ورود ۸۰ سر کروکودیل به مشهد در تاریخ ۱۱ مهرماه سال جاری، با واکنش‌هایی از سوی فعالان محیط زیست و حامیان حقوق حیوانات همراه بود؛ با انتشار دو مطلب با عناوین «پرورش و سلاخی کروکودیل برای ارزآوری در مشهد» و «دم خروسی که از مزرعه کروکودیل مشهد بیرون زد/ از تناقض‌گویی مسئولان تا پست‌های اینستاگرامی مالک مزرعه» ابعاد زیست محیطی این موضوع، تناقض‌گویی‌ها و ادعا‌های مطرح شده در مورد هدف از این سرمایه‌گذاری در مشهد را با مستندات موجود مورد تحلیل و بررسی قرار داده شد.
به گزارش فارس، انتشار این مطالب با استقبال حامیان حقوق حیوانات همراه شد و موضوع کروکودیل‌های مشهد را خیلی زود تبدیل به یک موضوع ملی کرد.
البته این موضوع به مذاق مسئولان محترم اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی خوش نیامد تا جایی که ۴۸ ساعت قبل با انتشار جوابیه‌ای به دفاع از خود برآمدند.
در این جوابیه آمده است:
«اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی در واکنش به انتشار خبری در فضای مجازی و خبرگزاری فارس مبنی بر کشتار و سلاخی کروکودیل در شهرستان مشهد و نشر مطالبی خلاف واقع توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، در پی انتشار تصاویری در فضای مجازی و خبرگزاری فارس مبنی بر کشتار و سلاخی کروکودیل در شهرستان مشهد و نشر مطالبی خلاف واقع، ضمن تشکر از دغدغه همه فعالان و دوستداران عرصه محیط زیست و اصحاب رسانه به اطلاع می‌رساند، در مزرعه تکثیر و پرورش کروکودیل در مشهد سازوکار کشتار نه تنها دیده نشده، بلکه همانطور که قبلا هم در اخبار، مصاحبه با خبرگزاری‌ها، رسانه‌ها اعلام نموده‌ایم، مسیر این مزرعه صرفا تکثیر، پرورش، گردشگری پژوهشی و آموزشی خواهد بود.
در ادامه باید خاطرنشان کرد که مجوز صادره، نتیجه حدود یک دهه کار کارشناسی ادارات و سازمان‌های مختلف و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و کاملا بر اساس پروتکل‌های ملی و بین‌المللی می‌باشد.
البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که نگرانی دوستداران محیط زیست در خصوص کشتار کروکودیل و احتمال ایجاد زمینه برای قاچاق این گونه تنها در حد اتهام و گمانه زنی است چراکه فعالیت و صدور مجوز برای این مجموعه در قالب قوانین جاری کشور در سازمان شیلات ایران، سازمان حفاظت محیط زیست و نیز سازمان دامپزشکی کشور انجام شده است و به روی تمامی گونه‌ها میکروچیپ نصب شده وسامانه نظارت و پایش بصورت آنلاین دائر گردیده است، بنابراین نظارت ما هم پابرجاست و ضرورتی برای نگرانی وجود ندارد.
با توجه به ماهیت پروژه و با استفاده از ظرفیت فضا‌های مجازی اطلاع‌رسانی همگانی به اندازه کفایت بویژه در بین دغدغه‌مندان محیط زیست انجام شده بود، با وجود این در این بازه زمانی طولانی هیچ‌گونه پیشنهاد و یا انتقادی از طرف فعالان محیط زیست و علاقه‌مندان به حوزه طبیعت و حیات وحش به این اداره کل واصل نشده است.
لازم به ذکر است در خصوص کاربرد گردشگری این مجموعه، صدور مجوز تا آنجایی ادامه پیدا کرد که در سال ۹۸ مجوز لازم برای پرورش و نه کشتار را صادر کردیم، اما با آمدن بیماری کووید ۱۹ به خاطر محدودیت‌های اعمال شده برای حضور بازدیدکنندگان و تعطیلی فضای گردشگری و تفریحی راه‌اندازی سایت به تاخیر افتاد.
روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با بیان اینکه مطالبه دوستداران و فعالان محیط زیست و علاقه‌مندان ذیربط مبنی بر اصلاح شیوه نامه‌های مورد عمل بنحو مقتضی قابل بررسی است، افزود: بازخورد مثبت فضاسازی انجام شده که بعضا ناعادلانه و غیرمنصفانه تلقی می‌شود، نشان داد فعالان حوزه محیط زیست بیدار، فعال و در حفاظت از حقوق حیوانات تلاش قابل تقدیری دارند که این خود جای قدردانی دارد.
این اداره کل دست همه حامیان، حافظان و دوستداران حیات وحش را که در ادامه مسیر سخت و دشوار حفاظت از عرصه‌های طبیعت و مدیریت حیات وحش و کیان ارزشمند کشور تلاش می‌کنند و در کنار ما هستند، به گرمی فشرده و همواره از انتقادات و پیشنهادات استقبال می‌نماید.
لازم به ذکر است با توجه به اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی همواره پاسخگوی انتقادات و پذیرای پیشنهادات هم استانی‌های محترم و سایر دوستداران محیط زیست در زمینه‌های مختلف بوده است انتظار می‌رود که زین پس در صورت دریافت اطلاعات و یا تصاویری که نیازمند ارائه توضیحاتی از جانب این ارگان است پیش از انتشار آن‌ها با روابط عمومی این اداره کل تماس حاصل گردد تا نسبت به رفع ابهامات توسط کارشناسان ذیربط اقدامات لازم صورت پذیرد.»
اما در خصوص این جوابیه نکاتی وجود دارد که ذیلا به اهم آن‌ها اشاره می‌شود:
۱) در بند اول این جوابیه ادعا شده خبرگزاری فارس اقدام به انتشار مطالبی مبنی بر کشتار و سلاخی کروکودیل در شهرستان مشهد و نشر مطالب خلاف واقع کرده است؛ این در حالی است که به هیچ وجه اشاره‌ای به کشتار کروکودیل در مشهد نشده بلکه صرفا به این علت که این مطلب یک گزارش تحقیقی و مستند بوده، پس از اشاره به واکنش دوستداران محیط زیست، ویدیویی که توسط این افراد در فضای مجازی منتشر شده جهت مستندسازی گزارش در داخل متن آورده شده است. این ویدیو صرفا نحوه کشتار کروکودیل‌ها را بر اساس دستورالعمل سازمان حفاظت محیط زیست که در سایت این سازمان موجود است نمایش می‌دهد و هیچ‌کس ادعا نکرده این اتفاق در مشهد رقم خورده است. ناگفته نماند این نحوه سلاخی چه در مشهد و چه در هرکجا باشد مضموم و مورد انتقاد است.
۲) در ادامه این بیانیه ادعا شده «در مزرعه تکثیر و پرورش کروکودیل در مشهد سازوکار کشتار نه تنها دیده نشده، بلکه همانطور که قبلا هم در اخبار، مصاحبه با خبرگزاری‌ها، رسانه‌ها اعلام نموده‌ایم، مسیر این مزرعه صرفا تکثیر، پرورش، گردشگری پژوهشی و آموزشی خواهد بود.» این در حالی است که مورخ ۱۲ مهرماه سال جاری (یک روز پس از ورود کروکودیل‌ها به مشهد) در پایگاه اطلاع رسانی اداره کل محیط زیست خراسان رضوی خبری به نقل از تورج همتی مدیرکل این اداره، منتشر شده که صراحتا از این مزرعه به عنوان مزرعه شکار و با هدف بهره‌برداری از پوست این حیوانات یاد شده است.
