برای درک غمبار بودن دوران سخت و سیاه کرونا شاید سر زدنی کوتاه به یکی از گورستان‌های شهر‌ها که این روزها نام آرامستان به خود گرفته است، کافی باشد. رونق یافتن گورستان‌ها و در صدر آن بهشت زهرای تهران نشانی از دردی دارد که شیوع ویروس کووید ۱۹ و همزمان تاخیر در آغاز واکسیناسیون بر روح و روان جامعه وارد کرد. در این میان، اما به نظر می‌رسد گروه‌های شغلی نیز بوده اند که حتی از شیوع این ویروس مرگبار نه تنها مصون مانده اند بلکه کسب و کار پررونقی یافته اند. کسب و کاری که ناگزیر به جان آدم‌ها بسته بوده است. این حقیقتی دردناک و تلخ است که باید با آن مواجه شویم و گریزی از آن نداریم؛ چرا که هستند کسب و کار‌هایی که جدا از صنف شغلی حیاتشان بند بریده شدن حیات آدمیان است.
رونق کسب و کار مرگ در روز‌های تلخ شیوع
این روزها که سازمان بهشت زهرا، با سه شیفته گرفتن کارکنان خود و افزایش تعداد آنان، نقش ویژه خود را حداقل در دوران پسا بحران به درستی انجام بدهند. در این میان، اما فارغ از مساله خرید و فروش قبر و حتی شرکت‌هایی که مراسم را به صورت اینترنتی و لایو در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌کردند و گروه‌های موسیقی ویژه عزاداری نیز داشتند، مساله سنگ قبر‌های لاکچری نیز به بخشی از معادلات مرگ شهروندان تبدیل شد.
هزینه‌هایی که در دوران کرونا کم نشد
صاحبان عزا، حالا و این روزها که بسیاری از مراسم حضوری و شام و ناهار‌های مراسم‌های موسوم به سوم و هفتم کنسل شده است، انگار حاضرند برای عزیز درگذشته خود هر هزینه جایگزینی را انجام بدهند. فارغ از هزینه‌های سرسام آور درمان و بیمارستان و تخت مراقبت‌های ویژه در دوران پیک پنجم و ششم کرونا، انگار پس از درگذشت نیز خانواده‌ها می‌خواهند همه آن چه جهان در ناکامی متوفی انجام داده را جبران کنند. در نتیجه برای انتخاب مکان مناسب برای دفن نیز حاضرند هزینه کنند، و این تشریفات هر طورکه به آن نگاه کنید، عجیب است.
هزینه‌های مراسم‌های اینترنتی از ۳ میلیون تا ۳۰ میلیون تومان
در این میان مراسم‌های اینترنتی در یک سال اخیر بیش از همیشه گسترش یافته است؛ و هزینه‌های در چند دسته طبقه بندی می‌شود و کمترین هزینه آن حدود ۳ میلیون تومان و بیشترینش تا ۳۰ میلیون تومان می‌تواند باشد که شامل صفحه شخصی در اینترنت و حداقل چند اجرای موسیقی و سخنرانی است. هر چند که هر جور هم محاسبه می‌کنیم، این که برای سه ساعت اجرای اینترنتی چرا باید چنین رقمی در حدود ۳۰ میلیون تومان دریافت شود، به پاسخ قانع کننده‌ای نمی‌رسیم. از سوی دیگر هزینه ۳ میلیون تومانی نیز برای مراسمی یک تا یک و نیم ساعته دریافت می‌شود که مراسم ختم چند سوره قرآن و سخنرانی را در پی دارد.
چند متر جا برای مردن چند؟
مساله هزینه خرید قبر نیز یکی از هزینه‌های مراسم خاکسپاری است و هنوز هستند کسانی که حاضرند هزینه‌های چند ده میلیونی تا حتی چند صد میلیونی را تقبل کنند تا در قطعه‌های قدیمی‌تر بهشت زهرا، قبر خریداری کنند و این تازه ارقام نجومی برخی بقاع متبرکه و امامزاده‌های شهر تهران را شامل نمی‌شود.
