ممنوعیت واردات خودرو از جمله تدابیری بود که از خرداد ماه سال ۹۷ در جهت مدیریت منابع ارزی در دوران تحریم به اجرا درآمد؛ سیاستی که گویا با اعمال محدودیت‌ها موجب التهاب بازار خودرو گردید و سرانجام سیاست‌گذاران با توجه به شرایط کنونی بازار خودرو، تصمیم به رفع این ممنوعیت گرفتند؛ زیرا این نتیجه حاصل شده است که از واردات، برای کاهش التهاب و نابسامانی بازار می‌توان استفاده کرد.
هرچه ممنوعیت در یک بازار بیشتر باشد، سودجویان از این ممنوعیت سود می‌برند و افراد عادی جامعه متضرر می‌شوند. حالا این طرح در حال گذران مراحل نهایی خود در مجلس است و با تأیید شورای نگهبان اجرایی خواهد شد. اقدامی که در صورت تصویب نهایی تغییر و تحولاتی را در بازار خودرو رقم خواهد زد؛ این چنین که دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اجرایی شدن این طرح را علاوه بر شکسته شدن قیمت خودروهای وارداتی، باعث کاهش قیمت خودروهای ساخت داخل نیز مطرح می‌کند.
راهکاری واقعی برای سامان بخشی بازار خودرو
رفع ممنوعیت واردات خودرو در طول ۳ سال اخیر، بسیار مورد بحث و نقد قرار داشته است. به باور عده‌ای از کارشناسان، این اقدام از راهکار‌های اصلی برای سامان بخشی به بازار خودرو محسوب می‌شود. از یک سو با عرضه بیشتر خودرو به بازار، از نوسانات قیمتی خودروهای داخل کاسته می‌شود و از سویی دیگر به افزایش کیفیت این خودروها منجر خواهد شد؛ چون بازار به حالت رقابتی در می‌آید؛ در بازار رقابتی تولید کننده‌ها گیرنده قیمت هستند و قدرت زیادی در تعیین قیمت ندارند، به همین دلیل تنها راه برتری تولید کننده‌ها از یکدیگر افزایش کیفیت محصول است.
ضمن آنکه قرار بر رفع انحصار واردات خودرو است؛ این‌چنین که در صورت تأمین ارز، هر فرد حقیقی یا حقوقی قادر به واردات خودرو خواهد بود؛ اما موضوع قابل تأملی که تا حدودی مانع تصویب این طرح توسط شورای نگهبان شده است به واردات خودروی هیبریدی با تعرفه صفر مربوط است.
بخشی از مصوبه کمیسیون صنایع و معادن با این دلیل که مغایر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است، هنوز مورد تائید شورای نگهبان قرار نگرفته است. از این رو کمیسیون صنایع و معادن هم در این زمینه اصلاحیه‌ای وضع نمود که برای واردات خودرو هیچ ارزی از کشور خارج نشود. به نحوی که واردات خودرو باید در قالب واردات در ازای صادرات کالا یا واردات بدون انتقال ارز باشد.
سعید یاری، کارشناس اقتصادی با اشاره به لزوم تائید شورای نگهبان، برای تصویب نهایی طرح آزادسازی واردات خودرو می‌گوید: در صورت تائید و اجرا علاوه بر کاهش نرخ خودروهای خارجی، خودروهای داخلی هم ارزان‌تر می‌شود. حتی خودروهای چینی که با قیمت بالایی در ایران عرضه می‌شود به دلیل خارج نشدن از گود رقابت، با افت قیمت روبرو خواهد شد. زیرا با افزایش عرضه خودرو و وجود گزینه‌های بیشتر اعم از داخلی و خارجی، قیمت این محصول نیز شکسته خواهد شد.
به گفته وی در دوره قبل با اعمال ممنوعیت واردات خودرو، تنها اتفاقی که افتاد سود خودروسازان داخلی تأمین شد وگرنه این شرایط نه تنها باعث رشد کیفیت نشد بلکه موجب بی‌نظمی و گرانی افسار گسیخته محصولات ایرانی گردید.
به گزارش ایمنا این کارشناس اقتصادی اظهار می‌کند: با وجود تصویب طرح اولیه در مجلس، مخالفانی در برابر آن قرار گرفته‌اند که احتمالاً این روند به زیان آن‌ها تمام خواهد شد. بر این اساس با هر طرح و مصوبه‌ای که به منفعت مصرف‌کنندگان باشد مخالفت می‌کنند.
