هفتم آذر ماه سال جاری در حاشیه نشست اجلاس اکور قرارداد سه جانبه توسط وزرای نفت ایران و آذربایجان به امضا رسید. طبق این قرارداد سالانه حدود 2 میلیارد مترمعکب گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق خاک ایران انتقال می یابد.
به گزارش برنا، براساس این قرارداد ایران بخش از گاز مصرفی استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گیلان و سمنان از طریق گاز صادراتی ترکمستان تامین می کند و سپس همان مقدار گاز را در مرز جمهوری آذربایجان تحویل می‌دهد.
با اجرایی شدن قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز بین ایران، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان از تاریخ 11 دی ماه 1400 گاز مصرفی استان‌های شمالی کشور در قصل زمستان تامین خواهد شد.
همچنین به دلیل مشکلات تحریم بخشی از گازی که از کشور منتقل می‌شود، به عنوان حق سوآپ دریافت خواهد شد که بر اساس اعلام کارشناسان حدود 20 درصد از حجم گازی که از طریق ایران منتقل می شود، سهم ایران خواهد بود. با این حالی برخی از کارشناسان معتقداند در شرایط که روزانه ۸۰۰ میلیون متر مکعب گاز در کشور تولید می شود و با توجه به سهم 20 درصدی ایران از گازی که سوآپ می‌شود، سهم گاز ایران معادل نیم درصد تولید گاز کشورمان است و حق سوآپی هم که به ایران می‌رسد یک هشتصدم تولید داخل است.
جواد اوجی وزیر نفت در خصوص این قرار داد با اشاره به اینکه حجم قرارداد سوآپ سالانه 1.5 تا 2 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی است اعلام کرد با توجه به محل دریافت گاز از ترکمنستان و محل ارسال گاز به آذربایجان، می‌توانیم از این فرصت، استفاده بهینه‌ای برای کمک به پایداری شبکه گاز شمال کشور در فصل سرد سال داشته باشیم و راهکار‌های مناسبی وزارت نفت و شرکت ملی گاز برای پرداخت اولین قسط ایران بابت تسویه بدهی به طرف ترکمنستانی پیش بینی شده است.
قرداد سوآپ در تجارت گاز طبیعی به عنوان یکی از روش‌های صادرات، ترانزیت و انتقال این منبع انرژی شناخته می‌شود که در آن، مقدار مشخصی گاز از یک مبدا وارد کشور شده و سپس به ازای همان مقدار، گاز طبیعی در مقصد به خریداریا گیرنده تحویل داده می‌شود. کشوری که گاز را سوآپ می‌کند، از این طریق هزینه‌ای را به عنوان حق سوآپ می‌گیرد.
کشور ایران نیز به دلیل همسایگی با کشور ترکمستان که دارایی بزرگترین ذخایر گازی جهان است و مسیر مناسب نیز برای انتقال گاز به کشورهای مصرف کننده گاز طبیعی بخصوص کشورهای چین و اتحادیه اورپا است گزینه مناسبی برای کشور ترکمنستان برای صادرات گاز خواهد بود اما به دلیل طلب گازی که از ایران داشت، حاضر به احیای این سوآپ گازی نمی‌شد. دیپلماسی انرژی که در دولت سیزدهم اجرایی شده پس از گذشت بیش از 5 سال قرداد و سوآپ گاز ایران ترکمنستان احیا شد و از اول ژانویه 2022 گاز صادراتی ترکمنستان از طریق خاک ایران به آذربایجان منتقل می شود، این قرداد را می‌توان گام محکم ایران در راستای تبدیل شدن به هاب انرژی در منطقه دانست.
همچنین تلاش وزارت نفت در اجرای شدن این قرداد سوآپ گازی سه جانبه نشان داد این وزارت خانه برنامه دقیقی برای گسترش همکاری در بخش نفت و انرژی با کشورهای همسایه دارد این اقدام هم از جنبه اقتصادی برای کشور سومند خواهد بود و هم به تحکیم روابط دوستانه با کشور های همسایه و توسعه کشور کمک خواهد کرد