اخیرا و در شهریور سال جاری ادعایی مطرح شد که یکی از گران‌ترین قبر‌ها به قیمت ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در منطقه تجریش تهران خریداری شده است.
اما وقتی به‌عنوان خریدار قبردر امامزاده‌های معروف تهران با چند پیشکسوت و مدیر محلی تماس می‌گیرید، با جواب‌هایی همچون «در این امامزاده دفن میت ممنوع است»، «جا نداریم» یا «باید به اداره اوقاف استان تهران مراجعه کنید»، «بستگی دارد کدام امامزاده باشد، کدام منطقه تهران باشد و قیمت‌ها از چند صد میلیون به بالاست»، روبه‌رو می‌شوید، اما با کمی جستجو می‌توانید به قبری خاص در امامزاده‌ای به رقم حدود ۳۰۰ میلیون تومان برسید.
قبر‌های نجومی در بهشت زهرا
هر چند در سال‌های اخیر بهشت‌زهرا به افراد بی‌بضاعت قبر رایگان اختصاص داده، اما قانون بالای شهر و پایین شهر در گورستان‌های تهران نیز حاکم است. کافی است سری به شبکه‌های مجازی بزنید و قیمت قبر‌ها را جویا شوید و با عدد‌های نجومی برای خرید قبر حتی در بهشت زهرا روبه‌رو شوید.
خرید و فروش قبر در بهشت زهرا ممنوع است، ولی به گفته دلالان، سند قبر در محضر به خریدار هبه شده و در مقابل و به‌صورت غیررسمی و خارج از چارچوب‌های اداری مرسوم، قیمت گزافی از خریدار دریافت می‌شود. قیمت‌ها بسته به امکانات قبر از جمله قدیمی‌بودن، نزدیک شیر آب بودن، نزدیک ایستگاه مترو و اتوبوس، بر خیابان اصلی، واقع‌شدن در مقبره و ... متفاوت است و هر قبری که از این امکانات برخوردار باشد، قیمت بالاتری هم دارد.
در فاز یک بهشت‌زهرا در قسمت شمالی و غربی، با قطعات یک تا ١١٠و قدمتی بیش از ٤٠سال، گران‌ترین قبر‌ها را به فروش می‌رسد. اگر بخواهید که در نقاط بکر، عزیز خود را دفن کنید باید سراغ دلالانی را بگیرید که کارشان این است که با گرفتن درصد، مردگان را به قطعات بهتری ببرند.
مقبره‌های میلیاردی
خرید و فروش مقبره‌ها نیز در دفاتر اسناد رسمی انجام و سند به نام زده می‌شود. گاهی برای یک طبقه باید چند صد‌میلیون تومان هزینه کرد. مقبره‌ها نیز ۲ دسته‌اند؛ یک دسته مقبره‌های قدیمی با قدمت بیش از ۴۰ سال و دسته دوم مقبره‌های جدید که به تازگی ساخته شده‌اند. مقبره‌ها علاوه بر مشخصات قبر‌های گرانقیمت بهشت‌زهرا، امکانات دیگری مانند ایوان و ویوی ابدی دارند که به آن‌ها حالت ویلایی می‌دهد و گنجایش حدود ۵۰ قبر و بیشتر را نیز گاهی دارند. قیمت‌های این مقبره‌ها از یک‌میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان شروع می‌شود و به بیش از ۵ میلیارد تومان هم می‌رسد. گاهی قیمت یک مقبره با خانه‌ای در شمال شهر تهران برابری می‌کند.
امامزاده صالح و قبر‌های چند صد میلیون تومانی
خرید قبر در امامزاده صالح تجریش نیز با روند خاصی انجام می‌شود. طبق گفته تولیت این آستان، هر طبقه قبر ۴۰۰ میلیون تومان است که به نام فرد سند خورده می‌شود. البته این تنها مبلغ اخذ شده نخواهد بود، زیرا در ازای خرید هر طبقه باید ۳۰۰ میلیون تومان هم به‌حساب آستان برای امور خیریه واریز شود که سند معنوی قبر به نام شما ثبت خواهد شد؛ به‌عبارتی خرید یک طبقه قبر برای هر فرد ۷۰۰ میلیون تومان است و برای خرید یک قبر ۳ طبقه باید یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برای قبر و ۹۰۰ میلیون تومان امور خیریه واریز شود؛ عددی معادل ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان برای یک قبر سه طبقه باید پرداخت شود.
