با توجه به وضعیت نگران کننده گرایش افراد جوان به سمت مصرف قلیان، شعار و رویکرد هفته بدون دخانیات در سال ۱۴۰۰، توجه به مبارزه با مصرف قلیان است. زیرا، بررسی‌ها و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که گرایش خانوادگی به استعمال قلیان افزایش یافته و در این بین، خانم‌ها بیشتر از آقایان، طرفدار قلیان شده‌اند.
علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به افزایش مصرف قلیان در کشور، گفت: در ۸ سال گذشته شاهد افزایش ۴۰ درصدی مصرف قلیان در کشور هستیم.
وی از روند رو به افزایش مصرف قلیان در بین خانم‌ها ابراز نگرانی کرد و افزود: افزایش مصرف قلیان در بین خانم‌ها، یک زنگ خطر است.
رئیسی نسبت به واردات تنباکوهای معطر و معسل هشدار داد و گفت: جای تأسف دارد که بر اساس مصوبه دیوان عدالت از سال ۹۶ واردات تنباکوهای معطر و معسل به کشور ممنوع شده اما هنوز این مصوبه اجرایی نشده و بر زمین مانده است.
در حالی که استفاده از قلیان مانند مصرف سیگار برای سلامتی مضر است، اما مصرف کنندگان قلیان درک کمتری از خطرات سلامت آن دارند و یا تحت تأثیر باورهای غلط و رایج در جامعه هستند که قلیان را بی ضرر می‌دانند.
قلیان هرگز جایگزین سالمی برای سیگار نیست و هیچ دلیل علمی وجود ندارد که اضافه کردن برخی وسایل یا لوازم جانبی بتواند مضرات قلیان را کاهش دهد.
استفاده از قلیان علاوه بر آسیب‌های جدی به مصرف کننده، افرادی که هوای بازدم استفاده کنندگان از قلیان (دود دست دوم) را استنشاق می‌کنند، نیز به شدت در معرض خطر قرار می‌دهد.
در ساختار قلیان، تنباکو در یک سر قلیان که دارای سوراخ‌هایی در پایین آن است، قرار داده می‌شود. سرقلیان از طریق یک لوله رابط به ظرفی حاوی آب متصل می‌شود.
غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در واکنش به تفکرات نادرست نسبت به آسیب‌زا نبودن قلیان، گفت: ذغال یا خاکستر ذغال روی تنباکو قرار می‌گیرد و با گرم کردن آن، دود ایجاد می‌کند. مصرف کننده با استفاده از یک شلنگ متصل به ظرف آب، هوای داخل آنکه حاوی دود ناشی از سوختن تنباکو است را استنشاق می‌کند و به داخل ریه‌های خود می‌کشد.
وی افزود: استفاده از قلیان در سراسر دنیا به ویژه در منطقه مدیترانه شرقی رو به افزایش است و جوانان بیشتر به آن روی می‌آورند. در سال‌های اخیر، استفاده از قلیان در بین جوانان در این منطقه نسبت به سیگار محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.
حیدری ادامه داد: دود حاصل از تنباکوی قلیان حاوی مقادیر زیادی مواد سمی است که سرطان‌زا است.
وی افزود: این مواد سمی در هوای تنفسی، خون و ادرار آنها وجود دارد. استفاده از قلیان با سرطان‌های دهان، مری و ریه، و احتمالاً با سرطان‌های معده و مثانه ارتباط دارد.
در همین حال، معاون بهداشت وزارت بهداشت، تنباکوهای معطر و معسل را عامل تشویق جوانان به مصرف قلیان دانست و گفت: در ایران ۸ میلیون نفر مصرف کننده مواد دخانی هستند و هزینه‌ای که دخانیات به کشور تحمیل می‌کند حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار میلیارد تومان است و سالانه از دخانیات رقمی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار میلیارد تومان پول به جیب دخانی‌ها می‌رود.
گزارش‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که در پایان سال ۱۳۹۸ تعداد ۲۲ هزار واحد صنفی عرضه کننده قلیان شامل قهوه‌خانه، چایخانه، سفره‌خانه و رستوران داشتیم که با شیوع بیماری کرونا و اثبات روش‌های انتقال بیماری و اعمال محدودیت در برخی مشاغل و نظارت بازرسان این رقم در پاییز ۱۳۹۹ به ۵۷۹۷ واحد و در زمستان به ۲۹۰۰ واحد صنفی رسید. در حالی که تعدادی از مراکز به شکل مخفیانه عرضه قلیان دارند.
