وام ازدواج و بندی که در آن اجرایی نشد!

بانک مرکزی موظف است از محل پس‌انداز و قرض‌الحسنه نظام بانکی، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله پرداخت کند که با توجه به سن مبلغ این وام تغییر می‌کند.

تاثیر سن در مبلغ وام 

طبق قانون بودجه سال ۱۴۰۰ وام ازدواج برای هر یک از زوج‌هایی که مرد کمتر از ۲۵ سال و زن کمتر از ۲۳ سال باشد، ۱۰۰ میلیون تومان و در کل ۲۰۰ میلیون تومان ارائه می‌شود. بر اساس مصوبه بودجه ۱۴۰۰ با هدف ترویج ازدواج در سنین پایین‌تر، این تصمیم گرفته شده است.

حالا اگر یکی از زوجین، خارج از این رده سنی باشد، طبیعتا عدد وام آنها متفاوت است. به عنوان مثال، اگر مرد  ۲۵ سال سن داشت و در محدوده وام قرض الحسنه ازدواج ۱۰۰ میلیونی بود ولی زن  ۲۴ سال، در کل به  این زوج ، ۱۷۰ میلیون تومان وام ارائه می‌شود.

برای بقیه زوج‌ها که از فروردین ۹۷ تا کنون وام ازدواج دریافت نکرده‌اند، هر کدام ۷۰ میلیون تومان و در مجموع ۱۴۰ میلیون تومان وام ارائه می‌شود. یعنی افزایش ۴۰ درصدی نسبت به سال ۹۹ برای آن‌هایی که بیشتر از ۲۵ و ۲۳ سال سن دارند.

طبق قانون برنامه و بودجه در این زمینه، بانک‌ها باید برای ضمانت صرفا یکی از سه مورد اعتبارسنجی، یعنی یک ضامن و سفته یا سهم فرد از حساب یارانه هدفمندی را به منزله ضمانت بپذیرند؛ اما ایراداتی هم به این بند در قانون برنامه و بودجه ۱۴۰۰ که عبدالناصر همتی، رئیس اسبق بانک مرکزی تصویب کرده، وارد است که در این گزارش به بررسی این ایرادات پرداخته ایم.

بانک ها حساب یارانه را به عنوان تضمین قبول ندارند!

بسیاری از افرادی که برای دریافت این وام به شعب بانکی مراجعه کرده بودند، ضمانت حساب یارانه را قبول نداشتند. برای بررسی این موضوع به عنوان متقاضی وام ازدواج به برخی از بانک‌ها مراجعه کردیم.

طبق فیلم بالا هیچ یک از بانک‌ها ضمانت حساب یارانه‌ها را حتی به قید سهم هر فرد هم قبول نمی‌کنند.

وجود این تناقض بین قانون و عملکرد بانک‌ها دلیلی شد تا به سراغ یکی از مسئولان در این زمینه برویم.

یارانه تنها 45 هزار تومان از یک میلیون را ضمانت می کند

علیرضا قیطاسی، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی در گفت و گو با خبرنگار حوزه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، ضمن اشاره به کافی نبودن مبلغ یارانه برای دریافت وام ازدواج، بیان کرد: برای دریافت یک وام ۷۰ میلیونی که مبلغ اقساط آن بیش از یک میلیون تومان است، ضمانت ۴۵ هزار تومانی یارانه کافی نیست و بانک‌ها نمی‌توانند این ضمانت را قبول کنند. اگر مبلغ وام ۲۰ میلیون تومان بود، از حساب یارانه به عنوان ضمانت می‌شد استفاده کرد، اما برای این مبالغ بالا این کار درست نیست.

او گفت: در سال گذشته به تمام یارانه بگیران(حدود 20 میلیون نفر)، به دلیل همه گیری ویروس کرونا وام قرض الحسنه یک میلیون تومانی تعلق گرفت که ضمانت آن 35 هزار 500 تومان از مبلغ یارانه ها بود. در حال حاضر حساب یارانه ای  تمامی این افراد درگیر است.

سید احسان قاضی زاده هاشمی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با ارائه آمار جمعیت جوانان در سن ازدواج کشور بیان کرد: این عدد قریب به 10 میلیون نفر است؛ ما 9 میلیون و 800 هزار نفر جوان در سن ازدواج داریم که 5 میلیون و ۳۷۳ هزار نفر از آنها را آقایان و بقیه آن یعنی حدود 4 میلیون و پانصدهزار نفر از آنان را خانم‌ها تشکیل می دهند.

این گفته ها و بررسی تخصصی تضامین وام ازدواج نشان می دهد که قرار دادن تبصره تضمین، سهم هر فرد از حساب یارانه ها برای وام ازدواج عملا در هیچ یک از دوره ها عملیاتی نشده و گاها برای متقاضی نوعی توقع برای تضمین ایجاد کرده است. موضوعی که چه بسا نباید در قانون بودجه ۱۴۰۰ درج می شد چه بسا که مخاطبان زیادی طی تماس و ارتباط های مردمی با باشگاه خبرنگاران جوان پیگیر این موضوع شدند.

البته مشکلات وام ازدواج برای جوانان پایانی ندارد و صفوف ثبت نام و انتظار برای دریافت این وام برای بسیاری از زوج ها دردسر ساز شده است.

یکی از متقاضیان دریافت وام ازدواج در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، در باره هفت خان دریافت وام ازدواج می گوید: ابتدای سال ۱۴۰۰ ازدواج کردیم و یک ماه بعد یعنی اردیبهشت ماه اقدام به دریافت وام کردیم. پس از ثبت نام به ما قول اعطای وام در خرداد ماه را دادند اما این روند عملیاتی نشد و طی آخرین تماس گفته شده که دی ماه این وام به ما تعلق خواهد گرفت!

زوجی دیگر در گفت و گو با زاشگاه خبرنگاران جوان از بلوکه شدن قسمتی از وام ازدواجشان و اخذ جریمه دیرکرد برای پرداخت وام می گویند.

در نهایت باید به موضوع اصلی این گزارش بازگشت و گفت؛بسیاری از بانک ها به دلیل کم بودن مقدار یارانه، مبلغ آن را به عنوان ضامن برای وام ازدواج قبول نمی کنند. با یک حساب سرانگشتی هم می توان دلیل این قبول نکردن و ادعای کم بودن مبلغ یارانه را اثبات کرد.

به نظر می رسد که تصویب کردن این قانون توسط رئیس سابق بانک مرکزی  و قرار دادن آن در قانون برنامه و بودجه سال 1400 ، کاری اشتباه و به دور از بررسی کارشناسی بود. امید می رود، در تنظیم قانون برنامه و بودجه سال 1401 این بند و موارد مشابه به آن را حذف کنند  و به جای آن ها، قوانین کارشناسی شده را قرار دهند.

اعطای تسهیلات ازدواج و همچنین حمایت از زوج های جوان از موارد مهم و نیازهای اصلی یک جامعه بوده و هست، بنابر این باشگاه خبرنگاران جوان به بررسی مشکلات ریز و درشت این موضوع به طور مداوم خواهد پرداخت چه بسا مخاطبان نیز می توانند مشکلات خود در این زمینه را با ما در میان بگذارند.