قبر‌های صحنی گران و کم
در صحن حضرت عبدالعظیم، مبلغ هر قبر از ۸۰ تا ۱۸۰ میلیون است و برای خرید ۳ طبقه نزدیک صحن که باغ توتی و نزدیک‌ترین مکان به حرم است، بیش از نیم میلیارد هزینه لازم است.
وضعیت در امامزاده اسماعیل چیذر متفاوت است. به گفته تولیت این آستان، منتظر قیمت‌گذاری اوقاف بر قبر‌ها هستند. گویا به شکل رسمی تا انجام این قیمت‌گذاری هیچ قبری فروخته نمی‌شود. اما قبر در گندلوگ لواسان، تقریبا مثل بقیه قبرستان‌ها که در آن قیمت بالاست، هر قبر سرمایه محسوب می‌شود. این گورستان در لواسان با باغچه‌های میلیونی و سنگ‌های میلیاردی، قبرهایش ۷۰۰ میلیون تومان است. گندلوگ، اما هنوز قبرفروشی دارد، اما به تعداد محدود که اگر ۲ طبقه باشد قیمتش۵۰۰ میلیون و اگر ۳ طبقه باشد۷۰۰ میلیون تومان است. معمولا قیمت‌ها در اماکن متبرکه و زیارتی به‌خاطر وصیت متوفی یا ارادت به آن مکان معنوی، محدودتر و به همان نسبت گران‌تر است.
مشهد رتبه دوم قبر‌های گران قیمت
از آرامستان‌های معروف دیگر مثلا در مشهد است. قیمت قبر در حرم امام رضا (ع) از ۲۰۰ میلیون تومان شروع می‌شود. در بهشت‌رضا مشهد نیز از ۲ میلیون تا ۳۰ میلیون تومان قیمت‌ها در نوسان است. خواجه ربیع ۳۰ میلیون، اباصلت ۲۲ تا ۳۶ میلیون، جوادالائمه ۵ میلیون تا ۱۲ میلیون تومان نیز قیمت‌ها در نوسان است و حتی در طرقبه و بهشت امام علی با توجه به این که ظرفیت‌هایشان تکمیل است، قبر‌ها با رقم‌های بالایی خرید و فروش می‌شوند.
در قم و حرم حضرت معصومه، شاهچراغ و دیگر شهر‌ها نیز درگذشتگان هم چنان درگیر اختلافات طبقاتی هستند. این اختلاف البته در بعضی شهر‌ها مانند تهران بیشتر و در بعضی‌ها دیگر کمتر است.
سنگ قبر‌های لاکچری و گران قیمت‌های افسانه‌ای
مساله هزینه‌های کفن و دفن، اما به همین جا ختم نمی‌شود. این روزها حالا سنگ قبر‌ها نیز با ارقام نجومی و با اصطلاح لاکچری خرید و فروش می‌شوند.
حالا اگر برای خرید سنگ قبر به بهشت زهرا بروید، از تنوع و البته قیمت‌های بالا شوکه می‌شوید. قیمت‌ها از سنگ‌های با متری ٧٠٠هزار تومان شروع می‌شود و بالا می‌رود؛ و یکی از همین فروشندگان می‌گوید سنگ‌های ۴۰ و ۵۰ میلیون تومانی نیز برای مشتری اماده کرده است. سنگ از بهترین مرمر موجود در بازار که با آب طلا روی آن نوشته شده بودو قیمت آن حدود ۵۰ میلیون تومان برای مشتری آب خورده است.
