درگیری های داخلی در افغانستان که موضوع داغ این روزهای رسانه های بین المللی است تاثیراتی را بر اقتصاد این کشور و شاید کشورهای طرف معامله آن ها داشته است. در پی این تحولات، تجارت افغانستان با ایران تقریبا قطع و در حال حاضر تمام مرزهای افغانستان توسط طالبان مسدود شده است.
در گذشته برخی درگیری‌ها در هرات، بین طالبان و نیروهای دولتی افغانستان زمینه ساز افزایش تقاضا برای دلار در شرق کشور شده بود.
روز گذشته طالبان هرات را هم تصرف کرد. حضور طالبان در این ایالت می‌تواند منجر به تعطیلی موقتی بازار ارز هرات شود و همین مسئله می‌تواند قیمت دلار در تهران را هم تحت تاثیر قرار دهد. از طرف دیگر قیمت دلار هرات بر قیمت دلار بازار تهران هم اثر می‌گذارد و برخی معتقدند یکی از دلایل افزایش قیمت دلار در روزهای گذشته پیشروی طالبان در افغانستان بوده است. چراکه پیشروی طالبان در افغانستان سبب شده برخی از مردم این کشور دارایی خود را به دلار تبدیل کنند؛ چه افرادی که می‌خواهند از مرز افغانستان خارج شوند و به ایران بیایند چه آن‌هایی که در شرایط ناامن اقتصادی و سیاسی افغانستان در تلاش هستند که ارزش دارایی خود را حفظ کنند.
در این گزارش می‌خواهیم تاثیر این قطع رابطه تجاری و اقتصادی با کشور افغانستان را بررسی کنیم. برای بررسی این تاثیرات به سراغ کارشناسان اقتصادی رفتیم و مشکلات را از زبان آن‌ها جویا شدیم.
تجارت به افغانستان متوقف شد
ابوالفضل ظهره وند، سفیر سابق ایران در افغانستان و کارشناس در حوزه اقتصادی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگارا اظهار کرد: قطعا در شرایط فعلی سطح روابط ایران با افغانستان در حوزه تجارت به صورت معلق درآمده است، زیرا وضعیت هرات و شهر‌هایی که با ایران ارتباط مستقیم داشتند، در حال حاضر معلوم نیست.
او ضمن اشاره به شرایط نامساعد تجاری در افغانستان بیان کرد: کشف ارز و فروش کالا در افغانستان با اخلال جدی مواجه است.
کارشناس اقتصادی در رابطه با تجارت ایران تصریح کرد: کالا‌های ایرانی به دلیل نوع و کیفیتشان و نیاز منطقه‌ای قابلیت آن را دارند که به کشورهای CIS و منطقه ارسال شوند و بازار خودشان را همچنان دارند، اما در رابطه با بازار افغانستان باید گفت که همچنان به حالت تعلیق قرار گرفته است.
این کارشناس اقتصادی گفت: در افغانستان به دلیل کاهش ارز افغانی در حال حاضر ریال ایران تقاضای بالایی دارد، زیرا در افغانستان ارز افغانی را به ریال ایرانی تبدیل می‌کنند به همین دلیل قیمت ریال در حوزه هرات و افغانستان افزایش چشمگیری پیدا کرده است.
ظهره وند ضمن اشاره به کاهش صادرات به ایران از جانب افغانستان بیان کرد: صادرات به ایران با هدف کسب دلار انجام می‌شود و قاچاقچیان افغان این کار را تنها برای به دست آوردن دلار انجام می‌دهند به همین دلیل تقاضای دلار در بازار افزایش می‌یابد و در پی آن قیمت دلار هم بالا می‌رود، اما شرایط کنونی و بسته شدن مرزهای افغانستان این قاچاق را به صفر رسانده و این میزان تقاضا در بازار ارز را کاهش داده است.
او بیان کرد: تحولات اخیر در افغانستان تاثیر بسزایی در بازار ارز ایران نداشته و بیشترین تاثیرات و ضرر‌ها را خود کشور افغانستان متحمل شده است.
علی اصغر سمیعی یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: آنقدر که تحولات داخلی و نابه سامانی‌های داخلی می‌تواند بر بازار تاثیرگذار باشد، تحولات و مسائل خارجی نمی‌تواند تاثیرات خاصی داشته باشند.
او ضمن اشاره به متاثر بودن قیمت ارز به حجم نقدینگی، نرخ بهره و تورم، بیان کرد: باید به طور منظم نرخ پول ملی با تفاضل نرخ‌های بهره و تورم در ایران و کشورهای حوزه دلار تعدیل و تصحیح شود و اگر این گونه عمل نشود به معنای آن است که نرخ‌های غیر واقعی در بازار حاکم شده، حتی اگر نرخ‌های غیر واقعی و دستوری، بهانه‌های خیرخواهانه هم داشته باشد، باز هم اثر منفی خود را بر اقتصاد باقی می‌گذارد و باعث می‌شود با رخداد‌های ناهنجار، در جهان پر آشوب، بازار داخل گرفتار تلاطم‌ها و نوسانات ویرانگر شود.
این رئیس سابق کانون صرافان گفته‌های خود را این گونه ادامه داد: باید اراده و شجاعتی حاصل شود و تصمیم به جراحی و اصلاح نظام اقتصادی کشور گرفته و اجرا شود، آن گاه دیگر از هیچ حادثه‌ای بیم آسیب به بدنه اقتصاد کشور نمی‌رود.
سخن پایانی
طالبان حالا به نزدیکی کابل رسیده و مهم‌ترین ایالت‌های افغانستان را هم اشغال کرده است. حالا سوال اقتصادی مهم این است که اتفاقات افغانستان، می‌تواند بر بازار ارز ایران اثرگذار باشد؟ برخی معامله گران اعتقاد دارند که درگیری های هرات، بین طالبان و نیروهای امنیتی افغانستان زمینه ساز افزایش تقاضا برای دلار در شرق کشور شده است.