البته آقای مدیرکل پس از بروز و ظهور واکنش‌های حامیان محیط زیست با چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای نسبت به چند روز قبل از آن، محور اصلی فعالیت این مزرعه را مباحث آموزشی، گردشگری و تحقیقاتی بیان کرده و گفته است: «متاسفانه این دلخوری‌ها در پی یک سوء تفاهم رسانه‌ای به وجود آمد و برخی از علاقه‌مندان محیط زیست، توضیحات اینجانب در خصوص ارزش پوست کردوکودیل را این گونه برداشت کردند که اداره کل به دلیل ارزش پوست کروکودیل با کشتار و صادرات پوست و گوشت کروکودیل‌ها دراین مزرعه موافقت کرده، این در حالی است که پروانه صادر شد پروانه بهره‌برداری است نه مجوز کشتار و صادرات!»
۳) در بند دیگری از این جوابیه آمده است: مجوز صادره، نتیجه حدود یک دهه کار کارشناسی ادارات و سازمان‌های مختلف و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و کاملا بر اساس پروتکل‌های ملی و بین‌المللی می‌باشد؛ نگرانی طرفداران حفاظت محیط زیست درباره کار کارشناسی از آنجاست که نمونه‌های برجسته‌ای از غیرکارشناسی بودن اقدامات این مجموعه در خاطره آن‌ها باقی‌مانده، آن‌ها هنوز فراموش نکرده‌اند که آن اداره کل، سه گورخر ایرانی را ۷ سال قبل برای زاد و ولد به بردسکن برد و پس از سه سال توسط کامران نجف‌زاده در بخش خبری «صرفا جهت اطلاع» فاش شد که علت زادوولد نکردن این حیوانات، ماده بودن هر سه گورخر بوده است!
۴) در بخش دیگری از این جوابیه عنوان شده که «نگرانی دوستداران محیط زیست در خصوص کشتار کروکودیل و احتمال ایجاد زمینه برای قاچاق این گونه تنها در حد اتهام و گمانه زنی است و به روی تمامی گونه‌ها میکروچیپ نصب شده وسامانه نظارت و پایش بصورت آنلاین دائر گردیده است، بنابراین نظارت ما هم پابرجاست و ضرورتی برای نگرانی وجود ندارد.» اگرچه منکر تلاش‌ها و زحمات آن اداره کل در حفاظت از محیط زیست نبوده و نیستیم، اما لازم است یادآوری کنیم که این بدگمانی‌ها در نتیجه وجود برخی مصادیق از عملکرد ضعیف محیط زیست در خصوص مراکز نگهداری حیوانات طی سال‌های اخیر است؛ نمونه بارز آن بهمن ۹۸ بود که چند قلاده توله شیر از مبداء باغ وحش مشهد به مقصد عراق حمل می‌شوند، اما یک ماه بعد از زمانی که قرار بود از مرز خارج شوند یکی از این توله شیر‌ها که اتفاقا میکروچیپ هم داشت، در وسط اتوبان تهران-قزوین پیدا شد. نمونه دیگری که باعث این گمانه‌زنی‌ها و نگرانی‌ها می‌شود ذبح و طبخ گوشت قوچ‌های باغ وحش مشهد در سال ۹۷ است.
۵) در خصوص رد ادعای گردشگری این مجموعه هم ذکر این نکته کفایت می‌کند که معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی روز گذشته در گفتگو با یکی از رسانه‌ها هرگونه مراجعه مالکان این مزرعه برای اخذ مجوز گردشگری را رد کرده است.
۶) یکی دیگر از ادعا‌های مطرح شده در این جوابیه راه اندازی این مجموعه با هدف موارد تحقیقاتی و پژوهشی بر روی خون کروکودیل (جهت درمان بیماری‌ها) عنوان شده است؛ دکتر حمیدرضا رحیمی سخنگوی سابق دانشگاه علوم پزشکی (که به تازگی از این سمت تودیع شده) نیز در گفتگو با خبرنگار فارس هرگونه مراجعه مالکان این مزرعه طی سال‌های اخیر برای انعقاد تفاهم‌نامه تحقیقاتی و پژوهشی به دانشگاه علوم پزشکی مشهد را رد کرد.