سنگ‌های مرمر سبز از متری ۵ میلیون تومان
در حال حاضر گران‌ترین سنگ موجود در بازار مرمر سبز است و اخیرا نوعی سنگ برزیلی به بازار آمده که بهتر از انواع داخلی است و کیفیت بالایی دارد. این سنگ‌ها در مقابل سرما و گرمای هوا هم مقاوم‌تر هستند و قیمتشان از متری ۵میلیون تومان آغاز می‌شود. برخی از مشتریان هم سفارش گل‌کاری یا ساخت باغچه را بر سر مزار عزیزان خود می‌دهند که قیمت این باغچه‌ها هم از دو‌میلیون تومان به بالا است.
سنگ‌های برزیلی یا چینی
از دیگر سنگ‌های مناسب قبر‌ها در بازار گرانیت نطنز اصفهان، گرانیت سیمین، گرانیت برزیلی، انواع سنگ مرمر سفید و صورتی و کرم سنگ‌هایی است که برای سنگ قبر استفاده می‌شود. البته سنگ‌های خاص، کیفیت ویژه‌تری دارند که قیمت آن هم متفاوت است. اصل این نوع سنگ ایتالیایی است و کمتر پیدا می‌شود. سنگ قبر برزیلی نیز در بازار موجود است، اما تعدادی از فروشندگان می‌گویند بیشتر آن چه به نام برزیلی فروخته می‌شود در واقع چینی هستند.
مرمر هرات از ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان
این روزها، بیشتر افراد سنگ گرانیت سیاه برای قبر‌ها استفاده می‌کنند، اما برخی برای خاص بودن، سنگ مرمر هرات را نیز انتخاب می‌کنند. این سنگ با توجه به این که بسیار سفید و درخشان است جلوه خوبی دارد و برخی حاضرند هزینه چند برابری کنند تا از این سنگ برای مزار عزیزانشان استفاده کنند که قیمت این نوع سنگ با توجه به ابعاد و شکل آن متفاوت است، اما از ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان قیمت دارد.
سنگ قبر‌های رنگی در ترکیب با شیشه و سکو
سنگ قبر مشکی یا سفید، طبیعی یا مصنوعی، دارای بالاسری یا بدون بالاسری، رنگ طلایی یا سفید یا قرمز نوشته، ضخامت سنگ، با گلدان یا بی گلدان، دارای جا شمعی یا بدون جا شمعی، عکس روی سنگ و مدل آن، حکاکی با دست یا لیزر، دارای قرنیز یا بدون آن، دو طبقه یا چند طبقه، کلاسیک یا ساده و ده‌ها آپشن دیگر که هنگام سفارش سنگ قبر می‌توانید آن‌ها را انتخاب کنید. هر کدام هم هزینه خاص و جداگانه‌ای دارد. مثلاً نوشتن روی سنگ از ۱۵۰ هزار تومان شروع می‌شود تا یک میلیون تومان اگر هم مواد خاص بخواهد بسته به ماده مصرفی قیمت تغییر می‌کند. اگر بخواهید کمی خاص‌تر باشید، سنگ قبر را شیشه هم می‌اندازند، سکو هم در کنار سنگ می‌گذارند برای نشستن بازماندگان.
مرمر صورتی، گران و زیبا و لاکچری، ۶۰ میلیون تومان ناقابل
در حال حاضر سنگ مرمر صورتی گران‌ترین سنگ قبر بازار است و هرکسی آن را سفارش نمی‌دهد. سنگ قبر صورتی نه تنها بیشتر توسط افراد بالاشهر و پولدار‌ها سفارش داده می‌شود بلکه حتی بیشتر کسانی به سراغ آن می‌روند که مقبره خانوادگی داشته باشند. قیمت این سنگ قبر از ۵۰ تا ۶۰ میلیون در نوسان است و با توجه به قیمت بالای آن یکی از وسوسه انگیزترین موارد برای سرقت سنگ قبر نیز به حساب می‌آید و به همین دلیل بیشتر کسانی که مقبره خانوادگی با نگهبان و قفل بند داشته باشند به سراغ سفارش این سنگ قبر‌های خاص می‌روند.
