خود تحت عنوان قتل هدفمند و دفاع مشروع یاد می‌کنند. دفاع مشروع در حالی است که یک حمله مسلحانه رخ بدهد اما در پرونده ترور هیچ مخاصمه‌ای صورت نگرفته است. این عبارات در حالی از سوی آمریکا مطرح می‌شود که هیچ پشتوانه حقوقی بین‌المللی ندارد. آمریکایی‌ها از قتل هدفمند استفاده می‌کنند در حالی که در هیچ سند قضائی بین‌المللی این عبارت وجود ندارد. بر اساس آماری که اخیراً اعلام شده آمریکایی‌ها اقدامات زیادی از طریق پهپادهای بدون سرنشین داشتند که این موضوع نیز سوال و ابهامی مطرح می‌کند که مجوز استفاده از پهپاد در خاک کشور عراق از کجا اخذ شده است و به نظر بنده استفاده از پهپادها در این رابطه یک تروریسم جدید است.
غریب آبادی: کیفرخواست پرونده کیفری ترور به زودی آماده می‌شود
کاظم غریب آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه هم در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به آخرین جزئیات از پیگیری پرونده ترور شهید سردار سلیمانی گفت: چهار اقدام در زمینه پرونده قضائی ترور شهید سلیمانی باید انجام شود، البته برخی از این ۴ اقدام انجام شده است.
وی افزود: طرح دعوای کیفری در محافل داخل ایران، طرح دعوای حقوقی، طرح دعوای کیفری در محاکم عراق به عنوان کشور محل جرم و پیگیری حقوقی و قضائی در عرصه بین‌المللی این ۴ اقدام هستند. در حوزه داخلی برخی از خانواده‌های شهدای حرم و افرادی که بر این عقیده بودند که شهادت و ترور شهید سلیمانی و همراهانش خسارت بزرگی برای منطقه است یک دعوای حقوقی را نزد شعبه ۵۵ دادگستری تهران مطرح کرده‌اند و رأی آن هم به زودی آماده می‌شود.در بعد کیفری هم به زودی کیفرخواست پرونده ترور شهید سلیمانی به دادگستری برای رسیدگی قضائی ارجاع می‌شود.
امروز جلسه رسیدگی به شکایت خانواده شهدا برگزار می‌شود
همزمان با دومین سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی و همرزمان شهیدش، امروز جلسه رسیدگی به بخشی از پرونده ترور برگزار می‌شود. در این دادگاه، هزاران نفر از مردم و خانواده شهدای مدافع حرم به عنوان شاکی شکایت خود را مطرح کردند.
در پیگیری پرونده، کوتاهی‌هایی مطرح است
اگر چه ابهامات طرح موضوع پرونده در بعد بین‌الملل مطرح است اما همانطور که معاون حقوقی سپاه روز گذشته اعلام کرد در رابطه با پیگیری جنایت‌های آمریکا در سال‌های اخیر کوتاهی‌هایی وجود دارد. در رابطه با پیگیری پرونده شاید نیاز است که تمامی احتمالات حقوقی به طور جدی تر بررسی و به جای یک کارگاه، چندین کارگروه حقوقی بین‌المللی برای پیگیری و طرح مسئله ترور مقامات در بعد بین‌الملل تشکیل شود.