یاری ادامه می‌دهد: در صورتی که همین ذینفعان در طول چند سال ممنوعیت واردات، منافع فراوانی برده‌اند، ولی هنوز هم درصدد تداوم توقف واردات هستند. این مخالفان شامل دلالان، محتکران و البته برخی از صاحبان تولید هستند که واردات به هر نوعی برای آن‌ها خوشایند نیست.
وی در رابطه با دلیل مخالفت شورای نگهبان با واردات خودروهای هیبریدی تصریح می‌کند: با توجه بر تمرکز شعار این سال‌های اخیر بر اقتصاد مقاومتی دلیل شورای نگهبان هم آن است که چنین اقدامی مغایر با این امر خواهد بود. از این رو لایحه‌ای اضافه شده است که هیچ ارزی برای واردات خودروی خارجی به کشور اختصاص نیابد تا از طریق تهاتر این هدف به انجام رسد که البته این شرط هم مباحث دیگری به دنبال خود دارد.
این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود: با نگاهی به کشور‌های پیشرفته دنیا متوجه می‌شویم که با وجود دارا بودن فناوری لازم برای تولید باکیفیت‌ترین خودروها، در‌های واردات را باز گذاشته، چون آگاه‌اند که با این اقدام، کیفیت و قیمت خودروهای داخلی‌شان هم در مسیر درست، پیش می‌رود.
یاری می‌گوید: البته واردات خودرو به غیر از آنکه به منفعت مصرف‌کنندگان است، منبع درآمدزایی مناسبی هم برای دولت خواهد بود؛ زیرا دولت از محل تعرفه واردات، درآمد کسب می‌کند؛ بنابراین با تصویب این طرح نه تنها صنعت خودرو داخل پیشرفت خواهد کرد بلکه از قیمت خودروها کاسته می‌شود و منبع درآمدزایی نیز برای دولت فراهم می‌شود.
خودروهای خارجی، ارزان می‌شود
حمیدرضا قندی، رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودروی اصفهان با اشاره به طرح آزادسازی واردات خودرو می‌گوید: این اتفاق به کاهش قیمت خودروهای خارجی منجر خواهد شد. حال در این جریان مخالفانی قرار دارند که اغلب از دولتی‌ها هستند؛ زیرا آزادسازی واردات در دست دولت بوده و باید سازوکار این اقدام را فراهم کند.
به گفته وی موافقت با واردات خودروهای هیبریدی در صورتی با کاهش قیمت این خودروها و صرفه اقتصادی همراه خواهد بود که نه با دلار بلکه در برابر صادرات کالا‌های دیگر، این خودروها وارد شود.
رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودروی اصفهان در پاسخ به این سوال که با تصویب رفع ممنوعیت، شرایط قیمتی خودروهای داخلی چه می‌شود؟، می‌گوید: خودروهای داخل مشتریان خاص خود را دارند، به عبارتی موضوع خودروی ایرانی و خارجی از لحاظ قیمت، کیفیت و خدمات پس از فروش کاملاً متفاوت است؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد واردات خودرو، تأثیر چندانی بر قیمت محصول ایرانی داشته باشد؛ زیرا قیمت خودروی داخل بر اساس عرضه و تقاضا و نرخ ارز تعیین می‌شود.
قندی اظهار می‌کند: در رابطه با وضعیت خودروهای چینی نیز باید گفت که آن محصولاتی که پرطرفدار بوده و از لحاظ کیفیت قابل قبول هستند در بازار ایران پایدار می‌مانند؛ چون اولاً چند محصول چینی از نظر کیفیت و خدمات پس از فروش مورد قبول قرار دارند و از سویی هم بخشی از درآمدزایی ایران از طریق واردات همین خودروها است. با این وجود، اگر خودروسازان داخل بتوانند کیفیت و کمیت خودروهای خود را ارتقا دهند قطعاً مردم به طرف خرید خودروی چینی نخواهند رفت.
وی در رابطه با وضعیت فعلی بازار خودروی داخل کشور اظهار می‌کند: افت و خیز ارز و گرانی خودرو به علاوه کاهش عرضه از سوی خودروسازان، باعث کسادی شدیدی در بازار شده است به طوری که فعلاً کمتر خریداری در این بخش وارد می‌شود.
