سیدمجتبی محفوظی نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی امروز در نشست علنی مجلس سؤالی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پرسید که دغدغه بسیاری است؛ چرا وزارت فرهنگ و ارشاد نه توجهی به فرهنگ دارد و نه هرگونه برنامه‌ای برای ارشاد اسلامی؟ آیا وزارت متبوع برنامه‌ای برای مهار ولنگاری فوق تصور شبکه نمایش خانگی که در حال حاضر اقدام به گسترش فحشا و عادی‌سازی آن و نیز ترویج و تبلیغ فرهنگ غربگرایانه کرده است، متصور بوده یا معتقد است این مهم جزو وظایفش نیست؟
او همچنین انتقاداتش را اینطور ادامه داد: احتمالاً نمایندگان بعضاً برخی از سریال‌ها و فیلم‌های شبکه نمایش خانگی را مشاهده و یا اخبار ولنگاری آن را مطالعه کرده‌اند. فیلم‌ها و سریال‌هایی که در شبکه نمایش خانگی پخش می‌شوند هیچ سنخیتی با فرهنگ اسلامی ندارند.
محفوظی به نکته‌ای اشاره کرد که در مناقشه وزارت ارشاد و ساترا بارها به آن پرداخته شد؛ وقتی مجوز تولید اثری در نمایش‌خانگی را ارشاد صادر می‌کند و در زمان پخش، ساترا و عوامل سازنده را به خاطر مفاهیمش دچار چالش می‌کنند؛ او در این باره گفت: آقای صالحی عنوان می‌کنند که به تمامی فیلم‌ها بعد از بررسی مجوز داده می‌شود، این مطلب به این معنا است که ایشان از تمامی محتوای فیلم‌ها مطلع است. آیا زندگی پرزرق و برق، روابط دختری و پسری و نامشروع و اشاعه فحشا، فرهنگ ایرانی و اسلامی است که در شبکه خانگی ترویج می‌کنید؟
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی همچنین تأکید کرد: امروز فرهنگ پاشنه آشیل دشمن برای حمله به کشور و هدف قرار دادن کانون خانواده شده است از این رو معتقدم هیچ‌گونه نظارتی بر سریالهای شبکه خانگی وجود ندارد، تبلیغ انواع ناهنجاری، سبک زندگی اشرافی، خشونت و جنایت، ناشی از بوی خیانت است.
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به صحبت‌های وزیر ارشاد مبنی بر اینکه ترکیه 150 سریال را به 100 کشور جهان صادر می‌کند، ادامه داد: ما نیز می‌خواهیم همانند ترکیه باشیم اما باید ارزیابی کنیم که چه چیزهایی را فدا کردیم تا فرهنگ اسلامی به اینجا برسد؛ اقتصاد مهم است اما به چه قیمتی.
محفوظی در بخشِ دیگر صحبت‌های خودش ابراز امیدواری کرد که در دولت جدید هم رئیس دولت و هم وزیری که انتخاب می‌شود برای فرهنگ و ارشاد برنامه داشته باشد چرا که 8 سال امر به معروف و نهی از منکر و مسئله حجاب و عفاف تعطیل بوده است در حالی که وزارت فرهنگ و ارشاد باید بر اساس وظایفش این موضوعات را پیگیری می‌کرد.
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسه علنی امروز مجلس اینطور به سؤال نماینده آبادان پاسخ داد: در بحث سریالهای شبکه نمایش خانگی از زوایای مختلفی باید نگاه کرد که هم فرصت‌هایی وجود داشته و هم مخاطراتی را نیز به همراه دارد. بخش قابل توجهی از اقتصاد فرهنگ و هنر معطوف به این حوزه است.
او به تأثیر ساخت سریال نمایش‌خانگی در ترکیه و آمریکا اشاره کرد و گفت: در سال‌های اخیر آمریکا به طور میانگین 100 میلیارد دلار در سال از این حوزه درآمدزایی داشته است. در کشور ترکیه نیز که بعد از آمریکا در رتبه دوم قرار دارد بزرگ‌ترین تولیدکننده سریالهای نمایش خانگی و تلویزیونی است به گونه‌ای که در یک سریال 150 قسمتی یک شهر کوچک را به کل دنیا معرفی می‌کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: سریالهای تولیدی نمایش خانگی از نظر فرهنگی جایگاه مهمی در جهان دارد. کشور ما نیز نمی‌تواند نسبت به این روند بی‌توجه باشد هم از نظر اقتصاد و هم از نظر فرهنگی این حوزه حائز اهمیت است. اگر نتوانیم ما نیز در این حوزه تولید خود را درست ادامه دهیم مصرف‌کننده روزافزون داخلی به سراغ تولیدات غربی خواهد رفت. از سویی دیگر شرایط کرونایی منجر به افزایش تقاضا در این حوزه شده است و سریالهای خانگی اهمیت مضاعفی پیدا کرده است.
صالحی تصریح کرد: در کنار بسترها و فرصت‌هایی که در شبکه نمایش خانگی به وجود آمده است ما نگاهی به مخاطرات آن نیز داریم. نگاه وزارت فرهنگ هم استفاده از فرصت‌های این حوزه و هم توجه به مخاطرات آن است. سه نوع مخاطره در فضای نمایش خانگی مطرح است اول مخاطره محتوایی و ضعیف بودن مضامین و یا نابهنجاری‌ها و عدول از مسائل اخلاقی، دینی و سیاسی است.
این آسیب‌شناسی را آقای وزیر در حالی به مجلس آورده که در طولِ این سال‌هایی که او بر مسندِ کار بوده، اتفاقات ناهنجاری فارغ از سینما در نمایش‌خانگی افتاده است. او 17 مردادماه سال 1396 او از سوی حسن روحانی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوازدهم به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد.
سریالی مثل "ممنوعه" با آن همه چالش و اتفاق و ناهنجاری، محصول سال 1397 است. سریال دل با آن همه خانواده سوپرلاکچری در سال 1398 ساخته شد و سریالی مثل "کرگدن" و "هم‌گناه" و همین‌طور "زخم‌کاری"؛ این‌ها همه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز تولید گرفته‌اند!
سیدعباس صالحی در بخشی از صحبت‌های خودش به حقوق مصرف‌کننده اشاره می‌کند و می‌گوید: "همان‌طور که آب بستن به شیر حقوق مصرف‌کننده را زیر سؤال می‌برد کش دادن بدون محتوای یک فیلم برای درآمدزایی نیز نوعی ضایع کردن حقوق مصرف‌کننده تلقی می‌شود.
اینجا نکته‌ای بارها مورد نقد قرار گرفته که مثلاً سریالی مثل "دل" به کارگردانی منوچهر هادی آن‌قدر مخاطب را معطل گذاشت و بدون معما و رمزآلودگی، بیننده را تا روزِ آخر با زرق و برق و ماشین‌ها و لباس‌های لاکچری پیش برد؛ آن‌قدر تصاویرش را به عقب برگرداند تا سریال را به پایان برساند. امروز هم با سریال "گیسو" این کار را کرده تا بیشتر از توجه به حقوق مخاطب، به درآمدزایی و تجارت توجه کند؛ این همان کش‌دادن بدون محتوای یک فیلم برای درآمدزایی است که هیچ توجهی به آن نشده!
سومین مسئله‌ای که وزیر ارشاد در مجلس به آن اشاره کرد بحث اقتصاد سریال‌سازی است که تأکید کردند لازم است منابع مالی آن شفاف باشد.
مدت‌ها است که از "پولشویی" و "پول کثیف" اخلالگران اقتصادی به عنوان منشأ دستمزدهای نجومی و بحث شفاف‌سازی در برخی از آثار سینمایی و شبکه نمایش خانگی نام برده می‌شود.
همین سال گذشته بود که یکی از سریالهای شبکه نمایش خانگی به خاطر متهم بودن سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده‌اش به مفاسد اقتصادی، در آستانه پخش توسط قوه قضائیه توقیف شد؛ این سرمایه‌گذار پیش از آن نیز همراه با یکی دیگر از محکومان مفاسد اقتصادی رخ داده در بانک سرمایه، سریال "شهرزاد" را تهیه کرده بود.
بحثِ پولشویی آن‌قدر بالا گرفت که سیدعباس صالحی وزیر ارشاد در حاشیه افتتاحیه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر درباره این موضوع و همین شفافیتِ مالی‌ای که در جلسه امروز صحن علنی مجلس شورای اسلامی درباره‌اش صحبت کرد به تسنیم گفت: "هرچقدر در حوزه نظام سینمایی خودمان با شفافیت بیشتری حرکت کنیم اعتمادسازی به حوزه سینما را می‌توانیم افزایش دهیم. یک بخشی از این پولشویی، به متولیان حوزه سینما برمی‌گردد، به‌همین‌خاطر مسئله شفافیت را به‌طور جدی در سازمان سینمایی آغاز کردیم تا جلوی تشدید این اتفاق ناراحت‌کننده که بدنه مقدس هنر را لکه‌دار کرده، گرفته شود."
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقداماتی که در وزارت فرهنگ برای استفاده از فرصت شبکه نمایش خانگی و مقابله با مخاطرات آن صورت گرفته، این چنین گفت: گاهی رویه بر این بود که ایده کلی فیلم به صورت گذرا مرور می‌شد اما اکنون باید کل فیلم‌نامه را به شورای پروانه ساخت ارائه کنند. در طول ساخت سریال نیز مشاورانی به منظور کمک در کنار عوامل فیلم حضور خواهد داشت. مسئله دیگر این است که گاهی صرفاً حلقه اول را ارائه می‌کردند و پروانه نمایش می‌گرفتند اما امروز باید حداقل 5 تا 6 حلقه از سریال را ارائه کنند تا مجوز نمایش صادر شود.در هر حلقه نیز باید حداقل سه نسخه پیش نمایش ارائه شود تا اگر اشکالاتی وجود داشت فرصت حل آنها وجود داشته باشد.
این صحبت‌ها ما را یادِ توقیف چند روزه "ممنوعه"، چالش مخاطبان با سریال "دل" و همچنین توقیف یک روزه "می‌خواهم زنده بمانم" و پخش نشدنِ قسمت هفتم "زخم‌کاری" می‌اندازد که اگر این نظارت و دقتی که آقای وزیر به آن اشاره کردند وجود داشت شاید این همه چالش و مشکل به وجود نمی‌آمد.
او همچنین به بحث خوداظهاری مالی در هنگام اختصاص پروانه ساخت اشاره کرد و گفت: فیلم‌هایی که پروانه ساخت می‌خواهند باید خوداظهاری مالی داشته باشند یعنی باید به طور شفاف مشخص باشد که منابع مالی آنها از کجا می‌آید و پروانه مالکیت برای چه شخصی است. در کنار این اقدامات آیین‌نامه‌ای را به شورای عالی انقلاب فرهنگی فرستادیم و در آن تلاش شده تا اطمینان خاطر بیشتری برای استفاده از فرصت شبکه نمایش خانگی و مقابله با تهدیدات آن حاصل شود.
صالحی در پایان تأکید کرد: از طریق تولید سریال‌ها ما می‌توانیم در برابر مصرف فرهنگی سریالهای بیگانه از هویت و دیپلماسی خود دفاع کنیم و می‌توانیم آن را به تمام دنیا صادر کنیم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ترکیبی از نگاه فرصت‌ها و توجه به مخاطرات نسبت به شبکه نمایش‌خانگی دارد.
افسارگسیختگی و محتواهای ضدفرهنگی به سبکِ دراکولا و کرگدن، مفاهیمی ضدخانوادگی و تشویق به مجردگرایی در "مردم معمولی"، "ممنوعه" و خیلی از آثار دیگر و همچنین مسائل غیراخلاقی و عادی‌سازی یکسری خطوط قرمز در "زخم‌کاری"، "می‌خواهم زنده بمانم" و حتی ترویج اشرافی‌گری و تجمل در "دل" و "گیسو"، برآمد همین توجهات و دقت‌هایی است که اشاره شد! آیا آقای وزیر! این تهدیدها تبدیل به فرصت شد؟
شاید مرورِ بر این نکته حجت‌الاسلام آقاتهرانی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی که در گفت‌وگو با تسنیم درباره مناقشه میان ارشاد و ساترا در بحث نمایش‌خانگی صحبت کرد خواندنی باشد؛ او گفت: مسئولان ارشاد روزهایی که باید از طریق انجام رفتار مسئولانه در قبال محتوای شبکه نمایش خانگی، مانع از رواج ابتذال افسارگسیخته در این شبکه می‌شدند، مسئولیت خود را درست انجام ندادند؛ حالا که این مسئولیت به نهاد دیگری واگذار شده، اصرار بر اینکه همچنان خودشان مرجع صدور مجوز باشند، بی‌فایده است. اگر کار دوباره به ارشاد و سازمان سینمایی واگذار شود، بعید نیست مانند گذشته شاهد رواج عشق‌های مثلثی و یا حتی مربعی در سریالهای نمایش خانگی باشیم.
باید ببینیم این مناقشه و چالش در ارشاد دولت سیزدهم چقدر ادامه خواهد داشت و آیا این همراهی‌ها با ساترا به سمتِ یک اعتمادسازی میان تهیه‌کنندگان و صاحبان آثار با این سازمان نوپا خواهد شد؟
